تجربه چین در مهار بورسی ارز و طلا

گروه بورس: در حالی بیش از ۲۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه خرد وارد سهام شد که حدود ۳۵۰۰ میلیارد تومان سفارش نیز پشت صف‌های خرید بدون عرضه‌کننده باقی ماند. این در حالی بود که صندوق‌های طلا با افت متوسط ۱.۸ درصدی شاهد خروج سرمایه نزدیک به ۹۰۰ میلیارد تومانی پس از مدت‌ها بودند و صندوق‌های درآمد ثابت نیز حال خوشی نداشتند و ۲۳۵ میلیارد تومان خروج حقیقی‌ها را تجربه کردند. همه این اتفاق‌های خوب ناشی از یک خوش‌بینی بود و آن هم اصلاح سیاست‌های ارزی به سمت همراهی ارز دستوری با ارز بازار آزاد. اتفاقی که بارها در این صفحه به عنوان نسخه نجات بورس و کاهش التهاب ارز و طلا بر آن تأکید شده بود. فارغ از رانت‌هایی که ارز چندنرخی در اقتصاد ایجاد می‌کند و مسیر تولید را منحرف می‌سازد، رونق سهام یک سرعت‌گیر مهم برای تب بازارهای ارز و طلاست. نمونه این قصه را می‌توان در وضعیت اقتصاد چین طی ماه‌های اخیر مشاهده کرد. گرچه در قریب به اتفاق اقتصادهای دنیا، رشد قیمت اونس طلای جهانی منجر به رونق بازارهای طلا در کشورهای مختلف شده، اما در چین رونق چندانی در بازار طلا مشاهده نمی‌شود. تقاضای عمده‌فروشی طلا و حتی صندوق‌های سرمایه‌گذاری با افت در ماه‌های گذشته مواجه بوده است که تحلیل شورای جهانی طلا نشان می‌دهد علت آن رونق بورس چین در ماه‌های اخیر است. سرمایه‌گذاران وقتی یک بازار جذاب را پیش روی خود دارند، حتی نسبت به روندهای جهانی نیز کمتر متمایل می‌شوند و این می‌تواند یک الگو و شاهد مهم برای سیاست‌گذار داخل کشورمان باشد.
تقاضای عمده‌فروشی طلا در چین در ماه آگوست با کاهش ۹ تنی نسبت به ماه قبل به ۸۵ تن رسید. این رقم نشان‌دهنده کاهش ۱۷ تنی نسبت به مدت مشابه سال قبل است و ضعیف‌ترین عملکرد ماه آگوست از سال ۲۰۱۰ تاکنون را نشان می‌دهد. سطح بالای قیمت طلا باعث شده تقاضای تنی طلا در سال ۲۰۲۵ نسبت به سال‌های گذشته پایین‌تر باقی بماند.
این کاهش تقاضای طلای چین برخلاف الگوهای فصلی رخ داده است؛ جایی که معمولاً انتظار می‌رود تقاضا در اواخر سه‌ماهه سوم به‌تدریج افزایش یابد. گفت‌وگوهای شورای جهانی طلا با فعالان صنعت نشان داد که ضعف تقاضای عمده‌فروشی طلا در آگوست عمدتاً ناشی از کاهش فروش سکه و شمش بوده، چراکه سرمایه‌گذاران توجه خود را به بازار رو‌به‌رشد سهام معطوف کرده‌اند.
 
ادامه فروش طلا از سوی سرمایه‌گذاران چینی در صندوق‌های قابل معامله (ETF)
صندوق‌های طلای چینی در ماه آگوست نیز شاهد خروج سرمایه بودند و ۶ میلیارد یوان (معادل ۸۳۴ میلیون دلار آمریکا) سرمایه از آنها خارج شد. افزایش قیمت طلا نتوانست این خروج سرمایه را جبران کند و در نتیجه، مجموع دارایی‌های تحت مدیریت این صندوق‌ها ۲ درصد نسبت به ماه قبل کاهش یافت و اکنون به ۱۴۸ میلیارد یوان (۲۱ میلیارد دلار) رسیده است. در همین حال، میزان دارایی طلای این صندوق‌ها با ۷.۷ تن کاهش به ۱۸۹ تن رسید.
درست مانند عواملی که بر فروش فیزیکی طلا اثر منفی گذاشتند، عملکرد قوی بازار سهام و نوسانات محدود قیمت طلا در بیشتر روزهای آگوست، تقاضا برای صندوق‌های طلا را نیز تضعیف کرده است. لازم به یادآوری است که شاخص CSI۳۰۰ در ماه آگوست ۱۰ درصد رشد کرد که قوی‌ترین عملکرد ماهانه از سپتامبر ۲۰۲۴ تاکنون بوده است.
 
افت معاملات آتی طلا در بورس آتی شانگهای  (SHFE)
حجم معاملات روزانه قراردادهای آتی طلا در بورس آتی شانگهای در ماه آگوست با ۲۶ درصد کاهش به ۲۳۱ تن در روز رسید؛ با این حال همچنان بالاتر از میانگین پنج‌ساله یعنی ۲۱۶ تن باقی مانده است. افزایش شدید حجم معاملات در بازار سهام و نوسان پایین قیمت طلا، علاقه معامله‌گران به قراردادهای آتی طلا را نیز کاهش داده است.
 
تجربه چین و الهام‌بخشی برای بورس تهران
اقتصاد چین هرچند ابعاد بسیار بزرگتری از ایران دارد و از عمده جهت‌ها قابل قیاس نیست. اما نکته مهم، دغدغه‌مندی سیاست‌گذاران چینی است که همواره در تلاطم‌ها تمایل به انواع مداخلات پیدا می‌کنند. بنابراین، برای اقتصاد چین که همواره یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان جهان در بازار طلاست و در مقابل بازار سهامش را نشانه‌ای از حال خوب مردم در دوران رکود شدید مسکن می‌داند، تجربه اخیر وضعیت نسبتاً مطلوبی است که بدون مداخله توانسته ثمرات خوبی داشته باشد. به عبارت دقیق‌تر، فراهم کردن بستر رونق سهام نه تنها سرمایه‌گذاران را که از رکود شدید ملکی رنج می‌برند خشنود کرده، بلکه توانسته تا حدودی التهاب بازار طلا را خنثی کند.
اقتصاد ایران گرفتاری دوچندانی دارد، زیرا علاوه بر طلا بازار ارز نیز دچار التهاب ناشی از انتظارات تورمی می‌شود. بنابراین، اگر توجه ویژه سیاست‌گذار به رونق بورس جلب شود و شرایط آن را فراهم کند، می‌تواند تا حدودی از تب اضافی که بازارهای سفته‌بازی ارز و طلا تجربه می‌کنند بکاهد. در شرایطی که نمی‌توان به آسانی فضای دیپلماسی و سیاسی را بهبود بخشید و رفع ناترازی‌های کلان اقتصاد کشور دشوار است، سریع‌ترین روش برای حفظ رونق سهام،‌اصلاح سیاست اقتصادی به ویژه در حوزه ارزی است. این مسأله موتوری برای رونق تولید و پیرو آن بهبود شرکت‌های فعال در بورس تهران است که همزمان با رشد سودآوری سهام، اعتماد به بازار سرمایه را بیش از گذشته تقویت می‌کند. میوه جانبی چنین اقدامی آن است که بازارهای سفته‌بازی مانند ارز و طلا نیز از جذابیت می‌افتند و سیاست‌گذار با یک تیر چند هدف را دنبال خواهد کرد.