بازار برنج مازندران در مسیر تعادل قیمت

ایران آنلاین: خوشه های زرین شالی شمال در حالی در آستانه برداشت قرار گرفته است که قیمت برنج طی یک ماه گذشته رکوردی بی سابقه را برجا گذاشت، قیمتی که دولت را در آستانه ورود برنج نو به بازار مجبور به اعمال سیاست هایی در حمایت از مصرف‌کنندگان کرد.

به گزارش ایرنا، سرپرست بازرگانی وزارت جهادکشاورزی روز گذشته اعلام کرد که دولت چهاردهم امسال برای تنظیم بازار برنج و تعدیل قیمت ها اقداماتی همچون حذف ممنوعیت واردات فصلی، توزیع برنج با قیمت مناسب و پرداخت معوقه ارزی واردکنندگان را در دستور کار قرار داد که بخشی از آن انجام شده است.

طبق مصوبه هیات دولت، ممنوعیت واردات فصلی برنج از اول مرداد تا ۳۰ آبان ماه هر سال به مدت چهار ماه برای سال جاری حذف شد تا کسری تولید برنج داخلی با واردات جبران شود. موضوعی که علاوه بر این که تولید کنندگان شمال به خصوص شالیکاران مازندران را با چالش در حفظ تولید و زمین های کشاورزی مواجه خواهد کرد. استاندار مازندران نیز مخالفت جدی خود را با آزاد شدن واردات برنج در فصل برداشت این محصول اعلام داشته و خواهان استمرار ممنوعیت واردات برنج در بازه زمانی چهار ماهه برداشت این محصول شده است.

مهدی یونسی رستمی با اشاره به اینکه برنج، برند استان مازندران است و این استان را به شالیزارهایش می‌شناسند، تصریح کرد کشاورزان برنجکار مازندرانی با کوشش و تلاش فراوان نسبت به تولید این محصول استراتژیک و کمک به امنیت غذایی کشور اقدام و مبالغ زیادی را برای تولید این محصول هزینه می‌کنند.

استاندار مازندران با تأکید بر لزوم حمایت کامل از شالیکاران مازندرانی، اظهار داشت: استانداری مازندران در راستای حمایت از شالیکاران سخت‌کوش استان، مخالفت جدی خود را با آزاد شدن واردات برنج در فصل برداشت این محصول اعلام داشته و خواهان استمرار ممنوعیت واردات برنج در بازه زمانی چهار ماهه برداشت این محصول است.

جهش محسوس قیمت برنج های تولید داخل حتی برای مازندرانی که این روزها در ماه محرم نیاز به تهیه این محصول دارند، باورنکردنی شده است، رکوردزنی قیمت فعلی این روزهای برنج طارم محلی و هاشمی در بازار مازندران در حالی است که متوسط قیمت این رقم در زمان برداشت سال زراعی گذشته یعنی از مهر ماه تا اواخر بهمن ماه سال گذشته ۷۵۰ تا ۹۰۰ هزار ریال بوده است. این برنج تا اواخر اردیبهشت امسال به یک میلیون و ۵۰۰ هزار ریال رسیده بود، اما امروز به بیش از سه میلیون ریال افزایش یافته است.

روند افزایش قیمت برنج به تیرماه هم رسید، موضوعی که سبب نگرانی دولتمردان شد به همین دلیل اعمال سیاست های جدید دولت چهاردهم با هدف تنظیم بازار برنج داخلی و خارجی مطرح شده است.

استدلال های شالیکاران مازندران در واقعی شدن قیمت برنج نو

شالیکاران مازندران قیمت سه میلیون ریالی هر کیلو گرم برنج طارم محلی و طارم هاشمی را بی انصافی در حق مصرف کنندگان توصیف کردند، اما بر لزوم واقعی شدن قیمت ها تاکید دارند.

بررسی ها از اظهارات کشاورزان نشان می دهد که آنان توقع ندارند قیمت برنج نو به همین میزان رقم بخورد اما امیدوار به واقعی شدن قیمت برنج طبق هزینه های تولید و سود منطقی هستند

شالیکاران مازندران می گویند، وقتی هر کیلو گرم لوبیا چیتی به ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار، قیمت گوشت به بیش از هشت میلیون ریال و قیمت ارز نیز به ۹۰۰ هزار ریال افزایش می یابد، قیمت کنونی برنج داخلی نه تنها بالا نیست بلکه با توجه به سختی و طاقت فرسا بودن برنجکاری و هزنیه بالای آن، باید مورد حمایت نیز قرار بگیرد.

تولید کنندگان برنج در مازندران معتقدند، درحالی که برنج یک محصول استراتژیک همانند گندم محسوب می شود اما اصلا حمایتی از کشاورزان نمی شود، آزاد کردن نهاده های کشاورزی، بی سرو سامانی در عرضه و قیمت لجام گسیخته آن و مهمتر واردات بی رویه برنج های خارجی همواره شالیکاران را سرخورده کرده و نسبت به این فعالیت بی انگیزه هستند.

به گفته آنان اگرچه حدود ۷۰ درصد شالیکاران بیش از دو سوم محصول خودشان را طی اواخر مرداد تا پایان دی ماه هر سال به دلیل نیاز به نقدینگی برای تامین مایحتاج دیگر زندگی می فروشند و همواره از سود ۲ تا سه برابری محروم می شوند، اما قیمت کنونی برنج با توجه به قیمت دیگر محصولات کشاورزی اصلا گران نیست و باید حمایت هم شود. اگر دولت برنج را همانند گندم به عنوان محصول استراتژیک قبول دارد باید حمایت های ویژه ای را برای تولید کنندگان و مصرف کنندگان داشته باشد ...

