درختها و قتل مرزوق
عبدالرحمن المنیف (2004-1934م) یکی از بزرگترین نویسندگان جهان عرب در قرن بیستم است. اولین رمان او الأشجار و اغتیال المرزوق است که موسی اسوار آن را به فارسی ترجمه کرده و نشر هرمس با نام فارسی درختها و قتل مرزوق در سال 1401 شمسی آن را منتشر کرده است. جذابیت این دست رمانها در تضادی نهفته است که در مخاطب ایجاد میکند؛ یعنی خواندنیبودن در عین تلخی، بهویژه اگر نویسنده کسی همچون منیف باشد که خود در چند کشور زیسته، رنجهای مردم جهان عرب را از نزدیک دیده و چشیده و به اعتراف خودش، تحتتأثیر خفقان حاکم بر سرزمینهای عربی، تنها راه اعتراض و اصلاح را «نوشتن» تشخیص داده است.
یکی از دلایل اهمیت رمانهایی همچون این اثر، فایدۀ آن‌ها در شناخت لایههای نانوشتۀ تاریخ است. نوشتههای منیف تحتتأثير اندیشههایش، عمدتاً رنگ و بوی سیاسی دارد و در این رمان نیز مسئلۀ او «غربت و بیگانگی در وطن» است. وی در سرتاسر رمان در پی آن است که این غربت را از رهگذر بیان ماجراهایی که بر دو همسفر گذشته است به تصویر بکشد و از این جهت شناخت مناسبی از فضای جهان عرب، بهویژه بعد از جنگ جهانی دوم به دست دهد. لذا رمان به سبک رئالیسم جادویی نوشته شده و حضور واقعیتهای زندگی مردم سرزمینهای عرب، خودکامگی حاکمان، عقدهها، آرزوها و محرومیتها در آن پررنگ است.
این رمان، در مجموع، اثری تلخ و در عین حال دلکش است. ظاهراً مسئلۀ فلسطين و همچنین زمان نگارش کتاب (۱۹۷۳م) که اندکی پس از شکست اعراب از اسرائیل (در ۱۹۶۷م) است نیز در زهر قلم و تلخیِ بیان منیف بیتأثير نیست. منیف رمانهای دیگری هم دارد که یکی از مشهورترین آن‌ها مدن الملح است. این اثر شایستۀ ترجمه، در پنج جزء نوشته شده و به سرگذشت کشف نفت در سرزمینهای عربی و تبعات اقتصاد نفتمحور در این کشورها پرداخته که با توجّه به تخصّص او در زمینۀ اقتصاد نفت، اثری خواندنی و پرنکته است.
نویسنده: عبدالرحمن منیف
مترجم: موسی اسوار
ناشر: هرمس
تعداد صفحات: 408