برشی از عملکرد یک ساله وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی
از ثبت جهانی تا بازگشت هزاران اثر تاریخی
این گزارش مروری است بر اقدامات و دستاوردهای حوزه میراث فرهنگی کشور در یک سال گذشته که در ادامه میخوانید.
گروه زیست بوم روزنامه ایران: این گزارش مروری است بر اقدامات و دستاوردهای حوزه میراث فرهنگی کشور در یک سال گذشته؛ از تصویب اسناد کلان و ابلاغ ضوابط جدید برای حفاظت از آثار تاریخی تا ثبت جهانی آثار ملموس و ناملموس، بازگشت هزاران شیء تاریخی به کشور، توسعه موزهها و برگزاری نمایشگاههای داخلی و بینالمللی. در این مجموعه همچنین به روند مرمت و ساماندهی آثار، تقویت زیرساختها و نیروی انسانی، تهیه و ارسال پروندههای ثبت جهانی و نیز فعالیتهای فرهنگی و دیپلماسی میراثی پرداخته شده است.
۱- تدوین سند ملی میراث فرهنگی
سند ملی میراث فرهنگی پس از تدوین، توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید. این سند به عنوان نقشه راه کلان این حوزه عمل خواهد کرد.
۲- آییننامهای برای صیانت از بافتهای تاریخی
برای اولین بار در کشور، «آییننامه نظام فنی و اجرایی اختصاصی بناها و بافتهای تاریخی» با همکاری سازمان برنامه و بودجه در هیأت وزیران به تصویب رسید. این آییننامه ضوابطی برای حفاظت و مرمت اصولی این آثار تعیین میکند.
۳- ثبت جهانی دو اثر باستانی
دو اثر «هگمتانه» و «محوطههای پیش از تاریخ دره خرمآباد» در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. با این ثبت، تعداد پروندههای میراث ملموس ایران به ۲۹ مورد رسید و کشورمان در میان ۱۰ کشور برتر جهان قرار گرفت.
همراهی همه دستگاهها برای انجام وظایف حفاظتی پس از ثبت، ضروری است.
۴- افتخاری دیگر برای میراث ناملموس
عناصر «جشن مهرگان» و «مهارت ساختن و نواختن رباب» به فهرست میراث ناملموس جهانی اضافه شدند. این موفقیت، ایران را با ۲۶ پرونده، به رتبه چهارم جهان در این حوزه ارتقا داد. با توجه به محدودیت سهمیهای ثبت سالانه، توسعه دیپلماسی فرهنگی برای تهیه پروندههای مشترک با کشورهای همفرهنگ ضروری به نظر میرسد.
۵- جشنوارهای بینالمللی در شیراز
«سومین جشنواره بینالمللی چندرسانهای میراث فرهنگی» در شیراز برگزار شد که با استقبال هنرمندان و علاقهمندان مواجه شد و بیش از ۴۰۰۰ اثر به دبیرخانه آن ارسال شد.
۶- راهاندازی ۲۰ موزه جدید
در این مدت ۲۰ موزه جدید شامل ۱۱ موزه خصوصی، ۷ موزه وابسته به دستگاههای دیگر و ۲ موزه وابسته به میراث فرهنگی راهاندازی شد. کمبود اعتبارات عمرانی از موانع توسعه این حوزه است.
۷- بازگشت ۱۱۵۹ شیء تاریخی به میهن
در قالب ۴ پرونده، ۱۱۵۹ شیء تاریخی به ایران بازگردانده شد؛ از جمله ۱۱۰۰ لوح هخامنشی از آمریکا، یک پایه ستون و ۳ آجر لعابدار از سوئیس، و ۵۵ شیء از ترکیه. این اقدام با همکاری معاونت حقوقی ریاست جمهوری، وزارت خارجه و سازمان فرهنگ انجام شد، هرچند مشکلات ارزی و تحریمها همچنان چالشساز هستند.
