اعتراض وزارت امور خارجه به فیفا

اظهارات روز گذشته اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، بار دیگر نگرانی‌های جدی درباره احتمال کارشکنی دولت امریکا در مسیر حضور کامل تیم ملی فوتبال ایران در جام جهانی ۲۰۲۶ را به صدر اخبار آورد؛ نگرانی‌هایی که حالا دیگر صرفاً در حد گمانه‌زنی نیست و شواهد عملی، به آنها وزن و اعتبار بیشتری داده است. بقایی با تأکید بر تعهدات روشن دولت میزبان جام جهانی گفت: «طبق مقررات فیفا و توافق‌های انجام‌شده، امریکا موظف است به‌عنوان میزبان جام جهانی ۲۰۲۶، همه تسهیلات لازم را برای مشارکت بدون مانع تیم‌های شرکت‌کننده فراهم کند.» با این حال، سخنگوی وزارت امور خارجه تصریح کرد که این تعهدات تا همین مقطع نیز نقض شده است؛ چرا که امریکا از صدور روادید برای تعدادی از اعضای هیأت نمایندگی فوتبال ایران خودداری کرده است.
نمونه عینی این مسأله، ماجرای قرعه‌کشی جام جهانی ۲۰۲۶ بود؛ جایی که با وجود معرفی رسمی اعضای هیأت ایرانی، امریکا از صدور ویزا برای همه آنها خودداری کرد و در نهایت تنها سه نماینده از ایران موفق به حضور در مراسم قرعه‌کشی شدند. اتفاقی که از همان زمان، زنگ خطر را برای جامعه فوتبال ایران به صدا درآورد و این پرسش جدی را مطرح کرد که آیا این رویکرد می‌تواند در مقیاسی بزرگ‌تر و در زمان برگزاری خود جام جهانی نیز تکرار شود؟ بقایی در ادامه سخنانش با اشاره به پیگیری‌های رسمی ایران گفت: «اعتراض خود را هم از طریق فیفا و هم از مسیر دفتر حفاظت منافع امریکا اعلام کرده‌ایم. این حق مسلم تیم ملی و جامعه فوتبال ایران است که بدون هیچ مانع و مشکلی در این رقابت‌ها شرکت کند.» او همچنین تأکید کرد که انتظار ایران از فیفا، صرفاً یک مطالبه سیاسی نیست، بلکه اجرای تعهدات حقوقی و قراردادی‌ای است که پیش‌تر میان فیفا و دولت میزبان به‌طور شفاف مشخص شده است.
نگرانی‌ها زمانی جدی‌تر می‌شود که وزارت خارجه امریکا رسماً اعلام کرده بررسی ویزای بازیکنان برای جام جهانی ۲۰۲۶ با «سخت‌گیری» انجام خواهد شد. اظهارنظری که در تضاد آشکار با روح قوانین فیفا و رویه‌های مرسوم در میزبانی رویدادهای بزرگ ورزشی قرار دارد. در حالی که فیفا همواره بر جدایی سیاست از ورزش تأکید کرده، چنین مواضعی این شائبه را تقویت می‌کند که نگاه سیاسی ممکن است بر تصمیمات اجرایی سایه بیندازد. نکته قابل توجه دیگر این است که صدور ویزا در جریان جام جهانی ۲۰۲۶، نه مستقیماً توسط فدراسیون فوتبال امریکا، بلکه از سوی ایالت‌های میزبان انجام خواهد شد. موضوعی که به‌جای کاهش نگرانی‌ها، ابهام را بیشتر کرده است. تعدد مراجع تصمیم‌گیر و نبود یک سازوکار شفاف و واحد، این احتمال را افزایش می‌دهد که برخوردهای سلیقه‌ای یا سیاسی، مسیر حضور اعضای تیم ملی ایران را با چالش مواجه کند.
در داخل ایران، نگرانی‌ها در این باره کاملاً جدی و فراگیر است. جامعه فوتبال، کارشناسان و حتی افکار عمومی این پرسش را مطرح می‌کنند که اگر امروز برای حضور چند مقام ورزشی در یک مراسم قرعه‌کشی مشکل ایجاد می‌شود، چه تضمینی وجود دارد که در زمان اعزام کامل تیم ملی، کادر فنی، پزشکی، رسانه‌ای و حتی خانواده بازیکنان، مانعی ایجاد نشود؟ این نگرانی‌ها تنها محدود به رسانه‌ها و مقامات ایرانی نیست. برخی رسانه‌های خارجی نیز به رویکرد امریکا انتقاد کرده‌اند. برای مثال روزنامه «میرور» در گزارش‌هایی از سیاسی شدن فرایند صدور ویزا برای تیم‌های خاص انتقاد کرده و هشدار داده است که چنین رویه‌ای می‌تواند اعتبار جام جهانی را زیر سؤال ببرد و فیفا را با یک چالش جدی حقوقی و حیثیتی مواجه کند.
بقایی در بخش پایانی سخنانش با لحنی انتقادی اما صریح گفت: «این موضوع را به‌صورت مستمر پیگیری خواهیم کرد و امیدواریم امریکا، برای یک بار هم که شده، از سیاسی‌کاری در ارتباط با موضوعات فرهنگی و ورزشی خودداری کند.» جمله‌ای که به‌خوبی نشان می‌دهد ایران این مسأله را نه یک اتفاق مقطعی، بلکه یک چالش ساختاری می‌داند که نیازمند ورود جدی فیفا است. اکنون توپ در زمین فیفاست؛ نهادی که اگر نتواند میزبان جام جهانی را به اجرای تعهداتش ملزم کند، باید منتظر بحرانی بی‌سابقه در بزرگ‌ترین رویداد فوتبالی جهان باشد. بحرانی که فوتبال ایران، ممکن است یکی از اصلی‌ترین قربانیان آن باشد.