مذاکره موضوعی؛ ایده کارآمدی برای ورود به حل مسأله

حیدرعلی مسعودی/استاد روابط بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی:  این را می‌توانیم با یک قیاس توضیح دهیم. ابعاد شکلی مذاکره مانند آمادگی‌های پیش از مسابقه تیم‌های ورزشی است، در حالی که ابعاد محتوایی مانند ابزارها و توانمندی‌هایی است که حین مسابقه از آنها استفاده می‌کنند. بنابراین، ممکن است تیم‌ها آمادگی‌ها و مقدمه‌چینی‌های زیادی داشته باشند، اما از ابزارها و تکنیک‌های لازم برای فائق آمدن بر حریف برخوردار نباشند.
تا این مرحله، آمادگی‌ها و زمینه‌سازی‌های پیش از مذاکره در ایران نشان‌دهنده تأثیرگذاری و جدیت دولت و مجموعه حاکمیت در مواجهه عقلانی با موضوعات سیاست خارجی، از جمله روابط با آمریکا و موضوع هسته‌ای بوده است.
توجه به این موضوع نیز مهم است که از لحاظ فنی این ایده که مسائل مختلف بین ایران و آمریکا به شکل موضوعی و جداگانه مورد مذاکره قرار گیرد ایده کارآمدی است و به نوعی بهترین راه ممکن برای شکل‌دهی به مذاکرات است. این روش می‌تواند کار مذاکره را برای دو طرف تسهیل کند.
در این بین باید توجه داشت که اگر محدود شدن مذاکرات به موضوع هسته‌ای به معنای لغو یا تعلیق حداقلی تحریم‌های آمریکا علیه ایران باشد، ممکن است نتایج چنین توافقی در شرایط فعلی فراتر از برجام برای ایران نباشد. یعنی ممکن است آن توافق نتایجی فراتر از برجام را برای ایران در بر نداشته باشد و حتی شاید منجر به عقیم ماندن و به نوعی خنثی شدن نتایج مذاکرات هسته‌ای شود. به عبارت دیگر، مطلوب ایران این است که شفافیت و نظارت بر برنامه هسته‌ای خود را بپذیرد و در مقابل، تحریم‌های ثانویه و اولیه آمریکا لغو شود. سؤال مهم این است که آیا این بده‌بستان از نظر طرف مقابل مذاکره، یعنی آمریکا، نیز یک بده‌بستان متوازن و مطلوب است یا نیست؟ که این به هر حال سؤالی مهم است.
در مجموع می‌توان گفت که مذاکرات مسقط در صورتی موفقیت‌آمیز است که تنش موجود در روابط ایران و آمریکا را کاهش دهد، بی‌اعتمادی کامل میان دو طرف را کاهش دهد، زمینه مذاکرات مستقیم و جدی را فراهم کند و با هماهنگی با سایر قدرت‌های بین‌المللی مثل چین، روسیه و اروپا، عناصر اولیه یک توافق جامع را بین ایران و آمریکا فراهم کند تا در ادامه بتوان با جزئیات بیشتری وارد مذاکرات شد.