کشاورزان افغان در جنوب کشور:
جنگ تمام شد، خشک سالی رسید
چون مدهش نبود، الان نباید حقابه‌ای به ما تعلق بگیرد و به ایران برسد؟
دوستان کارشناس وقتی بند کجک را بازدید کردند، به این نتیجه رسیدند که اگر آن حجم از آب در طول مسیرِ کجک تا سیستان که حدوداً ششصد تا هفتصد کیلومتر فاصله داشت، رها بشود، برای سیستان و حتی مردم خودشان هم فایده‌ای ندارد. نگهداری بند کجک هم طوری بود که خودشان می‌گفتند: «اگر خالی بشود، مشکلاتی برای سد ایجاد می‌شود». سد هم حدود ۷۰ تا ۸۰ سال قبل احداث شده‌است.
مگر بازدیدی از کجکی انجام شد؟
نه بازدید از کجکی انجام نشد، طبق آن تصویرهای هوایی و برآوردی که برای رسوبات بند کرده بودند، دوستان کارشناس آب می‌گفتند که اگر با این وضعیت، آب را رها کنیم، هدر می‌رود. البته این حرف را دوستان طالب و وزیر امور خارجه آقای متقی هم می‌گفتند که اگر ما آب را رها کنیم، در مسیر تبخیر می‌شود، رودخانه‌هایی که سال‌ها آبی به خودشان ندیده‌اند، آن را فرومی‌برند و مردمی که کشاورزی می‌کنند هم مانعی هستند. بیشتر صحبتشان این بود که آب به جای اینکه به ایران و مردم سیستان برسد، تلف می‌شود.
وضعیت بند کمال‌خان چطور بود؟
حقیقتش ما بند کمال‌خان را بازدید نکردیم؛ ولی این را خدمت شما عرض کنم که همۀ ما به کاری که طالبان کرده بودند -جریان آبی که از بند کمال‌خان به‌سمت گودزره هدایت شده بود- اعتراض داشتیم و گوشزد کردیم که این کار درست نبوده‌است. آنها هم ملاحظات خودشان را داشتند و یک طوری ما را قانع کردند؛ البته بعضی‌هایمان قانع نشدیم. دلیلی هم نداشت که این آب را به‌سمت گودزره بفرستند. این صحبت چندین بار بین خودمان و بین افغانی‌ها رد و بدل شد.
آقای وطن‌فدا به آقای متقی گفت: «بند کمال‌خانی که شما دارید، در هر ثانیه می‌تواند سیصدوپنجاه متر مکعب آب را به‌سمت ایران بفرستد و سیلی که بیاید، توان بار را ندارد و متأسفانه همان اتفاق سال‌های قبل می‌افتد و آب به سمت گودزره هدایت می‌شود».
آقای متقی گفت: «ما امسال از یک هیئت مهندسین هندی خواستیم تا بیایند؛ آنها آمدند و جَک‌های سد را درست کردند. حتی ما دهانۀ آب را آوردیم بالاتر از آبریزی که به‌سمت گودزره می‌رفت. آن هم طوری آوردیم بالاتر تا از آب ارتفاع بگیرد. اگر یک زمان سیلی بیاید، وقتی به لشکرگاه برسد، ما این دهانۀ سدها را می‌بریم بالا تا وقتی که آب بند بیاید. بالأخره این بند هم زمانی خالی می‌شود».
کارشناسان آب به آقای متقی گفتند: «ما چند نفر از دوستانمان در کار سد هستند، شما هم چند نفر را معرفی کنید تا دهانۀ خروجی بند کمال‌خان را به هزینۀ جمهوری اسلامی ایران درست کنیم».
مورد توافق قرار گرفت؟
صحبت شد و استقبال هم کردند. به نظر من هر حرفی که زده می‌شود، باید پیگیری شود. اگر همین مسیری که ما رفتیم، پیگیری نشود، قطعاً نتیجه نمی‌دهد. هر کاری باید پیگیری شود. این اتفاق خوبی بود که این بار رخ داد؛ درست است که نتوانستیم آبی برای مردم بیاوریم، ولی این مسیر اگر ادامه پیدا بکند، قطعاً نتیجه می‌دهد.
شما از کانال‌های بعد از بند کمال‌خان هم بازدیدی داشتید. آنجا هم صحبت‌هایی هست مبنی بر اینکه دارند ظرفیت‌های آبی بند کمال‌خان را می‌برند بالا و ممکن است آبی که بیاید، داخل همان کانال‌های انحرافی بماند و چیزی پایین نیاید.
