هر زخمه‌اش چراغی می افروزد

نداسیجانی - گروه فرهنگی روزنامه ایران: زخمه‌های تارش که همسفر با «سواران دشت امید» شد؛ تا «حصار» ی که برتار و پود تار کشید، همه و همه «شورانگیز» است و در «راز و نیاز» با «نوای نور» و«سرود مهر».«فریاد»ی که «به تماشای آب‌های سپید» نشست، تا«هجرانی» از «نی نوا» باشد. نغمه‌هایی که هریک شوراست و عشق و شیدایی. این تنها بخشی از آثار به یادماندنی حسین علیزاده درقالب آلبوم است. نیم دیگر زندگی اوبا دنیای سینما گذشته است. علیزاده می‌گوید«پیش‌ازاین ‌که موسیقی بخوانم سینما در زندگی من جریان داشت و جزئی از زندگی بود و در درون اندیشه همه ما تزریق می‌شد.» و آن جریان زندگی در«دل‌شدگان»، «گبه»، «دختران خورشید»، «زشت و زیبا»، «آوازگنجشک‌ها»، «ملکه»، «درچشم باد» و «آتابای» همچنان مسیر خود را ادامه می‌دهد و نام او در آثارموسیقی متن تحسین شده است. نکته مهم دیگر تبحر و تسلط بر ردیف‌های موسیقی دستگاهی است. این هنرمند ردیفدان، موسیقی را نزد بزرگان موسیقی همچون هوشنگ ظریف، حبیب‌الله صالحی، محمود کریمی، علی‌اکبر شهنازی، داریوش صفوت، نورعلی برومند، سعید هرمزی، یوسف فروتن و عبدالله دوامی آموخته است و در مجموعه «دستگاه‌های موسیقی ایرانی» نامش در کنار ردیفدانان بزرگ قرار گرفت و بیراه نیست اگر او را میرزا حسین علیزاده بنامیم. همه این صحبت‌ها بخشی ازفعالیت هنری او درعرصه موسیقی است. وجه دیگری که حسین علیزاده را در کنار هنرش متمایزتر از دیگران کرده است، نگاه خاصی است که به جامعه و مردمان سرزمینش دارد. او بانوان هنرمند سرزمینش را همیشه ستوده و پای هنرشان ایستاده است. البته ایستادگی برای حفظ موسیقی هم بخشی از عشقی است که به هنرکشورش دارد و در یک جمله تاریخی می‌گوید: «موسیقی را از من و امثال من نمی‌توانند بگیرند. اگر موسیقی بخواهد شهید داشته باشد من در صف اول آن ایستاده‌ام.» و همین هنر و هنرمندی است که حسین علیزاده را نه برتارک تاریخ موسیقی ایران بلکه بر جان و دل دلشدگانش نشانده است. روزنامه ایران به بهانه زادروز این هنرمند بزرگ گفت‌و‌گوهایی با دوستان و یاران حسین علیزاده انجام داده است که در ادامه می‌خوانید:

استاد فرهاد فخرالدینی رهبرارکستر، آهنگساز و موسیقیدان: او فقط نوازنده نیست؛ یک هنرمند است

احترام به ساحت بزرگان و قدردانی از زحمات اساتید و پیشکسوتان یکی ازخصلت‌های حسین علیزاده است. هرگاه و در هر مکان و زمانی نامی از معلم و استادش فرهاد فخرالدینی آورده می‌شود، با ادب و احترام از ایشان یاد می‌کند و سخن می‌گوید. علیزاده درمراسم بزرگداشت استاد فخرالدینی در جملاتی در وصف استادش گفته بود: «تمام استادانی را که در هنرستان بودند خدایان خود می‌دانستیم و فرهاد فخرالدینی گل سرسبد آنها بود. او همواره هنرمندی ثابت قدم بود که عاشقانه برای موسیقی کار می‌کرد. به اعتقاد من او را می‌توان در همان دوارن، مطالعه کرد و قصه تاریخ و روزگار را در وجود او شاهد بود.آهنگ‌های فخرالدینی مانند عاشقانه‌هایی بودند که در همه ابعاد مختلفش دربرگیرنده جذابیت‌های زیادی بود.» و حال این بار استاد در زاد روز شاگرد خوب سال‌های هنرستانش از او سخن می‌گوید.

