رئیس انجمن خرمای بوشهر در گفت‌و‌گو با «ایران» مطرح کرد
کاهش تولید خرما و افزایش قیمت و کیفیت
پرونده تولید و برداشت خرما در سال ۱۴۰۴ با تولید یک میلیون و ۱۰۰ هزار تن در حالی بسته شده که نسبت به سال گذشته با کاهش بیش از ۵۰۰ هزار تنی مواجه شده است. سال ۱۴۰۳ تولید خرما به رقم یک میلیون و ۶۶۰ هزار تن رسید که از این میزان ۳۹۰ هزار تن به ارزش بیش از ۳۵۰ میلیون دلار صادر شد. حالا امسال پس از فصل برداشت، تولیدکنندگان و فعالان صنعت خرما وارد مرحله بازاریابی و صادرات شده‌اند؛ مرحله‌ای که به گفته فعالان این صنعت به دلیل باقی بودن مشکلات پیشین دشوار‌تر هم شده است.
محمد رضا عزیزی_ دبیر گروه ایران‌زمین: امروز جشنواره ملی خرما در بوشهر در حالی برگزار می‌شود که اولین پرسش مطرح شده درباره وضعیت تولید خرما ، دلیل کاهش تولید آن نسبت به سال گذشته است. آیا این از وضع نامناسب نخلستان‌ها خبر می‌دهد و باید نگران بود؟
ندیر‌پور جم رئیس انجمن خرمای بوشهر در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: «هرچند آمار تولید خرما نسبت به سال گذشته کاهش یافته است اما از نظر کیفیت، خرمای امسال نسبت به سال گذشته بهتر است، همین هم باعث شده تا قیمت خرما افزایش یابد که برای کشاورزان رضایت‌آمیز است. بازار داخلی خرما هم تا الان بد نیست و به طور نسبی رونق دارد.»
این پاسخ، سؤال دیگری بر می‌انگیزد و آن هم این که چه اتفاقی منجر به افزایش کیفیت خرمای تولیدی امسال شده است؟
پورجم گفت: «هر موقع که محصول کمتر شود مواد مغذی به سایر میوه‌ها بیشتر می‌رسد و از نظر کیفی محصول نخل بهتر می‌شود.
البته این به معنای خبر خوب نیست، چون کاهش تولید محصول به معنای کاهش شاخص بهره‌وری است. مهم‌ترین عامل کاهش محصول امسال نیز تغییر شرایط اقلیمی است، زیرا با تغییر شرایط اقلیمی، تنش آبی هم افزایش می‌یابد. بدین صورت که آب به نخیلات کمتر می‌رسد و خشکیدگی خوشه‌های خرما افزایش می‌یابد. از سوی دیگر، فعال شدن آفات هم با تغییر شرایط اقلیمی به وجود می‌آید که باعث می‌شود متوسط ثمردهی نخل از ۳۰ تا ۴۰ کیلوگرم به ۲۵ کیلوگرم کاهش یابد.»
خود تنظیمی بازار خرما
از ندیر‌پور جم که عضو هیأت رئیسه اتاق بازرگانی بوشهر هم هست می‌پرسم قیمت خرما امسال حداقل در سه مرحله افزایش یافت، برندگان این بازار چه کسانی بودند و آیا با فشار بر مصرف‌کننده نگران کاهش تقاضا نیستید؟
او گفت: « باید در نظر داشت که با کاهش محصول، افزایش کیفیت را هم داشته‌ایم به طوری که عرضه خرما امسال با قیمت بالایی آغاز شد. البته خب بالا رفتن قیمت خرما برای مصرف‌کنندگان مطلوب نیست.
اما کشاورزان از قیمت خرمای فله‌ای که امسال به فروش رساندند، راضی‌اند و قیمت نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است.
