غیبت ایران در صحنه جهانی خوشنویسی؛ ترک‌ها و عرب‌ها وارث خط ما؟
حسین نوروزی خوشنویس و طراح گرافیک در یادداشتی نوشت: در میانه قرن بیست‌و‌یکم، آنجا که سرعت و فناوری میدان‌دار بسیاری از عرصه‌های هنری شده‌اند، هنرهایی چون خوشنویسی اسلامی همچنان با وقار و اصالت ایستاده‌اند؛ چونان سندی زنده از پیوند روح و زیبایی در تاریخ ملت‌ها.
در این میان، مسابقات بین‌المللی خوشنویسی «ارسیکا» که هر سه سال یک‌بار در ترکیه برگزار می‌شود، یکی از مهم‌ترین صحنه‌های بروز و بازشناسی این هنر در ابعاد جهانی است؛ آوردگاهی باشکوه که سنت‌های دیرین خوشنویسی اسلامی را در دل دنیای معاصر، بازمی‌آفریند.
ارسیکا به‌عنوان بازوی پژوهشی و هنری این سازمان، وظیفه حفظ، ترویج و توسعه میراث فرهنگی و هنری مشترک ملل مسلمان را برعهده دارد. برگزاری منظم مسابقات خوشنویسی اسلامی، از جمله شاخص‌ترین فعالیت‌های این نهاد است؛ رویدادی که از دهه ۱۹۸۰ میلادی آغاز شده و اکنون به یکی از معتبرترین مراجع جهانی در داوری و نمایش آثار خوشنویسی اسلامی بدل شده است.
مسابقات سه‌سالانه ارسیکا با حمایت رسمی ترکیه و مشارکت کشورهای اسلامی، به عرصه‌ای برای دیپلماسی فرهنگی تبدیل شده که تنها با رقابت هنری قابل فهم نیست؛ بلکه صحنه‌ای است برای تثبیت میراث و هویت تصویری ملت‌ها.
در چنین میدانی، نام ایران هنوز هم درخشان است، اما نه به برکت پشتیبانی نهادهای رسمی، بلکه به پشتکار و مقاومت فردی خوشنویسانی که یا از فضای انحصارگرای داخلی دل‌زده‌اند یا راهی جز اتکا به خود ندارند.
حضور ایران در داوری نستعلیق؛ اعتبار و افتخار در این دوره از مسابقات، حضور پرصلابت استاد محمد شهبازی خوشنویس برجسته، پژوهشگر تاریخ هنر صفوی و مروج خط نستعلیق، به‌عنوان داور اصلی رشته نستعلیق در کنار بزرگانی از خوشنویسی جهان اسلام، مایه اعتبار و مباهات است.
بخش بزرگی از برگزیدگان ایرانی ارسیکا، هنرمندانی‌اند که یا سال‌هاست از انجمن خوشنویسان ایران فاصله گرفته‌اند یا اساساً جایی در حلقه‌های بسته تصمیم‌گیری ندارند.
انجمن خوشنویسان ایران آنچنان درگیر مسائل حاشیه‌ای و بحران‌های داخلی شده که از رسالت اصلی خود بازمانده است. نتیجه این غفلت، یک‌بار با دردناک‌ترین شکل خود آشکار شد؛ در ماجرای ثبت بین‌المللی خط نستعلیق، که ترکیه و برخی کشورهای عربی توانستند این میراث عمیقاً ایرانی را به نام خود مطرح کنند.
این فاجعه تنها ناشی از سکوت دستگاه فرهنگی کشور نبود، بلکه در مواردی، عناصر داخلی نیز خود زمینه‌ساز آن بودند که به خوبی در پرونده فجیره امارات، مشهود است.
متأسفانه نهادهای دولتی چون معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز هنرهای تجسمی و رایزنی‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران برنامه مشخصی برای حمایت هدفمند از هنرمندان در رقابت‌های جهانی ندارند.
در حالی که ترکیه با تأسیس مراکز پژوهشی، موزه‌ها و برنامه‌های فراگیر بین‌المللی، برای تصاحب میراث هنر اسلامی برنامه‌ریزی می‌کند، ایران حتی از ارسال یک هیأت رسمی به مراسم‌ها نیز بازمی‌ماند.
اگر خط نستعلیق، که تاج افتخار خوشنویسی ایرانی است، روزی در اسناد یونسکو یا دیگر نهادهای جهانی به‌عنوان «شاخه‌ای از خوشنویسی عثمانی یا عربی» معرفی شود، تعجب نکنید. زمینه‌های آن نیز از سال‌ها پیش با بی‌عملی و مماشات نهادهای داخلی فراهم شده است. این نه صرفاً تهدیدی هنری، بلکه تضعیف آشکار هویت ملی و حافظه تاریخی ماست.
