فاتحی که با صلح، شهر گشود

گروه زیست بوم - ایران آنلاین: کوروش بزرگ، مؤسس سلسله هخامنشیان در سال ۵۵۰ قبل از میلاد، نه تنها یک فاتح نظامی، بلکه یک پادشاه انسانی و مدبر بود که پیام آزادی و احترام به کرامت انسانی را برای نسل‌ها به یادگار گذاشت. «منشور کوروش» شامل پیام‌هایی همچون آزادی و برابری انسان‌ها، آزادی مذاهب و عقاید، آزادی بردگان و تبعیدیان، عدم کار اجباری و احترام به حقوق انسانی است.

۲۵۰۰ سال پیش در زمانی که پادشاهان هم‌عصر کوروش در کتیبه‌ها و استوانه‌های خود تنها از جنگ، خونریزی و کشتار سخن می‌گفتند، کوروش از آزادی، مدارا و عدالت می‌گفت. در سال ۵۳۹ قبل از میلاد، کوروش بزرگ بدون خونریزی وارد شهر بابل شد و این فتح صلح‌آمیز، با آزادی اسیران و احترام به عقاید مذهبی مردم همراه بود. او اسیران را آزاد می‌کرد، اجازه بازگشت آنان به کشورهایشان را می‌داد و به عقاید مذهبی احترام می‌گذاشت.

نمونه روشن آن بازگرداندن «مردوک»، خدای بزرگ بابلی‌ها، به پرستشگاه خود پس از تبعید توسط نبونئید است. این اقدام، احترام کوروش به فرهنگ و عقاید مردم فتح‌شده را نشان می‌دهد. کوروش بزرگ، یهودیان را از اسارت بابلیان آزاد کرد و اجازه داد به وطن خود، بازگردند و معبدشان را بازسازی کنند. در زمان خود، این اقدام نه تنها عدالت تاریخی بود، بلکه نمادی از احترام به حقوق اقلیت‌ها و آزادی انسان‌ها شد.

منشور کوروش در شهر بابل، واقع در خاک عراق امروزی، توسط آقای هرمز رسام در سال ۱۸۷۹ کشف شد. این منشور در سال ۵۳۸ یا ۵۳۹ قبل از میلاد نوشته شده است و فتح بدون خونریزی بابل دلیل نامگذاری روز هفتم آبان به عنوان روز ملی کوروش بزرگ در ایران است.

در سال ۱۹۷۱ این منشور به دلیل اهمیت جهانی آن در سازمان ملل به تمام زبان‌های زنده دنیا ترجمه و به عنوان اولین منشور حقوق بشر نامگذاری شد. ثبت منشور کوروش در یونسکو، نه تنها یک تأیید بین‌المللی از ارزش تاریخی و فرهنگی این سند است، بلکه نمادی است از ریشه‌های تاریخی حقوق بشر، آزادی مذهبی و عدالت اجتماعی و الگویی الهام‌بخش برای امروز و فردای جهان.

این منشور یک سند واقعاً جهانی است که نه تنها متعلق به ایران، بلکه بخشی از میراث مردم عراق، افغانستان و تاجیکستان نیز هست، چرا که این کشورها به زبان و فرهنگ فارسی پیوند دارند و این اثر تاریخی مایه افتخار تمامی مردم منطقه است. علاوه بر این، منشور به زبان‌های زنده دنیا ترجمه شده و نسخه‌ای از آن در سازمان ملل نگهداری می‌شود.

در رشته‌های تاریخ و باستان‌شناسی، منشور کوروش به عنوان اولین منشور حقوق بشر تدریس می‌شود. دانشجویان و پژوهشگران در دوره‌های هخامنشی و تاریخ باستان با متن و ترجمه منشور آشنا می‌شوند.

آزادی‌ای که در منشور کوروش آمده با آنچه ما امروز به عنوان حقوق بشر دنبال می‌کنیم، تفاوت ندارد، آزادی، آزادی است. آزادی‌ای که در زمان کوروش بوده، بسیار با اهمیت‌تر است. در آن دوره، مردم با مفهوم آزادی چندان آشنا نبودند، حکومت‌ها به شکل دیکتاتوری اداره می‌شدند و آزادی مذهبی عملاً وجود نداشت. اقدام کوروش برای احترام به عقاید، آزادی اسیران و رعایت عدالت، نمونه‌ای کم‌نظیر از آزادی انسانی در آن زمان بود. آزادی در تمام دوران‌ها از جمله در زمان کوروش، یک مفهوم ثابت و ارزشمند است.

کوروش، بردگان یهودی را آزاد می‌کند تا به وطن خود برگردند چون پادشاهان بابلی آنها را به‌عنوان برده دستگیر کرده بودند.
امروز منطقه‌ای که منشور کوروش در آن شکل گرفت، شاهد جنگ‌ها و درگیری‌های گسترده است؛ اسرائیل با فلسطین، لبنان، یمن و حتی ایران می‌جنگد. در چنین شرایطی ثبت منشور کوروش توسط یونسکو و توجه سازمان ملل، یک پیام جهانی و صلح‌آمیز ارسال می‌کند: یادآوری اینکه صلح، آزادی و احترام به کرامت انسانی، همواره ممکن و ضروری است.