آنچه باید درباره خسرو شکیبایی بدانیم

ایران آنلاین: شکیبایی با وجود اینکه خیلی دیر به سینمای معرفی شد اما خیلی‌زود توانست به اعتباری ثقیل در تاریخ سینمای ایران تبدیل شود.  پس از ورود او بود که قالب بازیگری در ایران از شکل سنتی خود خارج و به سمت نوآوری‌های انتزاعی حرکت کرد. این خلاقیت در فرم چنان مورد توجه قرار گرفت که شکیبایی را به یکی از مهم‌ترین هنرمندان مورد وثوق جریان روشنفکری و دانشگاهی کشور تبدیل کرد تا جایی که حتی حالت موها و نوع سبیلش نیز مورد تقلید مردم قرار می‌گرفت.

تولد: خسرو شکیبایی در ۶ فروردین ۱۳۲۳ در خیابان مولوی تهران به دنیا آمد. در شناسنامه نامش خسرو بود ولی خانواده و نزدیکان محمود صدایش می‌کردند. پدرش سرگرد ارتش بود و وقتی خسرو ۱۴ ساله بود بر اثر سرطان از دنیا رفت.

تحصیل در رشته بازیگری: شکیبایی قبل از اینکه پا به عرصه تئاتر بگذارد، در حرفه‌هایی چون کانال‌سازی، خیاطی و آسانسورسازی کار می‌کرد. او تحصیلات خود را در رشته بازیگری و در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران به پایان رساند.

ورود به عرصه تئاتر: در ۱۹ سالگی برای اولین بار روی صحنه تئاتر رفت و بعد از مدتی به عباس جوانمرد بازیگر و کارگردان تئاتر، معرفی و به صورت کاملا حرفه‌ای بازیگر تئاتر شد. و فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۴۲ با بازیگری تئاتر آغاز کرد و ۵ سال بعد یعنی در سال ۱۳۴۷ به حرفه دوبلوری قدم گذاشت.

ازدواج: خسرو شکیبایی با تانیا جوهری بازیگر سینما ازدواج کرد و از او صاحب یک فرزند دختر به نام پوپک شد که بعد از گذشت مدتی از تانیا جوهری جدا شد. او بعدها با پروین کوشیار که بازیگر تئاتر بود، ازدواج کرد و در در سال ۱۳۶۱ صاحب پسری به نام پوریا شد که او نیز در حال حاضر بازیگر است.

پروین کوشیار (همسر دوم خسرو شکیبایی) و پوریا شکیبایی

دریافت اولین سیمرغ بلورین جشنواره فجر: بازی در نقش حمید هامون در فیلم هامون (۱۳۶۸) ساخته داریوش مهرجویی یکی از ماندگارترین نقش‌هایی است که موفق به ایفای آن شد. او برای بازی در این فیلم از هشتمین جشنواره فیلم فجر، سیمرغ بلورین را دریافت کرد و مورد تحسین منتقدان و مردم قرار گرفت.

شکیبایی از سال ۱۳۶۸ به بعد، دیگر نتوانست از جلد حمید هامون بیرون بیاید و حمید هامون را در انواع تیپ‌های مختلف تکرار کرد. اما توانست توانایی‌های انکار ناپذیر خود را در چند فیلم به معرض نمایش بگذارد: بازی تاثیرگذار او در دو فضای کاملاً متفاوت در فیلم کیمیا و کاغذ بی خط حاکی از این موضوع است.

سایر افتخارات: شکیبایی برای بازی در فیلم کیمیا احمدرضا درویش ۱۳۷۳ بار دیگر موفق به دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول از سیزدهمین جشنواره فیلم فجر شد. او سومین سیمرغ خود را هم را برای بازی در نقش عادل مشرقی فیلم سالاد فصل (فریدون جیرانی) گرفت.

از آخرین افتخارات شکیبایی دریافت دیپلم افتخار برای فیلم اتوبوس شب (کیومرث پوراحمد) بود. شکیبایی آخرین جایزه‌اش را از ششمین جشن ماهنامه دنیای تصویر برای بازی در فیلم کاغذ بی خط گرفت.

پس از گذشت نزدیک به ۲۲ سال از اولین حضورش در فیلم کیمیایی، در فیلم حکم (۱۳۸۳) دوباره در فیلم او در کنار عزت الله انتظامی ایفای نقش کرد.

دریافت جایزه برترین بازیگر سی سال سینمای پس از انقلاب: در ۹ تیرماه ۱۳۸۷ در دومین جشن منتقدان سینمایی، جایزه یکی از برترین بازیگران سی سال سینمای پس از انقلاب را گرفت. او همچنین در بیست و ششمین جشنواره فیلم فجر، بازیگر و گوینده تیزر جشنواره بود.

شکیبایی در سال ۱۳۵۴، یعنی یک سال بعد از اولین حضور خود در فیلم کوتاه «کتیبه»، به دعوت محمدرضا اصلانی در سریال سمک عیار و پس از آن در سریال هایی چون لحظه، کوچک جنگلی، مدرس، روزی روزگاری، خانه سبز، کاکتوس، آواز مه، تفنگ سر پر و در کنار هم ایفای نقش کرد.

بازی در نقش سید حسن مدرس: شکیبایی در قاب تلویزیون نیز موفق ظاهر شد. از همان زمان که در نقش سید حسن مدرس بازی کرد و آن مونولوگ طولانی معروفش را اجرا کرد تا کارهای به یاد ماندنی ای همچون روزی روزگاری، خانه سبز، کاکتوس، تفنگ سر پر و در کنار هم،‌ همگی آثارش مورد استقبال مردم قرار گرفت.

شکیبایی در چند فیلم تلویزیونی هم به ایفای نقش پرداخت. آخرین نقش آفرینی این هنرمند در فیلم تلویزیونی پیوند (سعید عالم زاده) و آخرین نمایش فیلمش، آشیانه ای برای زندگی (حمید طالقانی) بود که به مناسبت روز پدر از تلویزیون پخش شد.

درگذشت: سرانجام خسرو شکیبایی در ساعت ۴ صبح جمعه ۲۸ تیرماه ۱۳۸۷ در سن ۶۴ سالگی در اثر بیماری عارضه قلبی در بیمارستان پارسیان تهران درگذشت و در قطعه هنرمندان گورستان بهشت زهرا دفن شد. او مدت ها از عارضه سرطان کبد رنج می برد.

شکیبایی با سبکی که در انتخاب نقش‌هایش داشت و تکنیک خاصی که به شخصیت‌های نوشته شده در فیلمنامه تزریق می‌کرد، توانست وجوه تازه‌ای به مفهوم بازیگری در سینمای ایران ببخشد و در غیاب خود، پلکانی را در این حرفه برجای گذاشت.