متبحر و کم نظیر در تمامی زمینه‌های موسیقی
فرهاد فخرالدینی آهنگساز و از مفاخرموسیقی درگفت‌و‌گو با «ایران» به سال‌های بسیار قبل و دوستی خود با حسین علیزاده اشاره کرد و در این باره گفت: «آشنایی من با حسین علیزاده به سال ۱۳۴۲ درهنرستان موسیقی برمی گردد. آن زمان من معلم هنرستان بودم، علیزاده از شاگردان من بود و خاطرات بسیار خوبی از او دارم. حدوداً ۶سالی در هنرستان مشغول فراگیری درس بود و از ابتدا علاقه‌مند به آموختن تار. البته در کنار آن «تئوری موسیقی»، «هارمونی» و مباحث دیگری مانند «تلفیق شعر و موسیقی» و «فرم و آفرینش در موسیقی ایران» را در کلاس درس من آموزش دید. بعدها هم ادامه تحصیل را متوقف نکرد و پس از گرفتن دیپلم به دانشگاه رفت و درآنجا تحصیلات عالی را ادامه داد.»
بنیانگذارارکسترملی ایران درادامه صحبت‌هایش افزود: «حسین علیزاده شاگرد بسیارباهوشی بود و در تمامی درس‌هایش موفق. البته در کنار آن شوخ طبع و انسانی بسیاردلنشین هم بود؛ و ویژگی‌های انسانی اش، موجب تحکیم دوستی و رفاقت این سال‌های ما شد. این ارتباط و دوستی و رفت وآمدها از همان دوران هنرستان تا به امروز برقرار است و طی این سال‌ها در برخی از کارهایش، از تجربیات من استفاده می‌کرد. من هم با کمال میل با او همکاری می‌کردم؛ چرا که حسین علیزاده را بسیار دوست دارم. به این دلیل که در آموختن هنر سال‌های سال و با همت و پشتکار بالا تلاش کرد و عاشقانه این مسیر را پیمود. دسترنج این تلاش عاشقانه را می‌توان در آثاری که تولید کرد مشاهده کرد. آثاری شنیدنی که در تاریخ موسیقی ایران ماندگارشد. لازم می‌دانم بگویم حسین علیزاده از چهره‌های درخشان موسیقی ایران است و برای او و هنرش ارزش بسیاری قائل هستم.» استاد فخرالدینی آثارموسیقایی حسین علیزاده را این‌گونه توصیف می‌کند: «علیزاده هنرمند با ذوقی است و هراثری که خلق کرده، دلنشین است و نمی‌توانم بگویم کدامیک را بیشتر دوست می‌دارم. خود من به شخصه تمامی آثارموسیقایی‌ام همچون فرزندانم است و هیچ یک بردیگری برتری ندارد و تبعیضی قائل نمی‌شوم. بنابراین طبعاً درباره آقای علیزاده هم همین نظر را دارم و می‌گویم همه کارهایش زیبا و دلنشین است.»
خالق موسیقی فیلم «سربداران» و دیگر موسیقی فیلم‌های ماندگار ایران، درادامه صحبت هایش به ویژگی‌های یک هنرمند خوب بودن اشاره و بیان کرد: «اساتید گذشته براین نظربودند یک هنرمند درکنار هنرش و‌سازی که می‌نوازد باید خصوصیات خوب دیگری هم داشته باشد. به باوراین بزرگان یک هنرمند بایستی آراسته به معلومات و اخلاق وکردارنیک باشد، آنچنان که اگرساز او حذف شود، این سجایای اخلاقی دراوباقی بماند و حسین علیزاده از تمامی این خوبی‌ها برخورداراست و تنها به عنوان یک نوازنده خوب شناخته نمی‌شود و درکنار نواختن‌های زیبایش، کارهای بزرگی در زمینه آهنگسازی و تجزیه و تحلیل موسیقی انجام داده است. مانند مجموعه اخیری که به تازگی منتشر کرده؛ «دستگاه‌های موسیقی ایران». آگاهی و شناخت بسیار او از ردیف‌های موسیقی ایران بیانگر سلیقه زیبای او در تهیه این مجموعه کم نظیر است که در چند جلد کتاب و سی دی‌های صوتی منتشرشده است. باردیگرتأکید می‌کنم آثارحسین علیزاده و نگاه عاشقانه او به موسیقی سرزمینش او را از یک نوازنده و آهنگساز صرف بودن فراتر برده است و او در تمامی زمینه‌های موسیقی متبحر و کم نظیر است.»
