مقاومت پنجشیر کنترل از راه دور
مصاحبه با همایون جریر، از بزرگان قوم تاجیک در افغانستان و مشاور سابق اشرف غنی
بنظر شما اصلی‌ترین دلیل برای اینکه جریانی در پنجشیر تصمیم به مبارزه مسلحانه با امارت اسلامی افغانستان گرفت، چیست؟
بعد از آنکه دولت وابسته و دست‌نشانده ناتو در افغانستان ساقط شد جمعی از بقایای دولت جمهوریت که سال‌ها در خدمت ناتو بودند و در دولت وابسته به امریکا وظایف و مسئولیت‌های مهم و اساسی داشتند به پنجشیر رفتند و تصمیم گرفتند که با استفاده از شرایط موجود و تبیلغات گسترده مردم قهرمان پنجشیر را سپر قرار داده و در برابر نیرو‌های امارت اسلامی افغانستان به مبارزه مسلحانه پرداختند دلیل اصلی این اقدام دفاع از منافع شخصی و بقایای رژیم ساقط شده وابسته به امریکا بود. بزرگان اصلی این مقاومت رؤسای حکومت دست‌نشانده ناتو بودند که در زیر سایه امریکا و ناتو به جاه و جلال دست یافته‌اند و با جنگ در پنجشیر تصمیم داشتند از آخرین خاکریز و سنگر ناتو
دفاع کنند.
بنظر شما علت اصلی عدم توفیق مبارزه مسلحانه در پنجشیر در همان روز‌های ابتدایی بازگشت امارت به قدرت چه بود؟
اینکه مبارزه مسلحانه این افراد در پنجشیر بجای نرسید و شکست خورد دو دلیل داشت:
اول اینکه جریان مذکور و بزرگان آن از حمایت مردم مجاهد پنجشیر برخوردار نبودند چون مردم می‌فهمیدند که اینها سال‌ها در خدمت امریکا و از مسئولان دولت جمهوریت بودند و در زمان اقتدارشان هیچ توجهی به مشکلات مردم پنجشیر و رسیدگی به آنها
نداشتند.
دوم اینکه جریان مذکور آمادگی دقیق و لازم را برای مقاومت در پنجشیر نداشت. پول، سلاح و امکانات موجود بود ولی افرادی که بخاطر آنها خود را قربانی کنند، موجود نبود. مردم پنجشیر علاقه‌ای به حمایت از آنها نداشتند.
چرا مردم ولایت پنجشیر مهاجرت را به ماندگاری در آن ولایت و همکاری با جریان احمد مسعود برای مبارزه مسلحانه ترجیح دادند؟
واقعیت این است که مردم پنجشیر کمتر مهاجر شدند در این شکی نیست که در زمان جنگ میان مجاهدین امارت اسلامی و افراد نزدیک به احمد مسعود و امر‌الله صالح مردم مجاهد پنجشیر به مشکلات سختی مواجه شدند و تعدادی هم مجبور به مهاجرت گردیدند ولی اکثریت مردم پنجشیر که در داخل پنجشیر حضور داشتند، مهاجر نشدند و تا هنوز در پنجشیر ماندگار هستند ولی از جناح مقاومت که علیه امارت اسلامی افغانستان ادای مبارزه مسلحانه دارد، حمایت نمی‌کنند. مردم ما از جنگ خسته‌اند و فضا صلح و آرامش را نسبت به جنگ و خونریزی ترجیح می‌دهند.
آیا در جریان شکل گرفته از سوی برخی تاجیک‌ها برای مبارزه علیه دولت حاکم، رهبری واحد و یکدستی قابل مشاهده است؟
حقیقت آنست که جناح به اصطلاح مقاومت که علیه امارت اسلامی افغانستان ادای مبارزه مسلحانه دارد به هیچ صورتی از همه تاجیک‌ها نمایندگی نمی‌کنند بلکه در طول سال‌های گذشته امریکا و متحدانش تلاش داشتند شخصیت‌هایی را از جمع وابستگان خویش به‌عنوان رهبران تاجیک‌های افغانستان معرفی نمایند و برای آنها تبلیغات کنند و امکانات وافری در اختیارشان بگذارند. اما اینکه جناح به اصطلاح مقاومت رهبری واحد و قدرتمندی ندارد، یک حقیقت قابل توجه است. عدم موجودیت رهبری قابل قبول در بین مخالفین امارت اسلامی افغانستان و حتی در میان کسانی که خود را وابسته به جمعیت اسلامی می‌دانند، دلیل اصلی عدم پیشرفت و شکست جبهه به اصطلاح مقاومت مسلحانه می‌باشد.
چرا جریان مبارزه مسلحانه پنجشیر در طول 18 ماه گذشته موفق به یارکشی رسمی بین‌المللی برای ادامه مسیر خود نشده است؟
جامعه بین‌المللی و کشور‌های ذی علاقه به قضیه افغانستان جبهه مقاومت پنجشیر را در جایگاهی نمی‌دانند که بتواند بدیل امارت اسلامی افغانستان باشد. همچنین بزرگان و شخصیت‌های بارز جبهه مقاومت سال‌ها در خدمت امریکا و جامعه بین‌المللی بودند و امتحان خوبی در حکومتداری پس نداده‌اند. جامعه جهانی، امریکا و ناتو در پی براندازی امارت اسلامی افغانستان‌نند.
