جنگ اوکراین افزایش قیمت اجناس در سال‌های آتی را رقم می‌زند
ë Ben van der Merwe
ë روزنامه‌نگار
طبق گزارش جدید بانک جهانی پس از بحران انرژی در سال 1973، جنگ اوکراین عامل بزرگ‌ترین شوک قیمتی اجناس و افزایش تورم در سال‌های آتی خواهد بود. در سه ماهه اول سال 2022 قیمت انرژی 448 درصد، غذا 84 درصد و کود 222 درصد افزایش یافته است. اشغال اوکراین توسط روسیه در ماه فوریه مشکلات پیشین زنجیره تأمین جهانی را نیز تشدید کرده است. پیش از این نیز به جهت ترمیم اقتصاد آسیب‌دیده جهانی متأثر از همه‌گیری کرونا، اجناس وابسته به انرژی 81 درصد و سایر اجناس 33 درصد رشد قیمت را در طی سال 2020 تا 2021 تجربه کرده بودند. بانک جهانی قبل از شروع جنگ پیش‌بینی کرده بود سال 2022، سال تثبیت قیمت‌ها باشد به نحوی که افزایش قیمت انرژی حداکثر به 2 درصد برسد و قیمت اجناس غیروابسته به انرژی 2 درصد نزول کند. اما اکنون این پیش‌بینی به افزایش 51 درصدی قیمت انرژی و 19 درصدی سایر اجناس تغییر کرده است. انتظار می‌رود همه انواع کالاهای اساسی، الوار و فلزات گرانبها حداقل تا سال 2024 قیمتی فراتر از برآوردهای قبل از جنگ داشته باشند.
افزایش چشمگیر قیمت انرژی
بالا رفتن بسیار چشمگیر قیمت انرژی متأثر از وضعیت روسیه بوده که صادرکننده بزرگ نفت و بنزین است. اکنون انتظار می‌رود میانگین قیمت هر بشکه نفت خام برنت در سال 2022، صد دلار باشد که در مقایسه با زمان مشابه در سال قبل افزایش 42 درصدی دارد. علاوه بر آن قیمت گاز طبیعی اروپا قرار است دو برابر شود یعنی 10 برابر قیمتی که در سال 2020 داشته است. توقع می‌رود قیمت‌ها تا سال 2024، سی و یک درصد بیش از پیش‌بینی‌های انجام شده قبل از آغاز جنگ شوند. انتظار می‌رود بیشترین تورم پایدار را در قیمت کود شاهد باشیم چرا که قیمت آن افزایش 82 درصدی نسبت به پیش‌بینی‌های بانک جهانی در ماه اکتبر 2021 خواهد داشت. آسیب‌هایی جدی که به تولیدکنندگان کود وارد شد، نه‌تنها ناشی از افزایش قیمت گاز طبیعی، یکی از مواد اولیه اصلی بود بلکه ممنوعیت صادرات در روسیه، بزرگ‌ترین صادرکننده کود دنیا نیز به این مسأله کمک کرد. پیش‌بینی شده بود قیمت این کالا فقط 6 درصد افزوده شود، در حالی که اکنون این پیش‌بینی به 69 درصد افزایش تغییر کرده است. احتمال می‌رود تورم بازار کود که ناشی از افزایش قیمت مواد اولیه و کاهش بازدهی محصول است در سال‌های آتی بر قیمت غذای مصرف‌کننده نیز تأثیر بگذارد. با توجه به نقش روسیه و اوکراین در بازار جهانی غلات، بازدهی محصول کمتر از پیش‌بینی‌های پیشین خواهد بود.
پیش‌بینی بانک جهانی قبل از آغاز جنگ بنابر کاهش قیمت غذا تا
2 درصد بود که اکنون به افزایش 23 درصدی تغییر کرده و احتمالاً همچون بازار انرژی تأثیر این افزایش قیمت تا سال‌های آتی محسوس خواهد بود. انتظار می‌رود قیمت غذا در سال 2024 برخلاف پیش‌بینی‌های بانک جهانی در ماه اکتبر 2021 تا 15 درصد افزایش یابد. بنا به گفته «ایندرمیت گیل»، معاونت رشد عادلانه اقتصاد بانک جهانی عامل تشدیدکننده شوک قیمتی وضع محدودیت‌های شدید ناگهانی بر صادرات در برخی کشورها بود که به دنبال حفظ ذخایر اجناس اساسی خود بوده‌اند. از زمان آغاز جنگ کشورهای مصر، غنا، اندونزی، روسیه، صربستان، ترکیه و اوکراین محدودیت‌هایی بر صادرات خود وضع کردند. در اندونزی صادرات روغن پالم ممنوع و در روسیه گندم ممنوع شد، که بین 10 تا 12 درصد صادرات جهانی را داراست. گویا هند نیز قصد دارد بر صنعت نساجی خود محدودیت‌های صادراتی وضع کند.
گیل همچنین گفته است: «این افزایش قیمت‌ها کم‌کم کابوس رکود تورمی را پدید می‌آورد. سیاستگذاران باید از هر فرصتی بهره برده تا اقتصاد کشورشان را رشد دهند و از هر اقدام آسیب‌رسان به اقتصاد جهانی پیشگیری کنند.»