استاد فخرالدینی به جایگاه اجتماعی حسین علیزاده و همواره درکنار مردم بودن او اشاره کرد و دراین باره گفت: «مردم برای هنرمندانی که جامعه خود را به خوبی می‌شناسند، ارزش قائل‌اند و حسین علیزاده یکی از مهم‌ترین آنهاست که همواره نسبت به جامعه آگاهی دارد و این شناخت را در تولیدات هنری خود لحاظ می‌کند. به همین دلیل معتقدم که نباید به او تنها به عنوان یک نوازنده و یا آهنگساز نگریست.علیزاده هنرمندی با شاخصه اخلاقی بسیار شایسته و در کنارآن بسیار قدرشناس و انسانی دوست‌داشتنی است.»

اساتیدمان به ما آموختند اول انسان باشیم و بعد هنرمند
این آهنگساز پیشکسوت در ادامه صحبت‌هایش افزود: «یک هنرمند همیشه باید در کنار مردم سرزمینش باشد و این نکته‌ای بسیارمهم و ارزشمند است.اساتید ما به ما آموختند اول انسان باشیم و بعد هنرمند و بارها براین موضوع تأکید داشتند و ای کاش قدر و ارزش امثال بزرگانی چون محمدرضا شجریان و حسین علیزاده را بیشتر می‌دانستیم. هنرمندانی که در جامعه بسیار تأثیرگذاربودند.»
استاد فرهاد فخرالدینی در پایان صحبت‌هایش زاد روز حسین علیزاده را صمیمانه تبریک گفت و برای شاگرد خوب سال‌های هنرستان موسیقی آرزوی زیبایی داشت و گفت: «درتمامی عمرش سلامتی و خوشحالی و شادکامی و هر چه که او دوست می‌دارد، آرزوی من است.»

هوشنگ کامکار، آهنگساز و موسیقیدان پیشکسوت: علیزاده تکنیک تازه‌ای در شیوه نواختن تار پدید آورد

دوستی و آشنایی حسین علیزاده با خانواده بزرگ کامکارها یک رفاقت قدیمی و صمیمی است تا آنجا که خود را جزئی از این خانواده می‌داند؛ ازهمکاری و تولید آثاری که در «کانون چاووش» شکل گرفت تا رفت‌وآمدها و دوستی‌های بعد از آن که تاکنون ادامه دارد.
هوشنگ کامکار فرزند ارشد زنده‌یاد حسن کامکار است و سرپرست گروه موسیقی کامکارها. این آهنگساز و موسیقیدان پیشکسوت در گفت‌و‌گو با «ایران» بیان کرد:«دوستی من و حسین علیزاده به سال‌ها قبل برمی‌گردد؛ آن دوران که در هنرستان موسیقی مشغول تدریس بودم. البته پیش از آن و در سال‌هایی که در سنندج زندگی می‌کردم، به واسطه محمدرضا لطفی با حسین علیزاده و ساز و هنرش آشنا شدم. البته آن دوران آثار علیزاده و دیگر هنرمندان از رادیو پخش می‌شد و گوشمان به صدای سازش آشنا بود. اما بعد از آمدنم به تهران و در هنرستان موسیقی، دوستی من و حسین شکل صمیمی‌تری به خود گرفت و ارتباط‌ها نزدیک‌تر شد. آن زمان علیزاده در گروه‌های «عارف» و «شیدا» فعالیت داشت و همین امر سبب شد دیدارهای بیشتری داشته باشیم.»