آنان می گویند، قیمت برنج جدید امسال با توجه به هزینه های سنگینی که بابت دستمزد و نهاده های کشاورزی انجام شده است، کمتر ۲میلیون ریال باشد، به صرفه نخواهد بود و در واقع اجحاف در حق تولید کنندگان است.

شک نکنید محصول کشاورزی باید با در نظر گرفتن هزینه تولید وقتی وارد بازار می شود هم مشتری داشته باشد و هم قیمت مناسب بخورد؛ یعنی مولفه «صرفه اقتصادی» کشت و کار باید مورد توجه قرار گیرد و اگر این شرایط محقق نشود، فعالیت کشاورزی و حفظ زمین مورد توجه بهره‌ بردار قرار نمی‌گیرد.

طبق اعلام رسمی سازمان جهاد کشاورزی مازندران امسال ۲۲۸هزار هکتار از زمین های شالیکاری استان نشا کاری شده است و هفته آینده برداشت شالی در منطقه دشت هراز واقع در منطقه مرکزی یعنی در آمل، بابل، محمودآباد، فریدونکنار و بابلسر شروع خواهد شد.

نقدی بر آمار تولید، نیاز مصرف و واردات برنج های خارجی

نبود آمار دقیق و قابل اتکا در باره سرانه مصرف، تولید داخل و به تبع آن میزان نیاز به واردات برنج در کشور طی سال‌های اخیر همواره یکی از عوامل مهم آشفته‌سازی بازار این محصول راهبردی به زیان تولید داخلی بوده است؛ مشکلی که اگر حل نشود تنها برندگان آن کاسبان واردات و دلالان خواهند بود.

نخستین مصداق آمار سازی و یا آمار بازی در بخش زراعت برنج این که در حالی طبق اعلام رسمی جهاد کشاورزی مازندران امسال به دلیل شرایط مناسب آب و هوایی علاوه بر پیش بینی افزایش تولید به لحاظ سطح کشت ۱۳ هزار هکتار از زمین های کشاورزی استان بیشتر از سال گذشته برنجکاری شده است، اما معاون بازرگانی این وزارتخانه به وجود تنش آبی و کاهش سطح کشت و تولید محصول اشاره می کند.

از طرفی آمار سرانه مصرف هم بسیار متفاوت و واقعی به نظر نمی‌رسد، درباره سرانه مصرف سه آمار متفاوت طی سال های اخیر به فراخور منفعت دوره ای هر گروه مورد استناد قرار گرفته است تا با متاثر کردن بازار، هر گروه بتواند مسیر رسیدن به سود بیشتر را پیگیری کند. وزارت صنعت، معدن و تجارت سرانه مصرف کشور را ۴۲ کیلوگرم، وزارت جهاد کشاورزی ۳۶ کیلوگرم و وزارت بهداشت ۲۷.۵ کیلو گرم اعلام کرده است.

آمارهایی که به نظر می رسد هر کدام با واقعیت امروز جامعه همخوانی ندارد، یعنی آمار سطح کشت، میانگین تولید، میزان تولید، سرانه مصرف و نیاز به واردات هیچ مبنا و معیار مشخصی ندارد، در حالی که نه می توان به سطح زیر کشت اعلامی اعتماد کرد و نه میانگین تولید را جدی گرفت. مثلا وسعت شالیزارهای مازندران ۲۳۰ هزار هکتار و سطح زیر کشت هم بسته به وضعیت آب و هوایی هر سال بین ۲۱۵ هزار تا ۲۳۰ هزار هکتار اعلام می شود.

گذشته از این که مبنای استخراج این آمار مشخص نیست، معلوم نمی شود آمار در چه سالی و با چه روشی استخراج شده است و آخرین تغییرات صورت گرفته در آن مربوط به چند سال پیش است و نسبت به گذشته چه تغییراتی را پشت سر گذاشته است.

این آشفته بازار آماری در بازار برنج کشور در حالی است که کارشناسان اقتصادی معتقدند رکن اصلی پیشرفت و توسعه همه جانبه در هر جامعه ای برنامه ریزی و تصمیم گیری بر اساس آمار و اطلاعات دقیق و شفاف و به روز است و اگر در یک جامعه اطلاعات و آمار بر مبنای واقعیات نباشد تلاش برای رسیدن به اهداف توسعه مفهومی ندارد به خصوص این که اگر آمار و اطلاعات در زمینه تولید محصولات استراتژیک و مرتبط با امنیت غذایی باشد، اهمتیش چندین برابر است.

به اعتقاد اقتصادانان، بسیاری از کشورهای پیشرفته و توسعه یافته از طریق جمع آوری آمارها و اطلاعات دقیق، برنامه ریزی های میان مدت و بلند مدت را برای پیشبرد اهداف خود طراحی کرده و می کنند؛ مقوله ای که همچنان در عدد سرانه مصرف برنج بین دو وزارتخانه صمت و جهاد کشاورزی و آنچه در بین جامعه به صورت واقعی وجود دارد، متفاوت است.

برنجکاری یکی از مهم ترین فعالیت کشاورزی در مازندران و منبع مهم درآمد کشاورزان استان است و با تولید بیش از یک میلیون تن، ۴۲ درصد برنج مورد نیاز کشور از این استان تامین می‌شود.

استان مازندران تولید کننده ۷۲ نوع محصول زراعی و باغی است که در تولید ۱۵ محصول رتبه اول تا سوم را دارد.

این استان با برخورداری از تنها ۲ و نیم درصد زمین کشاورزی کشور، سالانه هفت درصد از تولیدات کشاورزی و ۱۱ درصد از ارزش اقتصادی محصولات کشاورزی کشور را در اختیار دارد.