۸-نمایش شکوه ایران در چین
دو نمایشگاه بینالمللی در چین برگزار شد: «شکوه ایران باستان» با ۲۱۶ اثر در چند شهر، و «سرزمین مهر» با ۱۵۱ اثر در چنگدو، گوانجو و نانجینگ؛ رویدادهایی که با استقبال گسترده، دیپلماسی فرهنگی ایران را تقویت کردند.
۹- برگزاری ۲۱ نمایشگاه داخلی
در داخل کشور نیز ۲۱ نمایشگاه موزهای برپا شد که از جمله آنها میتوان به «نخستین نمایشگاه رونمایی از ۳۵۰۰ اثر مرمت شده» و ۱۰ نمایشگاه از «آثار کمتر دیده شده موزه ملی ایران» در ۹ استان کشور اشاره کرد. کمبود اعتبارات، محدودیت بزرگی برای گسترش این نمایشگاهها است.
۱۰- تهیه گزارشهای حفاظتی برای یونسکو
گزارشات دورهای حفاظت از سه اثر میراث جهانی شامل میدان امام اصفهان، راهآهن سراسری ایران و کاروانسرای ایرانی برای ارائه به مرکز میراث جهانی یونسکو تهیه شد. همچنین گزارش وضعیت حفاظتی سازههای آبی تاریخی شوشتر نیز به یونسکو ارسال شد.
۱۱-ساماندهی و ثبت دهها هزار شیء
بیش از ۶۲ هزار شیء فرهنگی و تاریخی در «سامانه جامع اطلاعات اموال منقول فرهنگی تاریخی (جام)» ثبت و ۱۸مجوز مجموعهداری جدید و تمدیدی صادر شد.
۱۲- میزبانی از بیش از ۱۹ میلیون بازدیدکننده
موزهها و اماکن تاریخی تحت مدیریت این سازمان، میزبان بیش از ۱۹ میلیون بازدیدکننده داخلی و نزدیک به ۱۶۹ هزار بازدیدکننده خارجی بودند.
۱۳- مرمت هزاران اثر تاریخی
۴۰۹۵ شیء تاریخی شامل ۳۷۱۵ اثر دولتی و ۳۸۰ اثر خصوصی مورد حفاظت و مرمت قرار گرفت. کمبود اعتبارات، سرعت انجام پروژههای مرمتی را کاهش میدهد.
۱۴-تعیین و اجرای پروژههای شاخص در پایگاههای جهانی
حدود ۳۰ پروژه شاخص در پایگاههای میراث جهانی و ملی کشور تعیین و بیش از ۱۵۰ پروژه مطالعاتی و اجرایی در این پایگاهها انجام شد که از آن جمله میتوان به، ادامه مرمت کاشیکاری گنبد مسجد شیخ لطفالله اصفهان، ساماندهی نهر گرگر در سازههای آبی شوشتر، اجرای طرح توانمندسازی مسیر طاقبستان برای کمتوانان جسمی، ساماندهی محور ورودی تختجمشید و حفاظت و مرمت قلعه فلکالافلاک و آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی اشاره کرد.
۱۵-تقویت نیروی انسانی با تصویب هزاران پست سازمانی
با تصویب بیش از ۴۰۰۰ پست سازمانی جدید، گام مهمی برای تقویت نیروی انسانی در حوزههای کلیدی مانند یگان حفاظت از میراث فرهنگی و امنای اموال برداشته شد. این اقدام به ارتقای امنیت و مدیریت بهتر آثار تاریخی منجر خواهد شد.
۱۶-ارسال پرونده ثبت جهانی الموت به یونسکو
پرونده ثبت جهانی «قلعه الموت و استحکامات وابسته به آن» پس از تهیه و تکمیل، برای بررسی نهایی به یونسکو ارسال شد. این پرونده یکی از مهمترین موارد برای ثبت در فهرست میراث جهانی در آینده است.
۱۷-رفع موانع ثبت جهانی ماسوله
موانع اجرایی پیشروی ثبت جهانی «منظر فرهنگی ماسوله» برطرف شد تا این اثر بینظیر نیز مسیر خود را برای پیوستن به فهرست میراث جهانی یونسکو هموار کند.
