راه نجات بازار سرمایه از مسیر اصلاحات ساختاری

گروه بورس روزنامه ایران: سه محور کلیدی – و یک محور نوظهور – می‌تواند آینده متفاوتی برای این بازار ترسیم کند.
 
 تسهیل‌گری واقعی برای بخش خصوصی
یکی از جدی‌ترین چالش‌های فعالان بازار، پیچیدگی و طولانی بودن فرآیندهای صدور مجوز است که با حجم بالایی از بوروکراسی و پیچیدگی روبه‌روست. تجربه جهانی نشان می‌دهد تنظیم‌گر موفق کسی است که از «مجوزدهی سخت» به سمت «نظارت هوشمند» حرکت کند؛ یعنی بستر ورود بازیگران جدید را باز بگذارد اما با داده‌محوری و شفافیت، نظارت پسینی مؤثر داشته باشد. کنترل ریسک با بررسی دقیق مؤثرتر خواهد بود.
 
 ابزارسازی نوین و ورود به دنیای توکن‌ها
بازار سرمایه ایران همچنان نیازمند ابزارهای متنوع است. صندوق‌های بخشی، اهرمی و بازنشستگی اخیراً در بازار فعال شده‌اند، اما جهان در حال حرکت به سمت توکنایز کردن دارایی‌ها، صندوق‌های مبتنی بر رمزارز و اوراق بهادار دیجیتال است. با چهارچوب‌گذاری هوشمند، می‌توان بخشی از دارایی‌های واقعی مانند املاک، انرژی و حتی آثار هنری را توکنایز و در بازار عرضه کرد. این اقدام هم به جذب سرمایه‌های خرد کمک می‌کند و هم می‌تواند مسیر جدیدی برای تأمین مالی پروژه‌های بزرگ باشد؛ مسیری که کشورهایی چون سنگاپور و امارات پیش‌تر آغاز کرده‌اند.
 
 اصلاح مقررات، عرضه‌های اولیه و حضور در تصمیم‌گیری‌های کلان
بخشی از مقررات موجود، متعلق به دوره‌ای است که بازار کوچک‌تر و کم‌پیچیده‌تر بود. امروز، علاوه بر بازنگری در ابزارهای تأمین مالی، لازم است فرآیند عرضه اولیه شرکت‌ها ساده‌تر و شفاف‌تر شود؛ بویژه برای بنگاه‌هایی که بخش عمده ارزش آنها در دارایی‌های نامشهود نهفته است، مانند پلتفرم‌های فناوری. تجربه عرضه شرکت‌هایی مانند دیجی‌کالا، تپسی و دیوار نشان داد که نبود چهارچوب‌های روشن برای ارزش‌گذاری و ورود این کسب‌وکارها، هم برای خود شرکت‌ها و هم برای سرمایه‌گذاران سردرگمی ایجاد می‌کند. اگر این رویکرد اصلاح شود، هم ورود شرکت‌های نوآور تسهیل می‌شود و هم سهامداران خرد نسبت به بازار سرمایه دلگرم‌تر خواهند شد.
 
 استقبال از ابزارهای ترکیبی با سایر نهادهای مالی
یکی از مسیرهای جذاب آینده، ترکیب ظرفیت‌های بازار سرمایه با نهادهایی مثل بیمه و لیزینگ است؛ ابزارهایی که در دنیا به توسعه بازار بدهی، پوشش ریسک و افزایش قدرت خرید مصرف‌کننده کمک کرده‌اند. طراحی اوراق بیمه‌ای، صندوق‌های سرمایه‌گذاری – بیمه‌ای و محصولات لیزینگ مبتنی بر اوراق بهادار، می‌تواند هم ریسک سرمایه‌گذاران را کاهش دهد و هم منابع مالی جدیدی برای بنگاه‌ها فراهم کند. 
در کنار این اصلاحات، ضروری است سازمان بورس همچون بانک مرکزی، در جلسات تصمیم‌گیری کلان اقتصادی کشور حاضر باشد؛ چراکه سیاست‌های کلان پولی و ارزی اثر مستقیم بر بازار سرمایه دارد و بدون حضور نهاد ناظر بازار سرمایه، تصمیمات یک‌سویه و ناکارآمد خواهد بود. 
بازار سرمایه برای رشد نیازمند «اعتماد»، «تنوع ابزار» و «سرعت عمل سیاست‌گذار» است. اگر این اصلاحات جدی در دستور کار قرار گیرد، این بازار دوباره می‌تواند به موتور تأمین مالی و محرک توسعه اقتصادی کشور تبدیل شود.