سرگذشت عجیب جواد نکونام
داود عطایی
روزنامه نگار
پس از چند روز دعوای رسانه‌ای و قدم آهسته روی اعصاب هواداران میلیونی باشگاه استقلال، نکونام سرمربی همیشه معترض آبی‌ها برنده جنگ مدیریتی بین مسئولین باشگاه، مدیرعامل تیم و نماینده تام‌الاختیار هلدینگ خلیج فارس شد. پس از مطرح شدن اسامی مختلف مثل پتوف بلغاری، استراماچونی ایتالیایی و ساپینتو مرد همیشه محروم پرتغالی، اعضای هیأت مدیره تصمیم گرفتند با قید زمان «فعلاً» نکونام را حفظ کنند. در حالی که مدیران باشگاه تمام تلاش خود را انجام دادند تا گزینه‌ای مناسب در فاصله یک هفته تا بازی بسیار مهم الغرافه در چهارچوب لیگ نخبگان پیدا کنند، اشتباه محاسباتی و تاکتیک‌های نامناسب رسانه‌ای سبب شد تیم رسانه‌ای نکونام که با مدیریت یک سایت پربازدید افکار عمومی و هواداران دو آتشه استقلال را علیه مدیران تهییج کرد، موفق شود. در رابطه با اختلاف ریشه‌دار مدیران و آقای سرمربی ذکر چند نکته ضروری است.
اول- نکونام و نحوه رفتاراو در فولاد و استقلال خطیر را همه فوتبالی‌ها می‌شناسند. نکونام در برهه حساس لیگ قهرمانان آسیا عطای کار با فولاد را به لقایش بخشید و دلیل اصلی رفتار مدیران باشگاه خوزستانی و طرفدارانش در مخالفت برای میزبانی استقلال خوزستان در زمین فولادی‌ها همین اقدام عجیب نکونام بود. نوع رفتار سرمربی آبی‌ها با خطیر هم در فصل گذشته نشان داد او خود را بالاتر از همه مدیران،تصمیم‌گیر اصلی استقلال می‌داند و تا پایان فصل هم کوچکترین تعاملی با خطیرنداشت. شاید اگر قرارداد سه ساله با مبلغ نجومی نبود خیلی زود خطیر با نکونام خداحافظی می‌کرد و گزینه خارجی هدایت استقلال را به عهده می‌گرفت.
دوم- اشتباه اساسی سمیعی در عقد قرارداد با کیوسفسکی دروازه‌بان و زیلیکیچ که دستپخت دلالان زرنگ اطراف باشگاه بود قبل از اینکه بسیاری از باشگاه‌ها وارد فاز جدی یارگیری شوند و عدم پذیرش این افراد توسط سرمربی، خطای فاحش مدیریتی بود. وقتی چشم بسته با هزینه سنگین بازیکن خارجی جذب می شود در حالی که هنوز تکلیف یامگا با قرارداد مالی چند صدهزار دلاری روشن نیست و منتظرمحمد به دلیل قیمت بالا و حاشیه‌هایش مشتری دست به نقد در لیگ برتر ندارد، چه ضرورتی دارد این دو بازیکن که یکی قراردادش را فسخ کرد و دیگری مغضوب کادر فنی و مصدوم است با رقم بالا و فسخ قرارداد، هزینه‌های بیهوده به باشگاه تحمیل شود. مسئولین باشگاه با این پول می‌توانستند خیلی محترمانه با یامگا به توافق برسند و حق و حقوقش را بدهند تا با خاطره‌ای خوش به کشورش بازگردد. به جای یامگا که جایش در لیست خالی می شد بازیکنی مؤثر مانند اندونگ و کاکوتا به تیم می پیوست.
