زوال بشری را بهگونهای زندگینامه داستانی خود دازای دانستهاند. زوال بشری در میان نسل جوان محبوبیت ویژهای دارد و در ژاپن بهعنوان دومین رمان پرفروش پس از کوکورو سوسهکی است. این رمان که بهصورت اول شخص روایت میشود، حدیث نفس خود دازای است؛ نویسندهای که زندگی پرآشوبی داشت و پرداخت اعترافگونه و صادقانه زندگی، شاخصه آثارش شد. نویسندهای از مردمان ساده و صادق آئوموری که در برخورد با لایههای عمیق واقعیت جامعه شهری، قلمش تلخ میشود. بسیاری معتقدند که این کتاب وصیتنامه وی بوده است، زیرا دازای اندکی پس از انتشار آخرین قسمت کتاب (که بهصورت سریالی منتشر شده بود) خودکشی کرد.
خورشید رو به غروب (شایو)
«شایو» رمانی درباره افول است. زندگی و هر آنچه رنگی از زندگی دارد، همواره آمیخته به فراز و فرود است. از این حکم طبیعت گریزی نیست و ناگزیر هر دوره را پایانی است: حتی دوران امپراطوری و دوران جلال و جبروت. ژاپن که برای خود شأن و منزلتی داشت، پس از جنگ جهانی دوم از عرش به فرش کشیده شد. رمان «شایو» راوی بخشی از این افول است. این رمان ماجرای خانوادهای از طبقه اشراف را روایت میکند که به دلایلی، از جمله بحران هویت اجتماعی و چشیدن طعم شکست در جنگ، مانند بسیاری دیگر از مردم این سرزمین به بیچارگی افتاده است. راوی دختر خانواده است. پدرش مرده و برادرش به جنگ رفته و مدتهاست که خانواده از او بیخبر است. او به تنهایی از مادر مریضاحوالش نگهداری میکند. دختر راوی رمان عاصی است و سهم خود را از زندگی میجوید. با خود در جدال است و آرام ندارد. اصالت مادر را میستاید و در مقابل از بیعرضگی و محافظهکاری خود بیزار است. «شایو» از پایان یک دوران سخن میگوید.
صبح خاکستری
رمان کوتاه صبح خاکستری آخرین اثر ترجمه شده از دازای در ایران و روایتگر افکار و احساسات روزمره دختر نوجوانی در ژاپن پس از جنگ است. دازای هم به واکنشهای این دختر نوجوان به رویدادهای اطرافش میپردازد و هم به آنچه در ذهن و روحش در جریان است. فشارهای جامعه سنتی ژاپن برای قرارگرفتن در چهارچوبهای از پیش تعیینشده و توقع این جامعه بسته از دختری نوجوان برای اینکه همواره دختر خوبی باشد بهخوبی در این رمان نشان داده شدهاند. «صبح خاکستری» بهخاطر اینکه به نخبگان ادبی ژاپن در دوران پس از جنگ میپردازد و همچنین بهدلیل استفاده طعنهآمیز و مبتکرانه دازای از زبان شهرت یافت.