این آهنگساز به خلق اثر «نی‌نوا» و دیگر آثار حسین علیزاده اشاره و بیان کرد:«به یاد دارم یک روز حسین در هنرستان موسیقی به من گفت هوشنگ اثری نوشته‌ام و می‌خواهم این کار را بشنوی و نظرت را بگویی. پارتیتور «نی‌نوا» بود. با خوشحالی کار را دیدم و لذت بردم و «نی‌نوا» بهانه‌ای شد تا دوستی‌هایمان صمیمی‌تر شود و بعد از آن در اغلب جلسات گروه‌نوازی که برگزار می‌کرد، حضور داشتم و به تماشای کارهایش می‌نشستم، به‌خصوص آن دوران که لطفی و مشکاتیان هم بودند. از نگاه من، «نی‌نوا» تنها اثر با‌ارزشی است که برای ساز نی نوشته شده است.
خاطره دیگری که شاید برای شما هم جالب باشد، درباره یکی دیگر از آثار حسین علیزاده است؛ قطعه‌ای که برای تار نوشته و بسیار ارزشمند است. اوایل دهه ۶۰ این کار را به سلیقه خودم برای ارکسترسمفونیک تنظیم کردم و به نظرم کار جالبی است. مدتی بعد این موضوع را با حسین مطرح کردم و خوشحال شد و به استودیو آمد و تار این کار را نواخت؛ اثری به نام «کنسرتینو تار و ارکستر» بر اساس چهارمضراب ماهور حسین علیزاده. سال‌ها قبل این کار را اجرا کردم و پخش هم شد. قطعه بسیار ارزشمندی است و به عقیده من اثری به این زیبایی برای تار نوشته نشده است.»
هوشنگ کامکار، حسین علیزاده را هنرمندی منحصر‌به‌فرد، خلاق و باتکنیک معرفی و درباره او اظهار کرد:«از شخصیت هنری و اخلاقی حسین علیزاده بسیار باید گفت، اگر چه همگان او را به خوبی می‌شناسند؛ هنرمندی ارزشمند و نوازنده‌ای بسیار قوی و پرتکنیک و کاملاً آشنا با ردیف‌های موسیقی ایران. جالب اینکه کارهایی که اجرا می‌کند هر یک شیوه‌ جدیدی در نوازندگی تار است. به این دلیل می‌گویم که در گذشته تارنوازان بسیار خوبی بودند که بر اساس ردیف‌های موسیقی ایرانی می‌نواختند، اما حسین علیزاده تکنیک تازه‌ای به شیوه نواختنش افزوده که بسیار ارزشمند است؛ بویژه در مجموعه‌ای که به تازگی منتشر کرده با عنوان «دستگاه‌های موسیقی ایران» که کاری بسیار ارزشمند و ماندگار برای جوان‌ها، بویژه نسل آینده است. نکته قابل توجه در این اثر این است که ردیف موسیقی به شیوه‌ای جدید و با تکنیک استفاده شده و شنیدن آن حظ است و لذت؛ چرا که همچون نواختن اساتید گذشته خشک و خسته‌کننده نیست؛ همانند چهارچوب خالی یک ساختمان بدون هیچ تزئیناتی. اما حسین علیزاده جان و روح دیگری به ردیف‌های موسیقی ایران بخشیده و اثرش کم‌نظیر و بسیار باارزش است و بایستی گفت حسین علیزاده خدمت بسیار بزرگی به موسیقی ایران داشته است. او آثار بسیاری در قالب تک‌نوازی و تصنیف ساخته که همه مردم آن را شنیده‌اند و دوستش دارند.»
خالق آلبوم ماندگار «در گلستانه» و دیگر آثار ارزشمند موسیقی ایران، در ادامه صحبت‌هایش افزود:«دیگر شاخصه حسین علیزاده تدریس و تربیت نسل آینده موسیقی ایران است. همه می‌دانند حسین علیزاده سال‌های بسیار تدریس موسیقی داشته و یکی از اساتید با‌ارزش موسیقی ایران است و شاگردان بسیاری را هم آموزش داده؛ چرا که تنها، هنرمند بودن مهم نیست؛ لازمه یک هنرمند دلسوز، متعصب و متعهد این است که کسان دیگری هم از او بیاموزند و نسلی را به وجود آورد. این نگاه بسیار ارزشمند و در حفظ و گسترش موسیقی ایران بسیار مهم و تأثیرگذار است.»
