هاشم صالح در این کتاب کوشیده است تا به دورۀ روشنگری در اروپا پرداخته و ریشهها و سرچشمههای آن را در کشورهایی همچون ایتالیا، هلند و انگلستان پی بگیرد. هاشم صالح همچنین تلاش کرده است تا به تفاوت سه دورۀ مهم در تاریخ اروپا بپردازد که عبارتند از: قرون وسطی، دوران بیداری و نهایتًا دوران روشنگری. از منظر صالح، گرچه سرآغاز روشنگری به دورۀ دوم، یعنی دوران بیداری باز میگردد اما هنوز گسست معرفتی با دوران قرون وسطی ایجاد نشده بود و شاید بهترین تعبیر برای این مرحله، دوران انتقال باشد. این گسست معرفتی بعدها، یعنی در قرن هجدهم میلادی اتفاق افتاد و توانست تا به امروز همگان را تحت تأثیر خود قرار دهد.
در این اثر به پرسشهایی از این دست پرداخته شده است که این گسست معرفتی چگونه اتفاق افتاد؟ چگونه عقل به جای نقل نشست؟ تأثیر این اتفاق بر فهم دین چگونه بود؟ پیشگامان این نوع خردگرایی در اروپا چه کسانی بودند؟
نکته قابل توجه کتاب این است که نگارنده تنها به توصیف جریان روشنگری در اروپا بسنده نکرده و کوشیده است تا آن را با تحوّلات فکری جهان اسلام و به طور خاص، جهان عرب، مقایسه کند. چرا که به باور صالح، جهان اسلام نیز از اواخر قرن هجدهم به بعد درست مسیری را طی کرده که مدتی پیش از آن در اروپا آغاز شده بود. بنابراین مقایسۀ این دو مسیر میتواند آموزنده و راهگشا باشد و سرآغازی برای پایهگذاری علمی به نام «علم الأصولیات المقارن» باشد.