حماس و صلح ترامپ؛ تصمیمی میان مسئولیت ملی و فشارهای میدانی

گروه سیاسی_ ایران آنلاین: حسین جابری انصاری دیپلمات پیشین وزارت امور خارجه در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چه عواملی باعث شد حماس با طرح صلح ترامپ، با وجود بندهایی مانند خلع سلاح و منع بازگشت سیاسی‌اش، به‌صورت مشروط موافقت کند؟ گفت: 

حماس پس از دو سال مقاومت و تحمل جنایات مداوم اسرائیل، در شرایطی قرار گرفت که برای حفظ مسئولیت خود در برابر ملت فلسطین، نمی‌خواست عامل تداوم کشتار و قحطی در غزه تلقی شود.

این تصمیم، هم جنبه‌ای تاکتیکی داشت تا بار مسئولیت اقدامات اسرائیل بر دوش حماس نیفتد و هم بعدی استراتژیک، زیرا جامعه فلسطین پس از تحمل فاجعه‌های انسانی، نیازمند فرصتی برای تنفس و بازسازی بود.

شرایط بسیار سخت محاصره، کمبود غذا و دارو و بمباران‌های بی‌وقفه باعث شد حماس از زاویه مسئولیت در برابر ملت، تصمیم به تعامل مشروط با طرح صلح ترامپ بگیرد.

با وجود مقاومت دو ساله و ایستادگی در برابر تسلیم، حماس نخواست استمرار درگیری‌ها را به بهای رنج بیشتر مردم ادامه دهد. ازاین‌رو، طرح ترامپ را به‌طور کامل نپذیرفت اما از آن استقبال ظاهری کرد و از رئیس‌جمهوری آمریکا تشکر نمود؛ اقدامی که بعدی روانی داشت و با شناخت از شخصیت خودشیفته و نمایش‌گر ترامپ همراه بود. با این ‌حال، در محتوا، حماس تنها درباره بخشی از طرح وارد عمل شد: اعلام آمادگی برای تحویل اسرای زنده و پیکر کشته‌شدگان اسرائیلی و در مقابل، خواستار آزادی اسرای فلسطینی شد. در نتیجه، حدود هزار اسیر فلسطینی از جمله ۲۰۰ نفر با احکام سنگین آزاد شدند.

در زمینه سیاسی نیز، حماس بر موضع پیشین خود تأکید کرد که آماده است اداره نوار غزه را به یک ساختار توافقی فلسطینی ـ اعم از تکنوکرات یا ملی ـ واگذار کند. این موضع تازه نبود و پیش‌تر هم اعلام شده بود، اما در این بیانیه دوباره تکرار شد تا وجهه‌ای مسئولانه از جنبش ارائه دهد. در برابر بندهای حساس‌تر طرح مانند خلع سلاح، آینده دولت فلسطینی و حضور نیروهای خارجی، حماس تصمیم‌گیری را به «اجماع ملی فلسطینی‌ها» موکول کرد و عملاً از ورود مستقیم به این مباحث پرهیز نمود، چرا که دستیابی به چنین اجماعی میان گروه‌های فلسطینی کاری دشوار است.

در حال حاضر، تنها مرحله اول طرح ـ شامل آتش‌بس، تبادل اسرا و ارسال کمک‌های انسانی ـ به‌طور نسبی اجرا شده است. این توافق در شرم‌الشیخ شکل گرفت اما بارها با نقض و بهانه‌جویی‌های اسرائیل روبه‌رو شد. مراحل بعدی هنوز در حال شکل‌گیری است و مصر و دیگر میانجی‌ها در تلاش‌اند تا چهارچوبی برای آینده غزه و نظم پس از آتش‌بس طراحی کنند. در نهایت، آنچه اکنون رخ داده، نه پایان راه بلکه آغاز فرآیندی پیچیده و چندمرحله‌ای است که آینده آن به توافقات بعدی و تعاملات میان گروه‌های فلسطینی بستگی دارد.

متن کامل این گفتگو را اینجا بخوانید.