قفل FATF شکست؛ حالا نوبت پاسخگویی ایران است

گروه سیاسی_ ایران آنلاین: حسین قریبی، عضو پیشین نمایندگی ایران در سازمان ملل در گفت‌وگو با «ایران» می‌گوید: موضوع دو کنوانسیون «پالرمو» و «CFT» مطرح شد، موضوع در فرآیند بررسی‌های داخلی نهادهای مسئول به بن‌بست رسید. این در حالی بود که بدون تصویب این دو کنوانسیون، تکمیل سایر اقدامات نمی‌توانست به حل‌وفصل نهایی مسأله ایران در FATF منجر شود. این دو کنوانسیون، اسناد بین‌المللی فراگیری هستند که تقریباً همه کشورها به آنها پیوسته‌اند.

در واقع، پیوستن به آنها هیچ ریسکی برای ایران نداشت؛ بویژه با توجه به شروطی که مجلس شورای اسلامی هنگام تصویب این کنوانسیون‌ها تعیین کرده است. ما تصریح کرده‌ایم که اجرای مفاد این کنوانسیون‌ها باید بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران انجام شود. بنابراین، هیچ‌گونه نگرانی یا ملاحظه منفی از این نظر وجود ندارد. البته یک سؤال اساسی باقی می‌ماند و آن اینکه اگر قرار بود با همین شروط کنوانسیون‌ها تصویب شوند که در نهایت هم همین‌طور شد چرا این‌قدر در روند تصویب آنها تأخیر ایجاد شد؟ این تأخیر غیرضروری بود و می‌توانست زودتر برطرف شود.

با این حال، باید توجه داشت که صرف تصویب این کنوانسیون‌ها به‌معنای عادی شدن وضعیت ایران نزد FATF نیست. این دو موضوع در کنار حدود سی‌وچند مورد دیگر باید دوباره در سطح کارشناسی بررسی شود. در این مرحله، یک گزارش از سوی تیم کارشناسان تهیه و میان کشورهای عضو توزیع می‌شود. سپس از ایران دعوت می‌شود در جلسه‌ای که اصطلاحاً «ICRG» نام دارد شرکت کند و تبادل نظر تفصیلی و فنی انجام می‌شود.

در آن جلسه، کارشناسان متخصص کشورهای مختلف پرسش‌های متعددی مطرح می‌کنند و تیم ایرانی موظف است به آنها پاسخ دهد؛ از جمله سؤالاتی که درباره همین دو کنوانسیون نیز مطرح خواهد شد.  گروه مرور (Review Group) پس از تکمیل، گزارش را برای جلسات دوره‌ای FATF ارسال می‌کند. این جلسات سه مرتبه در سال برگزار می‌شود؛ یک‌بار در ماه اکتبر، یک‌بار در ماه فوریه و یک‌بار در ماه ژوئن. در حال حاضر، ایران کنوانسیون‌ها را تصویب کرده است، اما جلسه اکتبر که اخیراً برگزار شده، بدون هیچ‌گونه مقدمه فنی در مورد ایران برگزار شد.

در واقع، پیش از طرح موضوع هر کشور، باید گزارش کارشناسی آماده شود. کارشناسان با هیأت ایرانی گفت‌وگو می‌کنند، سؤالاتی مطرح می‌شود و بر اساس پاسخ‌های کتبی و شفاهی ایران، گزارش نهایی تهیه و به جلسه عمومی FATF ارائه می‌شود تا در آنجا تصمیم‌گیری صورت گیرد. از آنجا که ایران به‌تازگی کنوانسیون‌ها را تصویب کرده، هنوز این مقدمات لازم طی نشده است.

صرف انجام اقدامات در داخل کشور کافی نیست؛ باید نتایج این اقدامات در قالب یک گزارش تفصیلی به FATF ارائه شود. این گزارش از دو بخش پاسخ‌های کتبی و پاسخ‌های شفاهی هیأت ایرانی در جلسه‌ای که هنوز برگزار نشده است تشکیل می‌شود. پس از برگزاری آن جلسه و تکمیل گزارش، متن نهایی میان کشورهای عضو توزیع می‌شود. سپس در سطح بین‌دولتی تصمیم گرفته می‌شود که آیا پیشرفت محسوسی در اجرای برنامه اقدام ایران نسبت به گزارش نواقص اولیه سال ۱۳۹۴ حاصل شده است یا خیر و اینکه آیا می‌توان اقدامات مقابله‌ای (Countermeasures) علیه ایران را لغو کرد یا نه.

این فرآیند فنی است و باید مرحله‌به‌مرحله طی شود. در FATF، تصمیم‌ها توسط یک یا دو کشور گرفته نمی‌شود؛ همه اعضا حق اظهار نظر دارند. این تیم ایرانی هم با آمادگی کامل در این جلسات حاضر می‌شود و به سؤالات پاسخ می‌دهد. به نظر من، اعضای تیم فعلی در وزارت امور اقتصادی و دارایی که مسئول پیگیری این پرونده هستند، بسیار حرفه‌ای و توانمندند.

متن کامل این گفت‌وگو را اینجا بخوانید.