هوشنگ کامکار، حفظ شخصیت اخلاقی را مهم‌ترین شاخصه یک هنرمند دانست و اظهار کرد:«شخصیت اخلاقی حسین علیزاده آراسته به زیبایی و خوبی است و همیشه بوده و هست. شخصیت اخلاقی، ویژگی بسیار مهم در هر فردی است؛ چرا که برای یک هنرمند، تنها هنرش کافی نیست، بلکه حفظ کردن شخصیت بسیار مهم است. یعنی انجام ندادن کارهای بی‌ارزش؛ کارهایی که به لحاظ هنری و اجتماعی هیچ‌گونه ارزشی ندارد و این مهم در حسین علیزاده آشکار است؛ هنرمندی که انجام کارهای درست و ارزشمند اولویت اخلاق کاری‌اش بوده و هیچ‌گاه هنرش را به مادیات نفروخته و به خاطر پول، کار بی‌ارزش انجام نداده و این نکته بسیار مهم است. به این دلیل که برخی دوستان به ‌خاطر پول دست به هر کاری می‌زنند و هنرشان را به حراج می‌گذارند. بنابراین حفظ شخصیت اخلاقی و هنری در کنار موزیسین بودن بسیار مهم است و حسین علیزاده از تمام این خوبی‌ها برخوردار است و او را باید تحسین کرد؛ بویژه در این روزگار سخت.»
این آهنگساز بزرگ در ادامه صحبت‌هایش گفت:«طی این سال‌ها بویژه در این روزگار با دوستان و یاران قدیمی در ارتباط بوده و جویای احوالشان هستم و موضوعی که همیشه به دوستان و هنرمندان یادآوری می‌کنم این است که اگرچه شرایط بسیار سخت شده اما دلگرمی و خوشحالی ما این است که در کنار یکدیگر هستیم و این موضوع به شخصه برای خود من بسیار مهم است؛ چرا که حالمان در کنار هم خوب است. فروغ فرخزاد می‌گوید «پرواز را به خاطر بسپار، پرنده مردنیست»؛ همه ما رفتنی هستیم اما کارهای ارزشمندی که انجام داده‌ایم هیچ‌گاه از بین نخواهد رفت و همیشه بر فراز آسمان هنر می‌ماند و پرواز می‌کند. امیدوارم حسین علیزاده در این روزگار سخت حال دلش خوب بوده و زندگی بهتری داشته باشد و همچنان کارهای ارزشمند خلق کند. در زاد‌روز تولد حسین عزیز آرزو می‌کنم در باقی عمر گرانبهایش روزهای خوبی پیش رو داشته باشد.»
هوشنگ کامکار در ادامه گفت:«تمامی آثار حسین علیزاده برای مردم سرزمینش بوده و با عشق به مردم آنها را خلق کرده است. اما نسل امروز با چه امکاناتی می‌تواند به فعالیت خود ادامه دهد؟ آیا کسی آنها را حمایت می‌کند؟ ما نسل قدیم پشتوانه و اسم و رسمی داشتیم، اما آیا این مسیر برای هنرمندان جوان هم فراهم است؟ مسئولان هنری باید در اعتلای هنر این سرزمین تلاش و جدیت بیشتری داشته باشند تا این نسل بتواند در آرامش کامل به فعالیت خود ادامه دهد. من سال‌های بسیاری درعرصه هنر کار کرده‌ام و آثار بسیاری نوشته‌ام، حتی زندگی‌ام را فروختم تا این کارها ضبط شود، اما آیا نسل امروز هم چنین کاری انجام می‌دهد؟ زمانی که پوئم سمفونی حلبچه و خرمشهر را نوشتم، کسی ده‌شاهی به من پول نداد. یا همین قطعه تازه‌ای که با عنوان «ای یاران کجایید؟» نوشته‌ام از سرعشق به مردم سرزمینم بوده؛ اثری که در شب‌های هولناک جنگ تحمیلی دوازده روزه خلق شد، برای مردمان بی‌دفاع و یاران بی‌گناهم در زیربمباران‌ها. در هر حال امیدوارم شرایط امروز، متفاوت از گذشته ما باشد تا هنرمندانی چون حسین علیزاده و همه دوستان بتوانند فعالیت خود را آن‌گونه که می‌خواهند انجام دهند.  در پایان باید بگویم در شرایط سخت امروز هنرمندان و همه مردم، از شما و از تمام کسانی که به فکر هنرمندان هستند تشکر می‌کنم به این دلیل که در این شرایط هیچ ارگان و سازمان دولتی کمک و حمایتی از هنرمندان نداشته و کم‌لطفی‌های بسیاری داشته‌اند.»