۱۸-تأسیس سه پایگاه میراث جدید
سه پایگاه تخصصی جدید شامل «پایگاه میراث جهانی ناملموس»، «پایگاه میراث ملی کشاورزی» و «پایگاه میراث ملی مسجد ایرانی» تأسیس شد تا مدیریت و پژوهش در این حوزهها متمرکز و تخصصیتر شود.
۱۹-ثبت هزاران اثر در فهرست ملی
در طول این دوره،۲۳۶ اثر غیرمنقول، ۷۶۶ اثر منقول، ۱۲۰ اثر طبیعی و ۲۳۶ عنصر ناملموس در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیدند.
۲۰-تعیین و بازنگری حریم صدها اثر
حریم ۲۸۶ اثر تاریخی تعیین و حریم ۲۱ اثر دیگر مورد بازنگری و اصلاح قرار گرفت. کمبود شدید منابع مالی، اجرای کامل احکام برنامه هفتم توسعه در این حوزه را با چالش مواجه کرده است.
۲۱-جبران حقوق مردم در عرصههای تاریخی
در راستای حمایت از حقوق مالکین، اقداماتی برای آزادسازی و جبران خسارات از طریق اراضی معوض در محوطههای تاریخی مهمی مانند سیلک کاشان، چگاسفلی خوزستان و تپه بازگیر گلستان انجام شد. کمبود اعتبارات تملک و عدم همکاری کامل برخی دستگاههای ذیربط، روند کار را کند کرده است.
۲۲-گشایش گرههای چنددهه در شهرها
مسائل پیچیده و چنددههای در بافتهای تاریخی که منجر به تعلیق پروژههای شهری شده بود، در مواردی مانند بافت تاریخی سبزوار، پروژه آیسان تبریز، متروی شیراز و طرح توسعه حرم حضرت شاهچراغ(ع) حل و فصل شد.
۲۳-برگزاری جشن یلدا با میزبانی از سفرا
جشن پاسداشت شب یلدا با حضور سفرا و نمایندگان کشورهای خارجی در مجموعه فرهنگی- تاریخی سعدآباد تهران برگزار شد تا آیینهای اصیل ایرانی را به شکلی شایسته به نمایش بگذارد.
۲۴-افتتاح تالار جدید در کاخ گلستان
تالار «مناسبات دولتهای خارجه در عهد قاجار» در کاخ گلستان افتتاح و همزمان، ۲۰ نشست تخصصی در این مجموعه تاریخی برگزار شد.
۲۵-همکاری در تهیه طرح ویژه سه شهر تاریخی
در همکاری با وزارت راه و شهرسازی، طرح ویژه بافتهای تاریخی ارومیه، اردبیل و میامی تهیه و در شورای عالی معماری و شهرسازی به تصویب رسید. این موفقیت مرهون همکاری مطلوب با وزارت راه و شهرسازی است.
۲۶-نظارت بر بیش از ۱۰۰۰ کارگاه مرمتی
در راستای برنامه هفتم توسعه، مدیریت و نظارت بر بیش از ۱۰۰۰ کارگاه فعال مرمتی و حفاظتی در سراسر کشور در دستور کار قرار دارد.
۲۷-پیشرفت پروژههای مرمتی منطبق با برنامه توسعه
از مجموع ۳۵۰ پروژه تعریفشده در برنامه هفتم، برای ۷۳ پروژه اعتبار تخصیص یافته و ۹۹ پروژه نیمهتمام از سالهای گذشته نیز در حال پیگیری است.
۲۸-ابلاغ ضوابط جدید برای بافتهای تاریخی
ضوابط اختصاصی بافت تاریخی شهر تبریز ابلاغ و محدوده بافت تاریخی شهر بافق نیز تدقیق و ابلاغ شد تا ساختوسازها در این مناطق بر اساس معیارهای صحیح انجام شود.
انتهای پیام/