رقابت هند و چین بر سر نفوذ در افغانستان

ایران آنلاین: پکن هفته گذشته با ایفای نقش میانجی برای کابل و اسلام‌آباد، به دنبال کاهش تنش‌های موجود در این دو کشور بود که ناشی از تروریسم و اخراج پناهندگان است. روز چهارشنبه، وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، پس از مذاکراتش با امیرخان متقی، سرپرست وزارت امور خارجه افغانستان، و محمد اسحاق دار، همتای پاکستانی‌اش، گفت: دو کشور قصد دارند روابط دیپلماتیک خود را ارتقا دهند. چین از این موضوع استقبال می‌کند و مایل است به ارائه کمک برای بهبود روابط افغانستان و پاکستان ادامه دهد.

به گزارش ایرنا، پاکستان در ماه آوریل (فروردین- اردیبهشت) بیش از ۸ هزار تبعه افغانستان را به عنوان بخشی از کمپینی به نام طرح بازگشت اتباع خارجی غیرقانونی اخراج کرد. پاکستان در گذشته حملات و جنایات شبه‌نظامیان را به شهروندان افغانستان که بزرگترین بخش مهاجران در این کشور را تشکیل می‌دهند، نسبت داده است. افغانستان این اتهامات را رد کرده است.

اظهارات وانگ تنها چند روز پس از آن مطرح می‌شود که دهلی نو با طالبان تماس سیاسی برقرار کرد و سوبرامانیام جایشانکار، وزیر امور خارجه هند از محکومیت حمله تروریستی ۲۲ آوریل (۲ اردیبهشت) پهلگام توسط امیر خان متقی قدردانی کرد. هند اعلام کرد که برای مکالمه تلفنی بین جایشانکار و متقی «اهمیت زیادی» قائل است.

در ماه ژانویه، ویکرام میسری، معاون وزیر امور خارجه هند، با متقی دیدار کرد و دو طرف در مورد گسترش روابط دوجانبه، با تمرکز بیشتر بر نگرانی‌های امنیتی هند، تقویت تجارت از طریق توسعه بندر چابهار در ایران و سرمایه‌گذاری‌های هند در چندین پروژه عمرانی در داخل افغانستان، گفت‌وگو کردند.

کارشناسان می‌گویند که افغانستان تحت حاکمیت طالبان که مورد توجه بزرگترین قدرت‌های آسیا قرار گرفته و هند، پاکستان و چین در رقابت منطقه‌ای برای مواد معدنی به دنبال منافع خود هستند.

 وانگ یی، وزیر امور خارجه چین (وسط)، امیرخان متقی، سرپرست وزارت امور خارجه افغانستان (راست) و محمد اسحاق دار، همتای پاکستانی‌اش (چپ)

فرید ماموندزی، سفیر افغانستان در دهلی نو تا سال ۲۰۲۳، اظهار داشت: جهان باید توجه داشته باشد که رقابت بر سر افغانستان جدید نیست، اما عمومی‌تر، مشهودتر و به طور فزاینده‌ای در سطوح بالاتر دیپلماتیک، رقابت بر سر آن دنبال می‌شود. این سه کشور بر الزامات استراتژیک خود متمرکز هستند.

این سفیر که تا زمان به دست گرفتن کنترل این مأموریت توسط طالبان در دهلی نو خدمت می‌کرد، می‌گوید: برای پاکستان، افغانستان همچنان در مفهوم عمق استراتژیک، عرصه‌ای حیاتی برای نفوذ و وسیله‌ای برای محدود کردن نفوذ هند در امتداد مرزهای غربی خود، نقش محوری دارد.

وی اضافه کرد: چین، افغانستان را برای تأمین امنیت سین کیانگ، گسترش ابتکار کمربند و جاده، ایجاد کریدورهای تجاری زمینی به آسیای مرکزی و ایران و دسترسی به ثروت معدنی بکر خود حیاتی می‌داند. در همین حال، هند ادامه تعامل را برای مقابله با نفوذ چین و پاکستان و حفظ دسترسی استراتژیک به قاره آسیا ضروری می‌داند.

ماموندزی بر این باور است: در این رقابت رو به گسترش، افغانستان بار دیگر در معرض خطر این است که کمتر به عنوان یک بازیگر مستقل و بیشتر به عنوان یک میدان نبرد ژئوپلیتیکی با آن رفتار شود و اولویت‌های داخلی‌اش تحت الشعاع بازی‌های قدرت خارجی قرار گیرد. خاک افغانستان مدت‌هاست که میزبان رقابت‌های دیگران بوده است. این الگو باید پایان یابد.

سفیر سابق افغانستان افزود که افزایش توجه از سه طرف، جایگاه بین‌المللی، نفوذ سیاسی و دستاوردهای اقتصادی برای طالبان را تقویت می‌کند.

نصیر احمد اندیشه، معاون سابق وزیر امور خارجه افغانستان، می‌گوید: اما این هیچ تضمینی برای امنیت پکن، دهلی و اسلام آباد نیست. این تعامل، اگرچه ممکن است در حال حاضر عمل‌گرایانه به نظر برسد و به دهلی نو اجازه دهد با دشمنِ دشمن خود دوست باشد، اما در درازمدت محکوم به شکست است.

عبدالمتین قانع، سخنگوی وزارت کشور طالبان، به ایندیپندنت گفت: در این زمینه شکی نیست که حکومت سرپرست طالبان روابط جامع خود را با کشورهای بزرگی مانند چین، روسیه، ایران و حتی هند، مطابق با منافع خود، تقویت کرده است.

وی افزود که سراج‌الدین حقانی، وزیر کشور و امیرخان متقی، وزیر امور خارجه طالبان، تلاش‌های جدیدی را برای ترمیم روابط افغانستان با پاکستان انجام داده‌اند.