نشست دو روزه گفتوگوهای ایرانی – عربی در حالی از روز گذشته به میزبانی تهران آغاز شده است و شمار زیادی از اندیشمندان و صاحبنظران از ۱۵ کشور عربی در آن حضور یافتهاند که حاضران ذیل تحولات جاری منطقه، دستیابی به تفاهم و مفاهمه مشترک از موضوعات و مسائل مشترک میان ایران و جهان عرب را جستوجو میکنند. رایزنیهای ایرانی -عربی زیر سایه تحولات اخیر در روند تقابلجویی تهران و تل آویو معنای متفاوتی یافته است. عملیات «وعده صادق» که برای نخستین بار در سالهای اخیر، تهدیدات امنیتی رهبران صهیونیستی را در زمین «میدان» پاسخ گفت، ایران را که پیشتر به نقطه هدف جبههبندی کشورهای عربی تبدیل کرده بود، به یکی از نقش آفرینان فرایندهای دیپلماتیک تبدیل کرده است؛ از مذاکرات غزه گرفته تا ازسرگیری گفتوگوهای درون منطقهای از جمله رویدادهایی هستند که حالا ایران به عنوان یکی از کشورهای اثرگذار در حال ایفای نقش آفرینی در آنهاست.
اعتنا به ایده پیشنهادی ایران برای مدیریت تحولات منطقه زمانی وجه ملموستری به خود گرفت که «جاسم البدیوی»، دبیرکل کویتی شورای همکاری چندی پیش از چشمانداز شورای همکاری خلیج فارس برای امنیت منطقه رونمایی کرد. این سند، نخستین بیان رسمی افق و چهارچوب تعریف شده امنیت جمعی در تاریخ ۴۳ ساله شورای همکاری به شمار میرفت که به طور آشکار تصریح میکرد حمله به یک عضو، حمله به همه اعضا تلقی میشود. شباهتهای این سند با راهکارهای پیشنهادی ایران برای ایجاد سازکار گفتوگوی درون منطقهای نشان میداد که کشورهای عربی در مسیری که برای حل چالشهای درونی جستوجو میکنند، اجرای رویکرد پیشنهادی ایران را راهکاری ممکن برای فائق آمدن بر چالشهای جاری میدانند.
افق پیش رو
چنانچه اندیشکده غربی«استیمسون» نیز در گزارشی به سند راهبردی کشورهای عضو همکاری خلیج فارس اشاره دارد و به این واقعیت توجه کرده که حملات مستقیم اخیر میان ایران و اسرائیل اهمیت مشارکت ایران به صورت سازنده را چند برابر کرد و این مهم را به منصه ظهور رساند که منزوی کردن ایران مانع هرگونه توسعه و صلح خواهد شد.
در چنین شرایطی قابل انتظار است که مناسبات دیپلماتیک خاورمیانه، در ماههای پیش رو چشمانداز همکاری کشورهای عربی شورای همکاری خلیج فارس را ذیل یک ائتلاف جدید منطقهای با افزوده شدن ایران و عراق به این مجموعه همکاری تقویت کند. این امر زمانی اهمیت ویژه مییابد که ایالات متحده به عنوان پای ثابت در فرایندهای منطقهای، از مجموعه این همکاریها کنار گذاشته شود و هیچ یک از کشورهای منطقهای خواهان بازگشت به دورانی نباشند که در آن ایران و عربستان روی به روی هم قرار گرفته بودند.