تجسم شر

جواد صفوی - منتقد سینما: اگرچه عنوان فیلم، بیش از هر چیز بر خودِ نخست‌وزیر رژیم اسرائیل متمرکز است، اما آنچه تماشاگر دریافت می‌کند، مجموعه‌ای چندلایه از اعترافات، تناقض‌گویی‌ها، روابط قدرت و شکاف‌های سیاسی است که نه‌تنها سرنوشت یک فرد، که سیمای یک رژیم و جامعه را بازتاب می‌دهد.
بلوم در پنجمین مستند خود، به ترکیبی هوشمندانه از منابع روی می‌آورد: گفت‌وگو با روزنامه‌نگاران و مقام‌های سابق اسرائیلی، فیلم‌های مدار بسته اتاق‌های بازجویی، و نیز تصاویر خبری مربوط به لحظات سرنوشت‌ساز، از جمله رخداد هفتم اکتبر. ریتم فیلم، از کندی اولیه در گفت‌‌وگوهای خشک و پر از سرهای سخنگو، به تدریج به سمت بازآفرینی رویدادهای مهم و بازخوانی گذشته نتانیاهو حرکت می‌کند. در این مسیر، حتی نقش سارا نتانیاهو نیز به‌گونه‌ای ناگزیر به متن می‌آید؛ از خلال عکس‌ها، واکنش‌ها و روایت‌های دوستان خانوادگی، تا جایی که مشخص می‌شود چگونه نفوذ او بر تصمیم‌های همسرش در بسیاری از بزنگاه‌ها تعیین‌کننده بوده است.
یکی از نقاط قوت فیلم، بهره‌برداری از همان قاب خام و بی‌واسطه دوربین بازجویی است؛ جایی که نتانیاهو با حرکات بدن، تغییر لحن، پرخاشگری یا حتی لحظه‌های سکوت، بیش از هر پاسخ رسمی، خود را لو می‌دهد. تماشاگر، درست مثل بازجوی پلیس، می‌تواند از خلال جزئی‌ترین واکنش‌ها دریابد که او در چه لحظاتی دروغ می گوید و حقیقت را پنهان می‌کند.بخش مهمی از روایت به ماجرای هدایا و رشوه‌ها اختصاص دارد. شاهدان و نزدیکان خانواده تأیید می‌کنند که نتانیاهو و همسرش به‌طور مستمر جواهرات، سیگار برگ و شامپاین را از میلیاردرهایی مانند آرنون میلشان و شلدون آدلسون دریافت کرده‌اند. اعترافات تکان‌دهنده‌ای نقل می‌شود: از پنهان کردن این هدایا در کیسه‌ها و یخدان‌ها گرفته تا تلاش‌های بی بی با فریاد زدن و انکار همه چیز بر سر میز بازجویی.
میلشان که نامش برای سینمادوستان هم آشناست، از طریق این مستند به‌شکل غیرمنتظره‌ای دوباره به هالیوود پیوند می‌خورد. تهیه‌کننده‌ای که در کارنامه‌اش فیلم‌هایی چون آقا و خانم اسمیت یا سلطان کمدی دیده می‌شود، در این پرونده بیشتر به‌خاطر رابطه ویژه‌اش با سارا نتانیاهو و دریافت امتیازهای سیاسی (از جمله حل مسأله اقامتش در آمریکا) مورد توجه قرار می‌گیرد. نمونه دیگر، شائول الوویچ، مالک امپراتوری رسانه‌ای «والا» است که در برابر حل بحران مالی‌اش، کنترل محتوای رسانه را به سود دولت نتانیاهو در اختیار او گذاشته است. این روابط مالی و رسانه‌ای، شاکله اصلی فساد ساختاری خانواده نتانیاهو را برملا می‌کند. فیلم سپس به‌سمت سیاست می‌چرخد و به‌ویژه روی ظهور و نفوذ نیروهای افراطی در کابینه جدید نتانیاهو تمرکز می‌کند. حضور وزرایی که آشکارا از اخراج کامل فلسطینی‌ها سخن می‌گویند، در کنار تلاش‌های نخست‌وزیر برای تضعیف نهاد قضایی، در مستند به‌عنوان نشانه‌هایی از اتحاد میان بقای سیاسی او و پیشروی راست‌گرایان افراطی تصویر می‌شود. بلوم با نشان دادن تصاویری تکان دهنده از رخداد هفتم اکتبر و بازتاب واکنش مصاحبه‌شوندگان به آن لحظات، به این گزاره می‌رسد که استمرار جنگ و خشونت، راه‌حل نتانیاهو برای فرار از محکومیت قضایی بوده است.نقطه تلخ اما پرمعنای مستند، پیوند خوردن سیاست اسرائیل با معادلات جهانی است. ورود دوباره دونالد ترامپ به کاخ سفید برای نتانیاهو به‌منزله یافتن متحدی استراتژیک بود؛ اتحادی که پیامدهایش امروز نه‌فقط در سرزمین های اشغالی و بر فلسطینی‌ها، بلکه در ایران و منطقه نیز لمس شده. فیلم به شکلی استعاری این مسیر را از همان جعبه‌های سیگار و شامپاین ردگیری می‌کند؛ هدایا و مناسباتی کوچک که سرنوشت‌های بزرگ را رقم زده‌اند.پرونده‌های بی‌بی در نهایت چیزی فراتر از یک مستند سیاسی صرف است: کالبدشکافی رابطه پیچیده میان فساد شخصی، مناسبات قدرت، و خشونت سیستماتیک. بلوم نشان داده که حتی با اتکای محدود به مدارک و شواهد، می‌توان روایتی ساخت که هم از حیث روایت‌پردازی جذاب باشد و هم در مقام سند تاریخی، ارزشمند و چه‌بسا این تنها فصل نخست باشد؛ فصلی که راه را برای ادامه‌ای تلخ‌تر در سال‌های پیش رو باز می‌کند.