پیش وزیر امور خارجه هم صحبتش شد. آنها می‌گفتند ما خروجی آب را که سمت سیستان و ایران است، حدود هجده کیلومترش را لایروبی کرده‌ایم و به ما قول دادند؛ حالا باید زمانش برسد تا ببینیم سر قولشان هستند یا نه. اگر کسی بخواهد آب بدهد، قطعاً به همان حرفی که می‌زند، عمل می‌کند. طالبان قبول داشتند اسفندماهِ سال قبل می‌توانستند به ما آب بدهند و ندادند؛ ولی این قول را به ما دادند و گفتند: «به مردم سیستان بگویید که ما برای شما آب می‌فرستیم؛ بالأخره ما مسلمان هستیم و هوای همدیگر را داریم».
ما رسانه‌ای‌ها، فعالین فضای مجازی و دلسوزان سیستان که می‌آییم کار رسانه‌ای می‌کنیم، باید چه کاری انجام بدهیم و چه کاری انجام ندهیم؟
دوستان رسانه باید کاری کنند که ارتباط با طالبان تلطیف‌تر بشود و اصطکاک ایجاد نکنند. مردم سیستان حق دارند. من خودم کشاورز هستم و می‌دانم بی‌آبی چه دردی است. حالا سوای از کشاورزی، دامداری از بین رفته، هوای سیستان خراب است و... ما همۀ این‌ها را قبول داریم. باید کاری کنیم که مسیر را با دوستان طالب هموار کنیم؛ قبلاً مشکلاتی بود که این سری تا حدودی رفع شد. بیایید فضا را دوستانه‌تر کنیم، قطعاً نتیجه می‌دهد.
دربارۀ خود سیستان و مشکل آب، ما شاهد طرح‌های نیمه‌کارۀ بسیاری هستیم که بهشت پیمانکاران شده‌است. از این‌طرف دادِ آب زده می‌شود و از آن‌طرف طرح‌هایی تصویب می‌شود. با نگاهی به گذشته به نظرتان باید چه کار کنیم که اتفاقات تلخ از دهۀ هفتاد تا الان با خرج میلیاردها دلار دوباره تکرار نشود؟
این طرح‌هایی که به حساب هر روز خبرهایش منتشر می‌شود، موقتی و اورژانسی است. در نهایت باید یک فکر اساسی بکنند. این طرح‌ها فعلاً برای سیستان لازم است و مهندسین آب هم می‌گفتند که این کارها دارد پیگیری می‌شود؛ ولی این را به شما بگویم که اگر این‌ها هم انجام بشود، باز هم ما باید فکر فراهم‌کردن آبی از جای دیگر باشیم. در نهایتش هم باید حقابۀ‌مان بیاید. اگر حقابه نیاید، این‌ها فقط برای مصرف شرب سیستان کافی است. اگر حقابه‌ای بیاید و دریاچه بشود، از ریزگردها جلوگیری می‌کند، بعد دام سیستان دوباره احیا می‌شود و مردم می‌توانند آنجا زندگی کنند. با این وضعیتی که سیستان دارد، لازمه‌اش فقط آب است.
حقابه چطور می‌آید؟
حقابه به نظر من با ارتباطات، دوستی و برادری می‌آید. ما این را می‌دانیم و منکر هم نیستیم که در حق مردم سیستان ظلم شده‌است؛ ولی باید راهکاری پیدا کنیم. این را به شما بگویم که از برادری و محبت چیزی بالاتر نیست. برادری و دوستی دل هر کسی را به رحم می‌آورد؛ اتفاقاً صحبت با محبت و برادری بیشتر نتیجه می‌داد. اصطکاک و مشکلات برای نیمه‌کاره گذاشتن این مسیر زیاد بود؛ اما ما با محبت و برادری این مسیر را ادامه دادیم.
خیلی ممنون، اگر صحبتی با مردم سیستان دارید بفرمایید.
صحبت خاصی ندارم، فقط امیدوارم خدا خودش به مردم سیستان کمک کند. ان‌شاءالله مثل همان سال‌هایی که پر از آب بود، بشود و هیچ‌کس غم و غصه‌ای نداشته باشد. امیدوارم و می‌دانم که با دعای خیر مردم، برادری و هموارکردن این مسیر، حتماً این اتفاق می‌افتد.