یکسال با پزشکیان؛ گفتمانی که توطئه دشمن را نقش بر آب کرد

ایران آنلاین: یکسال از انتخاب مسعود پزشکیان به عنوان ریاست‌جمهوری اسلامی ایران می‌گذرد، سالی پرماجرا که با ترور میهمان مراسم تحلیف رئیس‌جمهور «شهید اسماعیل هنیه» آغاز، و با جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه کشورمان به پایان رسید و در طول این مدت نیز با وقایع کوچک و بزرگ داخلی و بین‌المللی همراه بود که لاجرم بر روند معمول کار دولت تأثیر گذاشت و از این‌رو بایسته است در هر ارزیابی و تحلیلی از عملکرد یکساله دولت مدنظر قرار گیرند.

به گزارش ایرنا، در میانه این ماجراها اما اگر قرار باشد کارنامه دولت را در شرایطی که یک‌چهارم از عمرش را سپری کرده از نظر بگذرانیم، منطقی است که آن را در نسبت با شعارها و برنامه‌های اعلامی رئیس‌جمهور مورد ارزیابی قرار دهیم؛ از زمانی که متخصص جراحی قلب و سیاستمدار با تجربه گام در کارزار رقابت‌ انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم گذاشت تا امروز که حدود یکسال از استقرار دولتش می‌گذرد، بی‌تردید پربسامدترین عبارت در ادبیات او واژه «وفاق ملی» بود، تا آنجا که می‌توان این مفهوم را به‌مثابه «گفتمان» و «دالّ مرکزی» دولت چهاردهم به حساب آورد.

نگاهی به فرآیند انتصاب‌ها در دولت چهاردهم به خوبی مؤید آن است که پزشکیان با هدف کاستن از اختلافات و تنش‌‎های سیاسی- اجتماعی با انتصاب‌های فراجناحی و استفاده از افراد متخصص و کارشناس از قومیت‌ها و مذاهب در سطوح مختلف و بدنه دولت، به وعده‌ای که در این‌خصوص در ایام تبلیغات انتخابات داده بود عمل کرد و به اذعان سیاسیون و تحلیل‌گران منصف می‌توان نمره قابل قبولی در این خصوص و در مسیر مشارکت همه اقشار و گروه ها برای ساختن ایرانی مقتدر به وی داد. 

اما کارکرد این مفهوم به‌ویژه در ایام جنگ ۱۲ روزه و در شرایطی که دشمن صهیونیستی با حمله‌ای تجاوزکارانه و با هدف ایجاد آشوب داخلی و اهداف تجزیه طلبانه خاک کشورمان را عرصه تاخت و تاز خود قرار داده بود بیشتر به چشم آمد؛ در فضایی که دشمن به غلط تصور می‌کرد در نتیجه برخی انتقادات، اعتراضات و دلخوری‌های داخلی -که بسیاری از آن‌ها هم کاملا طبیعی است و کم و بیش سطحی از آن در کشورهای دیگر نیز وجود دارد- چنان شکافی میان جامعه ایران رقم خورده که به محض حمله او با آشوبی اجتماعی توأم شده و کار حکومت را تمام خواهد کرد.

حال آنکه ماجرا درست برعکس شد و حمله رژیم برای آن‌ها سرکه‌انگبینی بود که صفرا فزود و به جای ایجاد شکاف و گسست در جامعه، به تقویت و انسجام میان مردم انجامید تا آن‌جا که همان دلخوری‌های معمول و روزمره هم به کنار رفت صدای واحدی در دفاع از وطن شنیده شد و مردم یک‌دل و یک‌صدا بسان ید واحده‌ای محکم مقابل دشمن ایستاده و از تمامیت ارضی و حاکمیت و نیروهای مسلح خویش در برابر تهاجم بیگانه جانانه دفاع کردند.

گرچه بی‌تردید عامل بیرونی جنگ در شکل دادن به این یکپارچگی ملی نقشی انکارناشدنی داشت، اما گفتمان مطرح در ادبیات رئیس‌جمهور صلح طلب را نیز نمی‌توان در این پدیده مبارک نادیده انگاشت؛ به‌ویژه چنان‌که اشاره شد اهتمام دولت به تحقق عملی «وفاق» با اقداماتی نظیر انتصاب‌های فراجناحی و به کارگیری افرادی از قومیت‌های مختلف مذهبی و نیز نیروهای بومی، نقش قابل توجهی در ایجاد انسجام اجتماعی در جامعه همینطور سران قوا و سیاستگذاران کشور در یکسال گذشته داشته است.

