واکاوی یک سنت انتقادبرانگیز

 این برنامه، در واقع امتداد همان «شب‌های فوتبالی» پرمخاطب است که با حال و هوای نوروزی و محتوایی متناسب با ایام عید، رنگ و بویی تازه به خود می‌گیرد. مصاحبه با چهره‌های سرشناس فوتبال، مرور خاطرات و رخدادهای مهم سالی که گذشت و پخش گزیده‌ای از برترین لحظات فوتبالی، از جمله بخش‌های جذاب و پرطرفدار این برنامه بوده و هست. اما در میان تمامی این بخش‌ها، همواره یک آیتم خاص، بیش از همه، توجهات را به خود جلب کرده و بحث‌ها و انتقادهای فراوانی را برانگیخته است: بخش مربوط به انتخاب برترین‌های سال.
این سنت، که در سال‌های گذشته نیز تکرار شده و همواره با واکنش‌های متفاوتی مواجه بوده است، بر اساس نظرسنجی از مخاطبان و همچنین آرای کارشناسان، برترین‌های فوتبال در پست‌های مختلف و نیز بهترین مربی سال را برمی‌گزیند. نتایج حاصل از این نظرسنجی‌ها، اما، اغلب با جنجال‌ها و اختلاف نظرهای شدیدی همراه بوده است.
یکی از نکات قابل توجه در این میان، اختلاف فاحش بین انتخاب‌های مردمی و کارشناسی است. این تفاوت، به وضوح نشان می‌دهد که نظرسنجی‌های اینچنینی در فوتبال باشگاهی ایران، به دلیل تأثیرگذاری بالای تعصبات و گرایش‌های رنگی هواداران، از اعتبار و قابلیت استناد چندانی برخوردار نیستند. در واقع، آمار و ارقام واقعی و عملکرد فردی بازیکنان و مربیان، غالباً تحت‌الشعاع جو هیجانی و احساسی حاکم بر نظرسنجی قرار می‌گیرند و نتایج حاصله، بیشتر بازتاب‌دهنده محبوبیت یک بازیکن یا مربی در بین هواداران یک تیم خاص است تا شایستگی‌های واقعی او.
ضمن اینکه شنیده می‌شود دست اندرکاران این برنامه با تماس‌های مکرر خود از مدیران رسانه‌ای تیم‌ها می‌خواهند با به کار‌گیری صفحات رسمی باشگاه‌ها در فضای مجازی، مردم را به شرکت در نظرسنجی این برنامه تشویق کنند. 
اما انتقاد اساسی‌تر و بنیادین‌تر، به ساز و کار انتخاب گزینه‌ها برای نظرسنجی بازمی‌گردد. اگرچه نفر برتر در نهایت با تجمیع آرای مردمی و کارشناسی معرفی می‌شود، اما سؤال کلیدی این است که چه کسی یا چه کسانی، اساساً، این گزینه‌ها را انتخاب می‌کنند؟ معیارهای انتخاب این گزینه‌ها چیست؟ آیا این معیارها، متناسب با اهداف و انتظارات جامعه فوتبالی هستند؟
به طور مثال در سایر شبکه‌های تلویزیونی خارج از ایران برای انتخاب‌های این‌گونه یک تیم کارشناسی متشکل از اسامی مطرح دنیای فوتبال برای یک مدت مشخص و بعد از پایان یک تورنمنت یا لیگ پای کار می‌آیند و تیم منتخب را معرفی می‌کنند اما در برنامه امسال نه تیم کارشناسی مشخص بود و نه متر و معیار اسامی که معرفی می‌شدند.
به نظر می‌رسد که در این زمینه، نوعی ابهام و ناروشنی وجود دارد. به بیان دیگر، فرآیند انتخاب گزینه‌ها، فاقد شفافیت لازم است و این مسأله، زمینه را برای بروز شائبه‌ها و ابهاماتی در خصوص جانبدارانه بودن یا نبودن انتخاب‌ها فراهم می‌کند.
همچنین، لازم به ذکر است که عملکرد بازیکنان و مربیان در طول یک فصل رقابتی، به نظر می‌رسد که معیار سنجش دقیق‌تر و منطقی‌تری نسبت به یک سال شمسی باشد. ناگفته پیداست که نظرسنجی پایان فصل، که بر اساس عملکرد واقعی و مستند بازیکنان و مربیان در طول یک فصل کامل انجام می‌شود، از اعتبار بسیار بیشتری در نزد اهالی فوتبال برخوردار است و ارزش و اعتبار نظرسنجی نوروزی را تا حد زیادی زیر سؤال می‌برد. برای مثال، یک مربی یا یک بازیکن در طول یک سال شمسی ممکن است در دو یا حتی سه باشگاه مختلف فعالیت داشته باشند، در این صورت، چگونه می‌توان عملکرد آنها را به درستی در طول یک سال بررسی و ارزیابی کرد؟
در پایان، باید اذعان داشت که «نوروز فوتبالی» به عنوان یک برنامه ویژه و نوروزی، پتانسیل بالایی برای جذب مخاطب و ارائه محتوای جذاب و سرگرم‌کننده دارد اما با این حال، به نظر می‌رسد که آیتم نظرسنجی برترین‌های سال، با توجه به انتقادها و ایرادات مطرح شده، نیازمند بازنگری اساسی و اصلاحات جدی است. شاید بهتر باشد دست‌اندرکاران برنامه‌های نوروزی فوتبالی در سال‌های آینده، با ایده‌های بهتر، درست‌تر، منطقی‌تر و جذاب‌تری اقدام به تولید برنامه کنند تا زحمات نوروزی‌شان با برگزاری نظرسنجی‌های آخر فصل، که از اعتبار بیشتری برخوردارند، از بین نرود. ارائه ایده‌های نو و خلاقانه، تمرکز بر محتوای تحلیلی و کارشناسانه و نیز افزایش شفافیت در فرآیند انتخاب گزینه‌ها، می‌تواند به ارتقای سطح کیفی برنامه و افزایش رضایت مخاطبان کمک شایانی کند.