آیا این جریان در ماه‌های آینده توانایی جمع و جور کردن تمام رهبران جهادی زیر یک چتر واحد را دارد؟ در غیر این صورت سرنوشت این مبارزه تک قومی و بدون اجماع رهبران سابق چه خواهد شد؟
بسیار بعید به نظر می‌رسد که جبهه مقاومت بتواند در ماهای آینده، تمامی بزرگان مخالف امارت اسلامی افغانستان را زیر یک چتر واحد جمع کند چون تباین نظر و تخالف دیدگاه میان افرادی که به‌گونه‌ای امارت اسلامی افغانستان را تأیید نمی‌کنند، آنقدر زیاد است که توحید و یکپارچگی آنها را ناممکن ساخته است.
بزرگترین ضعف در جریان رهبری مبارزه مسلحانه پنجشیر را چه می‌دانید؟
کسانی‌که ادعای جنگ علیه امارت اسلامی افغانستان را در پنجشیر دارند بزرگترین ضعف‌شان اینست که هدف و پیام روشن و قابل قبول برای مردم ندارند. مردم افغانستان آنها را خوب می‌شناسند.
زمان جهاد علیه اتحاد شوروی آنها از اولین کسانی بودند که با لشکر سرخ پیمان موعدت و دوستی بستند و همچنان زمانی‌که امریکا و ناتو به افغانستان هجوم آوردند همان چهره‌های معلوم‌الحال حامیان وابسته به ناتو شدند و با تمام امکانات در خدمت ناتو در افغانستان بودند.
شما به‌عنوان یکی از علمای سیاسی افغانستان این حق را برای هیأت حاکمه جدید افغانستان برای مبارزه با جریان‌های مسلح ریز و درشت در گوشه کنار افغانستان قائل هستید یا خیر؟
برای افغان‌ها صلح سرتاسری و پایدار بسیار ارزشمند و مهم است. مردم افغانستان از جنگ خسته‌اند و با کسانی‌که هنوز هم بر طبل جنگ می‌کوبند همکاری نمی‌کنند.
شنیده شده رهبران حکومت جدید چندین بار از احمد مسعود برای سفر به کابل و مذاکره پیرامون آینده دعوت کرده‌اند، علت عدم حضور را چه می‌دانید؟
امارت اسلامی افغانستان بار‌ها اعلان کرده است که همه چهره‌های سیاسی که بیرون از افغانستان هستند می‌توانند به افغانستان بیاینند و در اینجا در امنیت کامل زندگی کنند، اما بحث مذاکره با شخصیت‌های سیاسی تا هنوز از طرف رهبران حکومت سرپرست تأیید نشده است.
جریان مبارزه مسلحانه پنجشیر در برخی موارد حکومت فدرالی را گزینه مناسب برای سیاست و حکومت در افغانستان اعلام کرده‌اند، نظر شما چیست؟
از دید من شرایط موجود در افغانستان که در نتیجه چهل سال جنگ‌های بی‌امان به وجود آمده است به هیچ صورتی برای گزینه حکومت فدرالی مناسب نیست. افغانستان به یک حکومت مقتدر مسلط و مسیطر بر سراسر کشور نیاز دارد. جناح‌ها و کسانی‌که صدای حکومت فدرالی را در افغانستان بلند کرده‌اند آنها از نوع نظام فدرالی شناخت دقیقی ندارند آنها حکومت فدرالی را حکومتی می‌دانند که از چند منطقه نیمه خودمختار و خودگردان تشکیل شده باشد و فکر می‌کنند که اگر چنین شود آنها برای مدت طولانی در منطقه خاصی حاکمیت خود و گروهشان را تضمین کرده‌اند، این همان طرح تجزیه افغانستان می‌باشد که سال‌هاست در لندن و واشنگتن روی میز سردمداران انگلیس و امریکا قرار دارد، همه می‌دانند که بحث حکومت فدرالی در افغانستان اولین بار سال‌ها قبل توسط دیپلمات‌های انگلیسی و سناتور‌های امریکایی نزدیک به سی آی ای پیشنهاد شده است از طرفی هم مردم افغانستان مسلمان هستند و نظام سیاسی که اسلام برای جامعه مسلمان پیشنهاد می‌کند با گزینه حکومت فدرالی همخوانی ندارد.
بنظر شما پاسخ رهبران جریان مبارزه مسلحانه پنجشیر در برابر این سؤال مردم که چرا در طول 20 سال گذشته علیه اشغالگران غیر مسلمان و دولت‌های فاسد دست به مبارزه مسلحانه نبرده‌اند، چه خواهد بود؟
این سؤال واقعاً سؤال هر افغان مسلمان و وطن‌دوست است که چرا اینهایی که حالا دم از مبارزه مسلحانه می‌زنند در دوران اشغال در خدمت اشغالگران بودند و در پهلوی سربازان ناتو علیه مردم افغانستان می‌جنگیدند. یقیناً که بزرگان مقاومت هرگز برای این سؤال جوابی نخواهند داشت.
محبوبیت و مقبولیت این جریان را تا چه میزان ارزیابی می‌کنید؟
با توجه به مسائلی که در بالا ذکر رفت این جریان هیچگونه محبوبیت و مقبولیت قابل ذکری در بین مردم افغانستان ندارد.