سوم- زمان تعویض سرمربی یک هفته تا بیست روز پس از پایان فصل گذشته لیگ برتر بود. اگر استقلال به هر دلیل نکونام را نمی‌خواست باید در این زمان تغییرات را انجام می‌داد. پرسپولیس به هزار ویک دلیل موجه و به خاطر حاشیه‌های پایان‌ناپذیر گل‌محمدی از یحیی عبور کرد. بدون سر و صدا اوسمار دستیار موفق او را جایگزین کرد و بدون حاشیه‌سازی جام قهرمانی را از استقلال ربود. چرا؟ به یک دلیل مشخص؛ دستیار خارجی با دانش با رقمی معقول کنار تیم بود و کل بازیکنان و نقاط قوت و ضعف پرسپولیس را می‌شناخت. الحق والانصاف در لیگ ما که پر از حاشیه است وارد جنگ‌های رسانه‌ای و زرگری نشد و در دو هفته آخر جام قهرمانی را به ارتش سرخ هدیه کرد. حالا به دستیاران سرمربی استقلال نگاه کنید، هیچ‌کدام در حد سرمربی یک تیم لیگ برتری نیستند. وقتی کار آبی‌ها گره می‌خورد هیچ کمک فکری به نکونام نمی‌توانند بدهند. نه رجبی نه نوازی و نه کیانوش رحمتی توان رفع بن‌بست‌های تاکتیکی در بازی‌های دشوار مثل دیدار با استقلال خوزستان را ندارند. حالا در برابرالغرافه قطر و در بازی با غول‌های آسیا چه باید کرد. وقتی خوسلو و رونالدو در ورزشگاه شهرقدس هنرنمایی می‌کنند و دفاع و هافبک تیم دچار سردرگمی می‌شود، کدام یک از این افراد می تواند مشاوره صحیح و بموقع ارائه دهد. با قاطعیت می‌گویم که هیچ کدام. تازه هر مشاوره‌ای هم که بدهند، نکونام آنها را در حدی که بخواهند تغییر تاکتیک یا روش بازی را دیکته کنند، قبول ندارد. بنابراین از نان شب واجب‌تر برای استقلال این است که بلافاصله یک دستیار قوی، با دانش روز و با تجربه را به تیم فنی اضافه کنند.
چهارم- در این جنگ روانی چندروزه نکونام موفق شد. الان مهم روح و روان هواداران است که در آستانه بازی حساس با الغرافه به آرامش نیاز دارند. اگر به هر دلیلی الغرافه پیروز از میدان خارج شد نباید شاهد شعارهای احساسی باشیم. مانند روز بازی تیم ملی با قرقیزستان که شعار«حیا کن رها کن » در فولادشهر شنیده شد. معلوم نیست سکوها که معمولاً از قبل هدایت می‌شود سرمربی را نشانه می‌گیرند یا مسئولین باشگاه را. اما آنچه مسلم است بعد از این همه حاشیه تیم از نظر روحی و روانی به آرامش نیاز دارد. نکونام قطعاً تغییر نمی‌کند. به خصوص حالا که به کمک دو، سه مصاحبه آتشین و حاشیه‌ساز موفق شد ورق را به نفع خود برگرداند. حال چه باید کرد؟ اول اینکه کلیه مدیران باشگاه‌ها باید یاد بگیرند بند انضباطی سفت و سخت در قرارداد کادر فنی، بازیکنان و همه کارکنان باشگاه بگنجانند که با اشاره افراد ذینفع بیرونی با چند مصاحبه کل ارکان باشگاه و تیم وارد حاشیه نشود. دوم اینکه تا مسائل مدیریتی مثل تعویض مربی قطعی نشده، مذاکرات مخفی بماند و رسانه‌ای نشود که تیم دچار دردسر شدید شده و تمام انرژی و تمرکز تیم از بین برود.
پنجم- این جنگ مدیریتی تمام و موقعیت نکونام تثبیت شد. در مقطع فعلی شاید بهتر باشد تا
نیم فصل به سرمربی زمان داده شود اگر در جایگاه مناسب در جدول لیگ قرار داشت و در لیگ نخبگان هم نتایج قابل قبول گرفت، اجازه داده شود تا پایان فصل هدایت تیم را به عهده بگیرد وگرنه با احترام از نکونام خداحافظی کرده و یک مربی با کارنامه خارجی که اجازه ورود حاشیه را به تیم ندهد جذب شود.