محمدرضا هنرمند، کارگردان سریال «زیر تیغ»: کارهایش به جانم چنگ می زنند

در کارنامه هنری استاد حسین علیزاده آثار بسیار زیبا و ارزشمندی در ژانر موسیقی فیلم به ثبت رسیده که هریک در فرم خود شنیدنی و لذتبخش است. اغلب مردم، بخصوص آنهایی که دهه 80 از تماشاگران پروپا قرص سریال‌های تلویزیونی بودند، سریال «زیر تیغ» را خوب به خاطر دارند؛ اثری به کارگردانی محمدرضا هنرمند که سال 1385 با حضور چهره‌های شاخص سینمای ایران ساخته شد. موسیقی این سریال ماندگار به آهنگسازی حسین علیزاده است و مدتی بعد از پخش این سریال، آلبوم این اثر با همراهی گروه هم‌آوایان با 20 قطعه در دستگاه‌های همایون و آواز شوشتری ساخته شد. محمدرضا هنرمند در پشت جلد این آلبوم درباره علیزاده نوشته: «علیزاده را سال‌های سال بود که می‌شناختم. کارهایش به دل و جانم چنگ می‌زد و بارها چنان مرا از زمین جدا کرده بود که گفتنی نیست. در نیمه‌شب ششم آذرماه ۱۳۸۴در حالی که صحنه کنسرت او به همراه کیهان کلهر، محمدرضا شجریان و همایون را در تالار بزرگ کشور آماده می‌کردم تا تمرین‌های نهایی انجام شود، نمی‌دانست که بیشتر از همه زیر نظرش دارم و به کوچک‌ترین واکنش‌هایش حساس هستم. وقتی از او خواستم تا برجای خودش روی صحنه بنشیند، برق تندخویی‌اش مرا هم گرفت. مدارای آن شب من، او را به دامم کشید؛ دامی که از قبل برایش چیده بودم و او خود نمی‌دانست، رامش کردم و آرام‌آرام به زیر تیغ‌اش بردم.»
 ستاره‌ای درخشان در آسمان موسیقی
حال پس از 20 سال از تولید این اثر به سراغ کارگردان این سریال رفتیم تا چند جمله‌ای درباره حسین علیزاده بگوید.
محمدرضا هنرمند در گفت‌و‌گو با «ایران» بیان کرد: «یکم شهریورماه سالروز درخشش ستاره‌ای در آسمان موسیقی ایران است؛ ستاره‌ای به نام حسین علیزاده، موسیقیدانی که با هر زخمه بر سازش، تاریخ و خاطره یک ملت را به صدا درمی‌آورد. نغمه‌های او نه‌تنها گوش، که جان شنونده را در سفری عمیق میان ریشه‌های کهن و افق‌های تازه می‌برد.» او در ادامه صحبت‌هایش گفت: «افتخار داشتم در سریال «زیر تیغ» همراه او باشم؛ جایی که موسیقی‌اش همچون روحی پنهان بر تصاویر نشست و به روایت ما عمقی تازه بخشید. بی‌تردید سهم درخشان او در مقبولیت و ماندگاری آن اثر، نشان از جایگاه یگانه‌ای دارد که موسیقی‌اش در دل و ذهن مردم یافته است. زادروز این هنرمند بی‌بدیل را ارج می‌نهم و آرزو می‌کنم همچنان زخمه‌های سازش چراغی باشد برای روشن نگاه داشتن مسیر موسیقی ایران.»