این امر همچنین تأثیر بسزایی در کاستن از شکاف میان مردم و حاکمیت داشت؛ مردمی که به دلیل عدم به‌کارگیری نیروهای بومی و محلی در طول سال های گذشته و مدیریت های قبلی بعضا دلخوری‌هایی از حاکمیت داشتند و حالا با این اقدام دولت وفاق احساس دیده شدن کردند.

دولت پزشکیان هم‌چنین آگاهانه از اقداماتی که می‌توانست جامعه را دچار تنش و واگرایی کند، پرهیز کرد و اولویت را به تصمیماتی داد که پیوند اجتماعی را تقویت می‌کند؛ مصداق آن را می‌توان موضع رئیس‌جمهور در برابر «قانون عفاف و حجاب» دانست. پزشکیان در گفت‌وگوی ویژه خبری در این‌باره گفت: «درباره قانون حجاب خیلی بحث داریم، بعنوان اجرا کننده این قانون خیلی سوالات و ابهامات داریم و قرار است در این رابطه گفت و گو کنیم باید کاری کنیم که هم اصول و ارزش های اعتقادی حفظ شود و هم کاری کنیم که وفاق را بهم نزنیم، اگر کاری را خوب اجرا نکنیم بدتر خواهد شد.»

انگاره «وفاق» اما تنها در سطح جامعه نبود که جامه تحقق به تن کرد، در سطح حاکمیت نیز به همگرایی بیشتر قوای سه‌گانه منجر شد و در این راستا جلسات روسای قوا برای تدبیر و هماهنگی امور در سطح کلان به صورت منظم و عمدتا با میزبانی رئیس‌جمهور برگزار شد. امری که رهبر معظم انقلاب نیز در دیدار با نمایندگان مجلس دوازدهم از آن تقدیر کرده و خواهان برگزاری مستمر این جلسات شدند: «من مکرّر عرض کرده‌ام که از کشور باید در مسائل اساسی صدای واحد بیرون بیاید، باید ید واحده باشند؛ ملّت ما و مجموعه‌ ما، مجموعه‌ سیاسی ما، مجموعه‌ مدیریّتی کشور باید ید واحده باشند. زمینه هم فراهم است. خوشبختانه رؤسای قوا دیدارهای خوبی دارند. بنده در بعضی از دولتها اصرار میکردم، تأکید می‌کردم که جلسه کنید با هم، بنشینید مسائلتان را با هم حل کنید، به جای پشت بلندگو ــ که علیه هم حرف میزنید ــ داخلِ مجلسِ خصوصی با هم حرف بزنید، سختشان بود؛ حالا بحمدالله می‌نشینند با هم صحبت می‌کنند، مسائلشان را مطرح می‌کنند، مشکلات را می‌خواهند با هم حل کنند. الان از این جهت زمینه آماده است و یک همگرایی نسبی‌ای بحمدالله در بین قوا وجود دارد؛ این حفظ بشود.»

این علاوه بر آن است که شخص رئیس جمهور بارها و مکرر از تبعیت خویش نسبت به رهبری معظم انقلاب گفته است و از ابتدای دوره تبلیغات انتخابات همواره بر این تأکید کرده که بر مبنای برنامه‌ها و سیاست‌های کلی تعیین شده از جانب رهبر معظم انقلاب برای توسعه و پیشرفت کشور عمل خواهد کرد. این رویه البته محدود به ایام تبلیغات انتخابات نبود و پزشکیان پس از به دست گرفتن سکان هدایت قوه مجریه نیز همواره به آن وفادار بود و یکی از نخستین مصاحبه‌های رسانه‌ای خود پس از انتخابات در گفت‌وگوی تفصیلی با رسانه KHAMENEI.IR بر این مهم تأکید کرد که: سیاست‌های کلی رهبر انقلاب چراغ راهنمای مسیر است. (متن کامل این گفت‌وگو را اینجا بخوانید.)

وی هم‌چنین در سفری که به استان سیستان و بلوچستان داشت بر تبعیت دولت از منویات رهبری تصریح کرده و اظهار داشت: کارهایی که تا امروز در دولت انجام داده‌ایم از جمله انتصاب مدیران، بدون حمایت رهبری معظم انقلاب امکان پذیر نبود، انتخاب یک استاندار بلوچ سنی در سیستان و بلوچستان، یک عرب در خوزستان و استاندار سنی در کردستان با نظر و هماهنگی رهبری بود. 

