بحران رویکرد در فوتبال ایران

این روزها پرسش اساسی پیش روی فوتبال ایران این است که چرا به جای هزینه‌های نجومی برای جذب ستاره‌های سالخورده یا درجه دو فوتبال اروپا، برنامه‌ای ده‌ساله برای توسعه زیرساخت‌ها و بازسازی بنیادین فوتبال کشور تدوین نمی‌شود؟ آیا وقت آن نرسیده که سیاستگذاران ورزشی و مدیران باشگاهی نگاه خود را از نتایج مقطعی و هیجانی به سمت آینده‌ای پایدار و سودمند تغییر دهند؟
بدون تردید نقش وزارت ورزش و جوانان و همچنین فدراسیون فوتبال در طراحی چنین نقشه راهی تعیین‌کننده است. این نهادها باید پیشقدم شوند و با ایجاد یک طرح جامع، منابع مالی کشور را به جای خرج شدن در قراردادهای چندمیلیون دلاری بازیکنان خارجی، صرف ساخت زمین‌های تمرینی، آکادمی‌های حرفه‌ای و مدارس فوتبال کنند. فوتبال ایران ظرفیت آن را دارد که ستاره‌های خود را بسازد؛ ستاره‌هایی که هم به تیم ملی خدمت کرده و هم ارزش مالی برای باشگاه‌ها ایجاد کنند.
واقعیت این است که بازیکنان خارجی که امروز با مبالغ گزاف جذب می‌شوند، فردا می‌روند و هیچ اثری از خود بر جای نمی‌گذارند. نه تجربه‌شان به نسل جوان منتقل می‌شود، نه در ساختار باشگاه‌ها ماندگارند و نه کمکی به آینده فوتبال ایران خواهند کرد. در مقابل، سرمایه‌گذاری در فوتبال پایه و تقویت سخت‌افزارهای ورزشی، سودی پایدار به همراه خواهد داشت. هر زمین فوتبال جدید، هر مدرسه فوتبال کارآمد و هر مربی آموزش‌دیده می‌تواند ده‌ها استعداد تازه پرورش دهد؛ استعدادهایی که سال‌ها در خدمت فوتبال ایران خواهند بود.
تجربه کشورهای موفق آسیایی نیز نشان داده که ستاره‌سازی از دل آکادمی‌ها و باشگاه‌های قدرتمند، تنها راه پیشرفت است. ژاپن، کره جنوبی و حتی قطر با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها توانسته‌اند نسل‌های جدیدی از بازیکنان بین‌المللی را پرورش دهند؛ در حالی که ما هنوز درگیر قراردادهای پرهزینه‌ای هستیم که تنها چند ماه هواداران را سرگرم می‌کنند و بعد با ناکامی و بدهی به پایان می‌رسند.
امروز فوتبال ایران بیش از هر زمان دیگری نیازمند تغییر سیاست‌هاست. باید منابع محدود و ارزشمند کشور را به جای خرج کردن برای ستاره‌های خارجی زودگذر، صرف ساخت آینده‌ای پایدار کرد. باید ده‌ها زمین فوتبال رایگان برای جوانان و نوجوانان مستعد ساخته شود، باید به تیم‌های پرهوادار برای راه‌اندازی آکادمی‌های قوی کمک شود و باید ساختار مدیریت باشگاه‌ها شفاف و حرفه‌ای شود.
هیجان و جذابیت لیگ برتر ایران بدون شک اهمیت دارد، اما این هیجان باید محصول یک ساختار سالم باشد، نه نتیجه تزریق بی‌رویه پول به بازیکنان خارجی. ابتدا باید ساخت‌وساز کرد، پایه‌ها را محکم بنا نهاد و پس از آن، برای ارتقای کیفیت و تولید هیجان، جذب بازیکنان خارجی شاخص را در دستورکار قرار داد.
اگر امروز این تغییر رویکرد رخ ندهد، فردا دیر خواهد بود. سرمایه‌های کشور نباید در مسیری مصرف شوند که خروجی آن تنها شکست‌های تلخ و عقب‌ماندگی بیشتر در مقایسه با رقبا باشد. آینده فوتبال ایران نه در ستاره‌بازی و عقد قراردادهای پرزرق‌وبرق، بلکه با برنامه‌ریزی علمی و سرمایه‌گذاری پایدار بر زیرساخت‌ها ساخته خواهد شد.
تکلمه: کمیته تعیین وضعیت نیز در این راستا بسیار اثر‌گذار است. چنانچه سقف بودجه بدون تعارف و رودربایستی قوانین را به اجرا بگذارد و باشگاه‌ها را مکلف به هزینه در بخش زیرساختی کرده و اجازه عبور از سقف قرارداد را ندهد، بدون شک باشگاه‌ها به سمت ایجاد بستری مناسب برای توسعه هرچه بیشتر فوتبال پیش خواهند رفت. با توجه به فرسودگی زیرساخت‌ها در فوتبال ایران باید این مسأله بشدت جدی گرفته شود.