سفر به نیویورک بدون طرح قاطع، دستاوردی نخواهد داشت
یک هفته تا موعد احتمالی فعال شدن مکانیزم ماشه باقی مانده و این فرصت محدود برای جلوگیری از بازگشت تحریم‌های شش‌گانه حیاتی است. ایران باید با دیپلماسی فعال، همزمان در چند سطح تلاش کند؛ چه از طریق تمدید مهلت و چه حل‌وفصل نهایی موضوع. هرچند نتیجه قطعی دشوار است، اما تمدید موقت اقدامی راهبردی است تا فرصت دیپلماسی حفظ و از وخامت شرایط با آژانس و اروپا جلوگیری شود.
ایران آنلاین: رویکرد تدریجی در شرایط کنونی ناکارآمد است، زیرا زمان اندک و احتمال موفقیت پایین است. پس از خروج آمریکا از برجام، نقش اصلی اروپا اجرای مکانیزم ماشه بود و اکنون تمرکز بر ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم ۶۰ درصدی ایران است. بنابراین، تهران باید همزمان با آژانس و اروپا وارد تعامل و مذاکره شود تا چهارچوبی مشترک شکل گیرد و از شدت اهرم فشار طرف مقابل کاسته شود.
اروپا اکنون به نیابت از آمریکا عمل می‌کند و ایران باید با هر یک از سه کشور اروپایی رویکردی متفاوت داشته باشد؛ برای مثال، در موضوع زندانیان دوتابعیتی می‌توان از ظرفیت عفو عمومی استفاده کرد. در حالی‌که اروپا رفتار متناقضی دارد و آمریکا نیز تمایل چندانی به مذاکره نشان نمی‌دهد، تمرکز صرف بر واشنگتن بی‌نتیجه است. مشکل اصلی در داخل است؛ تا زمانی که استراتژی روشنی تعیین نشود، اقدامات تشریفاتی کارساز نخواهد بود.
اگر واقع‌بینانه نگاه کنیم، تمرکز صرف بر آمریکا راهگشا نخواهد بود و آنچه در فضای رسانه‌ای ایران برجسته می‌شود، بیشتر ساده‌سازی مسأله است. مشکل اصلی ما روشن نبودن تکلیف خودمان است. برخی تصور می‌کنند دیدار احتمالی آقای پزشکیان با ترامپ تحولی بزرگ خواهد بود، در حالی‌که اولاً چنین دیداری عملاً امکان‌پذیر نیست و ثانیاً ترامپ مطالبات مشخصی دارد که تنها از مسیر مذاکرات کارشناسی و پیوسته قابل پیگیری است.
همچنین مطرح شدن بحث اختیارات به گونه‌ای است که گویی همه مشکلات در نیویورک قابل حل است، در حالی‌که ریشه مسائل در تهران قرار دارد و نیازمند تصمیمات راهبردی داخلی است. اگر استراتژی روشن و جامع برای خروج از وضعیت کنونی نداشته باشیم، هر اقدامی صرفاً به اتلاف انرژی خواهد انجامید. اقدامات نمایشی و تشریفاتی شاید در مقطعی ضرورت داشته باشند، اما به‌تنهایی کافی نیستند و جایگزین راه‌حل‌های واقعی و بنیادی نمی‌شوند.
در مورد سفر رئیس‌جمهوری به نیویورک باید گفت: اگر رئیس‌جمهوری بدون ابتکار و برنامه‌ای قاطع به نیویورک برود، دستاورد قابل‌توجهی نخواهیم داشت. راهبرد ابهام هسته‌ای نیازمند تاکتیک‌های مشخص و پیشنهادهای متنوع است تا چند سناریو روی میز باشد و چهارچوبی برای توافق با آژانس و اروپا فراهم آید تا مکانیزم ماشه اعمال نشود. همه ظرفیت‌های دیپلماتیک، حقوقی و سازمانی باید فعال شوند. در صورت بازگشت تحریم‌ها، دورزدن تحریم‌ها و مدیریت فشار اقتصادی، بویژه همکاری با چین و روسیه ضروری است. در نهایت، راهبرد و سیاست‌های عملیاتی باید در داخل کشور تدوین شود و نه در سازمان ملل یا نیویورک. حتی حضور رئیس‌جمهوری با تمام اختیارات خود بدون راهبرد مشخص نتیجه‌بخش نخواهد بود، زیرا پیچیدگی سیاست خارجی، ساختار تصمیم‌گیری آمریکا و محدودیت‌های تیم‌های مذاکره‌‌کننده مانع حل سریع موضوع است. برآورد دقیق وضعیت داخلی، شناسایی آسیب‌ها و تدوین سیاست‌های عملیاتی بر اساس شرایط جدید، همراه با سناریوهای آماده برای مذاکره رودررو، تنها مسیر مؤثر برای مدیریت این بحران و حفاظت از منافع ملی است.
*سفیر پیشین ایران در اردن
انتهای پیام/