مسابقات ارسیکا امروز تبدیل به میدان روایت‌سازی هویتی شده‌اند و اگر ایران همچنان غایب بماند، دیگران به‌راحتی راوی تاریخ ما خواهند شد.
این مسابقه دیروز به کار خود پایان داد.
ایران آنلاین
انتهای پیام/
ارسیکا به‌عنوان بازوی پژوهشی و هنری این سازمان، وظیفه حفظ، ترویج و توسعه میراث فرهنگی و هنری مشترک ملل مسلمان را برعهده دارد. برگزاری منظم مسابقات خوشنویسی اسلامی، از جمله شاخص‌ترین فعالیت‌های این نهاد است؛ رویدادی که از دهه ۱۹۸۰ میلادی آغاز شده و اکنون به یکی از معتبرترین مراجع جهانی در داوری و نمایش آثار خوشنویسی اسلامی بدل شده است.
مسابقات سه‌سالانه ارسیکا با حمایت رسمی ترکیه و مشارکت کشورهای اسلامی، به عرصه‌ای برای دیپلماسی فرهنگی تبدیل شده که تنها با رقابت هنری قابل فهم نیست؛ بلکه صحنه‌ای است برای تثبیت میراث و هویت تصویری ملت‌ها.
در چنین میدانی، نام ایران هنوز هم درخشان است، اما نه به برکت پشتیبانی نهادهای رسمی، بلکه به پشتکار و مقاومت فردی خوشنویسانی که یا از فضای انحصارگرای داخلی دل‌زده‌اند یا راهی جز اتکا به خود ندارند.
حضور ایران در داوری نستعلیق؛ اعتبار و افتخار در این دوره از مسابقات، حضور پرصلابت استاد محمد شهبازی خوشنویس برجسته، پژوهشگر تاریخ هنر صفوی و مروج خط نستعلیق، به‌عنوان داور اصلی رشته نستعلیق در کنار بزرگانی از خوشنویسی جهان اسلام، مایه اعتبار و مباهات است.
بخش بزرگی از برگزیدگان ایرانی ارسیکا، هنرمندانی‌اند که یا سال‌هاست از انجمن خوشنویسان ایران فاصله گرفته‌اند یا اساساً جایی در حلقه‌های بسته تصمیم‌گیری ندارند.
انجمن خوشنویسان ایران آنچنان درگیر مسائل حاشیه‌ای و بحران‌های داخلی شده که از رسالت اصلی خود بازمانده است. نتیجه این غفلت، یک‌بار با دردناک‌ترین شکل خود آشکار شد؛ در ماجرای ثبت بین‌المللی خط نستعلیق، که ترکیه و برخی کشورهای عربی توانستند این میراث عمیقاً ایرانی را به نام خود مطرح کنند.
این فاجعه تنها ناشی از سکوت دستگاه فرهنگی کشور نبود، بلکه در مواردی، عناصر داخلی نیز خود زمینه‌ساز آن بودند که به خوبی در پرونده فجیره امارات، مشهود است.
متأسفانه نهادهای دولتی چون معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز هنرهای تجسمی و رایزنی‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران برنامه مشخصی برای حمایت هدفمند از هنرمندان در رقابت‌های جهانی ندارند.
در حالی که ترکیه با تأسیس مراکز پژوهشی، موزه‌ها و برنامه‌های فراگیر بین‌المللی، برای تصاحب میراث هنر اسلامی برنامه‌ریزی می‌کند، ایران حتی از ارسال یک هیأت رسمی به مراسم‌ها نیز بازمی‌ماند.
اگر خط نستعلیق، که تاج افتخار خوشنویسی ایرانی است، روزی در اسناد یونسکو یا دیگر نهادهای جهانی به‌عنوان «شاخه‌ای از خوشنویسی عثمانی یا عربی» معرفی شود، تعجب نکنید. زمینه‌های آن نیز از سال‌ها پیش با بی‌عملی و مماشات نهادهای داخلی فراهم شده است. این نه صرفاً تهدیدی هنری، بلکه تضعیف آشکار هویت ملی و حافظه تاریخی ماست.
مسابقات ارسیکا امروز تبدیل به میدان روایت‌سازی هویتی شده‌اند و اگر ایران همچنان غایب بماند، دیگران به‌راحتی راوی تاریخ ما خواهند شد.
این مسابقه دیروز به کار خود پایان داد.
ایران آنلاین
انتهای پیام/