درجه اطمینان مدیران دارایی به آینده بورس

گروه بورس: علت این وضعیت به نااطمینانی‌های اقتصادی کشور برمی‌گردد که باعث شده سرمایه‌گذاران در تصمیم‌گیری مردد بمانند. «شاخص اطمینان بورسان» که شب گذشته توسط فردای اقتصاد منتشر شد نشان می‌دهد مدیران دارایی با حدود ۳۶۰ هزار میلیارد تومان دارایی تحت مدیریت، کاملاً دو دسته شده‌اند. نیمی اعتقاد دارند در یک سال آینده بورس عملکردی بهتر از تورم خواهد داشت و نیم دیگر، شکست بورس را پیش‌بینی می‌کنند. این باعث شده تا شاخص اطمینان بورسان روی عدد ۵۰ بایستد و اعتمادی شکننده به آینده سهام را یادآور شود. این در حالی است که مدیران دارایی به اتفاق معتقدند قیمت سهام یا خیلی پایین‌تر یا نزدیک به ارزش ذاتی است و در نتیجه «شاخص ارزندگی» عدد ۱۰۰ را ثبت کرد. به طور متوسط این مدیران دارایی شاخص منصفانه بر اساس ارزش ذاتی را ۱۵ درصد بالاتر از سطوح فعلی برآورد می‌کنند؛ خوش‌بین‌ترین مدیر دارایی عدد ۵ میلیون واحد را عدد منصفانه بورس می‌داند، اما حتی بدبین‌ترین آنها نیز سطح ۳ میلیون واحدی را رقم منصفانه شاخص می‌داند. این نشان می‌دهد محدوده فعلی با وجود فشار فروش‌های فعلی، سطوح ارزندگی یا به اصطلاح بازاری‌ها کف قیمت‌هاست. با این حال، انتظار برای یک ریزش سنگین مشابه آنچه در مرداد ۹۹ یا دی ۹۲ رخ داد بین این سرمایه‌گذاران خبره دغدغه‌ای پررنگ است. همین باعث شد «شاخص احتمال سقوط آزاد» به اوج تاریخی خود برسد که نشان‌دهنده بالا بودن نااطمینانی‌ها بین مدیران دارایی است. ۱۶ مدیر معتقدند به طور متوسط ۲۵ درصد احتمال دارد در ۶ ماه آینده، بازار سهام با یک شوک منفی مواجه شود. علت این مسأله وابستگی شدید وضعیت بورس تهران به تصمیمات تیم اقتصادی دولت بویژه در زمینه بودجه، سیاست ارزی و سیاست پولی است. در سوی دیگر، بیش از ۵۰ درصد مدیران، ریزش‌های احتمالی را فرصتی برای خرید مجدد ارزیابی نکرده‌اند که نشان می‌دهد جنبه احتیاط بین تصمیم‌گیری این مدیران پررنگ است.

 رکوردهای منفی که شکسته شد
روز گذشته اما همزمان با افت شاخص کل، عرضه ۳۵۰۰ میلیارد تومانی که پشت صف‌های فروش باقی ماند از ابتدای پاییز تجربه نشده بود و ۸۵ درصد سهم‌ها روند منفی داشتند که این هم در این مدت نظیر نداشت. ارزش معاملات نیز به عنوان دماسنج رونق بورس افت معناداری را تجربه کرد و به زیر ۱۰ هزار میلیارد تومان رسید که نسبت به میانگین هفت‌روزه ۳۳ درصد کاهش دارد. در یک رکورد منفی دیگر، ۲۳۰۰ میلیارد تومان پول سرمایه‌گذار حقیقی از بازار سهام خارج شد که در سه ماه اخیر بی‌سابقه بود. در سایر دارایی‌ها اما جریان پول مثبت بود. صندوق‌های طلا بیش از ۱۲۰۰ میلیارد تومان و صندوق‌های درآمد ثابت نیز حدود ۱۲۵۰ میلیارد تومان ورود پول خرد را تجربه کردند. این همان حرکت پول از بازار ریسکی به بازار پناهگاه و پارکینگ سرمایه‌گذاری است. علت نیز واضح است، بالا رفتن نااطمینانی‌ها به بورس تهران و عدم مشاهده اقدامی عملی در مسیر اصلاحات اقتصادی. هنوز برای برگشت اعتماد فرصت هست و می‌توان مسیر بازار سرمایه را مجدد به رونق برگرداند.

برش

شاخص اطمینان چیست و چه می‌گوید؟
شاخص اطمینان (Confidence Index) که در ادبیات مالی رفتاری اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند، اولین بار حدود چهار دهه قبل توسط رابرت شیلر، نوبلیست اقتصاد و استاد دانشگاه ییل معرفی شد.
او از مدیران دارایی بورس آمریکا سؤالی ساده پرسید «آیا بورس در یک سال آینده بازدهی بیش از تورم می‌دهد؟» درصد مشارکت‌کنندگانی که به این سؤال پاسخ بله می‌دادند، عدد شاخص و میزان اطمینان به آینده سهام را تعیین می‌کرد. او همین کار را برای بورس ژاپن نیز تکرار کرد و حالا چند دهه است که این شاخص به یکی از مراجع تحلیلی و پیش‌بینی حس و حال بازارها نه برای معامله‌گران و حتی برای پژوهشگران تبدیل شده است. 
شیلر یکی از بنیانگذاران مالی رفتاری است که به کمک داده‌ها توانسته رفتار بازارها را پیش‌بینی کند و او را می‌توان «روایتگر اقتصاد و بازارها» نامید. کتاب اخیر وی تحت عنوان «اقتصاد روایی» همین موضوع را بیان می‌کند که چگونه روایت‌ها بر روندهای اقتصاد و بازارها اثر می‌گذارند.
حدود سه سال است که در بورس تهران نیز شاخص اطمینان شبیه‌سازی شده و از مدیران ارشد سرمایه‌گذاری کشور نظرسنجی می‌شود تا حس و حال بورس تهران یک نماگر قابل رصد داشته باشد. البته مازاد بر شاخص اطمینان، این نظرسنجی سؤالات دیگری را می‌پرسد و علاوه بر شاخص اطمینان سه شاخص دیگر را نیز تولید می‌کند با عناوین «شاخص ارزندگی»، «شاخص فرصت خرید» و «شاخص احتمال سقوط آزاد».