رهبری نیز متقابلا و بر اساس مشی همیشگی‌شان از شخص رئیس‌جمهور و دولت نهایت حمایت را به عمل آورده و حتی وقتی رفتارهای نظارتی نمایندگان نسبت به دولت از اندازه خارج شده و بعضا خلل و تعللی در کار دولت ایجاد می‌کرد، درخصوص آن تذکر داده و از نمایندگان خواستند در این مورد به حداقل اکتفا کنند: «مسئولین دولتی را با تکثیر سؤال، تکثیر احضار به مجلس، مشغول نباید کرد. دولتی‌ها ــ نه‌فقط این دولت؛ البتّه این دولت هم به من شکایت کردند، امّا دولت های قبلی خیلی بیشتر ــ آمدند آمار دادند به ما که در این فاصله این تعداد سؤال انجام گرفته! یک تعداد خیلی زیاد؛ در حالی ‌که همه‌ این سؤال‌ها لازم نیست، همه‌ احضارها لازم نیست؛ وزیر را احضار کنیم به کمیسیون، مدّتی ــ دو ساعت، سه ساعت، بیشتر ــ وقتش‌ گرفته بشود. یک مقدار اینها را کاهش بدهید؛ یعنی یک مصداق همکاری با دولت این است؛ به حدّاقل اکتفا بشود.» 

نکته مهم دیگری که در کارنامه پزشکیان و دولت او بایسته است به آن اشاره شود مشارکت دادن مردم در حکمرانی و اداره حوزه‌هایی است که پرداختن آن‌ها در انحصار حاکمیت نیست. از واگذاری اختیارات به استانداران گرفته تا مطالبه ساده و صمیمانه رئیس‌جمهور برای ورود مردم به عرصه مدرسه‌سازی. وی که بارها و بارها در برنامه‌های تبلیغات انتخاباتی خود گفته بود برای از میان برداشتن شکاف توسعه آموزشی حتما لازم نیست یک بودجه نجومی از سوی حاکمیت به این امر اختصاص یابد، همین که پای فرزندان در میان باشد مردم و والدین خودشان به میدان می‌آیند و با کمک خیرین و مردم می‌توان نیاز مناطق محروم به مدرسه را مرتفع کرد، پس از انتخابات نیز در نخستین نشست خبری در کسوت ریاست جمهوری به صراحت وعده داد «در مدت یک سال با حرکتی بسیجی، مشکل مدرسه مناطق محروم را حل خواهیم کرد.»

پزشکیان در یکی از سفرهای استانی خود نیز با بیان خاطره‌ای از دوران ریاست دانشگاه علوم پزشکی تبریز که در آن زمان برای ساختن درمانگاه و خانه بهداشت، کارگری کرده بود، گفت: امروز هم برای ساختن مدرسه نه تنها من بلکه بسیج، بنیاد مستضعفان، خیرین و مردم هم هستند، هر جا نیاز باشد باید ساخته شود. اگر این تفکر حاکم باشد مشکل حل می‌شود. خودمان می‌خواهیم برای بچه های خودمان مدرسه بسازیم.

علاوه بر این موارد پزشکیان هم‌چنان که بسان موارد فوق در همان کارزار رقابت‌های انتخاباتی به طور کلی بر بهره‌گرفتن از ظرفیت مردم و نخبگان در اداره امور کشور تأکید کرده بود (اینجا) پس از تکیه زدن بر کرسی ریاست‌جمهوری نیز بر همین قرار ماند و برنامه ثابتی را به دیدار با نخبگان ، متخصصان و دانشگاهیان در تهران و استان‌ها اختصاص داد تا همچنان که وعده داده بود این ظرفیت انبوه را در جهت پیشرفت و تعالی کشور به خدمت گیرد.

بنابراین نگاهی منصفانه به عملکرد پزشکیان و دولت وی در سالی که گذشت تأیید می‌کند به‌رغم همه موانع و دشواری‌هایی که در نتیجه عوامل داخلی و بیشتر خارجی فرا راه دولت چهاردهم وجود داشت، در حوزه «انسجام اجتماعی»، «تقویت همگرایی میان قوا» و «مشارکت دادن مردم در امر حکمرانی» دولت وفاق ملی نمره قابل قبولی کسب کرده است، امری که سخنگوی دولت نیز بر آن صحه گذاشت و در ارزیابی عملکرد یکساله دولت چهاردهم، دستاورد دولت در حوزه انسجام اجتماعی را ملموس و قابل توجه عنوان کرد

البته باید امیدوار نیز بود که با سرمایه‌ اجتماعی قابل توجهی که به‌ویژه پس از جنگ ۱۲ روزه در میان جامعه و هم‌چنین نهادهای مختلف حاکمیتی با سلیقه‌ها و گرایش‌های متفاوت سیاسی به وجود آمده،دولت چهاردهم با همراهی و همکاری عملی دیگر قوای کشور با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی در سه سال باقیمانده خود گام‌های اساسی‌تری در حل معضلات اقتصادی و خدمت به مردم بردارد.