در برخی نواحی از جمله در استان کرمان این تأثیر کاهش تقاضا محسوس بود و با مقاومت بازار مواجه شد. دلیلش هم این بود که نرخ‌گذاری در ابتدا با یک قیمت بسیار بالا انجام شد. در حال حاضر نیز نرخ‌گذاری قیمت خرما در بازار بر اساس عرضه و تقاضا صورت می‌گیرد و بازار خودش نرخ را تنظیم می‌کند.
در استان خوزستان و بوشهر مقاومت در برابر نرخ خرما کمتر بود چون قیمت خرمای مضافتی که خرمای تولیدی غالب استان کرمان است تا خرمای کبکاب که خرمای غالب استان بوشهر است تفاوت زیادی دارند و خرمای کبکاب چالش قیمتی زیادی ندارد.»
اثرات تغییر اقلیم
رئیس انجمن خرمای بوشهر با تأکید بر ضرورت مدیریت و اتخاذ راه‌هایی برای کاهش و جبران خسارات تغییر اقلیم گفت: « ما در جهان ۳۵ کشور تولیدکننده خرما داریم و از این میان ۹ کشور به طور عمده خرما تولید می‌کنند مانند کشورهای مصر، عربستان، عراق، ایران، الجزایر، تونس، پاکستان و... که تمامی این کشورها بجز ایران و پاکستان برنامه‌های مدون پیشگیرانه و اجرا شده برای مواجهه با تغییر شرایط اقلیمی داشتند. مثلاً عربستان صندوق حمایتی را برای رطوبت‌سازی در نخلستان‌ها و غذادهی به نخیلات و همچنین استقرار استانداردهای بین‌المللی ایجاد کرده است. عراق که از نظر تمکن مالی بین این ۹ کشور در وضعیت پایینی قرار دارد نیز برنامه‌ای دارد با عنوان احیای نخیلات حاشیه شط‌العرب. اما در ایران طرح‌ها فقط به‌صورت استانی انجام شده و وزارتخانه‌های متولی، برنامه مدون و متقنی در این باره ارائه نکرده‌اند؛ چه وزارت نیرو و چه وزارت جهاد. فقط در بند ب، پ و ه ماده ۳۸ قانون هفتم توسعه این مسأله دیده شده است.» وی با اشاره به برگزاری جشنواره خرما در استان بوشهر گفت: «محوریت این جشنواره مبارزه با تغییر شرایط اقلیمی است و مشتمل بر جشنواره، نمایشگاه و همایش ملی خرماست. در روز همایش ملی، ما می‌خواهیم به راهکارهای برون رفت بپردازیم. البته همان‌طور که گفتم این موضوعات در قالب برنامه هفتم توسعه دیده شده است و این وظیفه دولت است که آن را انجام دهد.»
پورجم با اشاره به گستردگی شیوع آفات در نخلستان‌ها گفت: « در حال حاضر آفات خرما ۷۰ درصد نخیلات ما را درگیر کرده است. متأسفانه در برخورد با آفات نخلستان‌ها کوتاهی شد و دلیل آن هم به رسمیت نشناختن این آفات در فهرست سالانه قانون حفظ نباتات است. این آفات در قانون حفظ نباتات به‌عنوان آفات دائمی و همیشگی و قابل بازگشت باید شناخته شود. مثلاً در فهرست آفات نباتات که هر ساله به روز می‌شود، ملخ و جوندگان ثبت شده است اما آفت‌هایی مانند سوسک سرخرطومی خرما، شپشک خرما یا سوسک حنایی خرما در این فهرست نیست. برای مبارزه با این آفت هیچ راهکاری جز ورود مستقیم دولت به این موضوع نیست که یا باید از محل بودجه مدیریت بحران مبلغ آن تأمین شود یا باید در فهرست آفات دائمی نباتات قرار گیرد و بودجه آن در قانون پیش‌بینی شود. در آن صورت می‌توان برنامه آموزشی برای کشاورزان گذاشت. پیشنهاد ما این است که دولت برای مدت ۵ سال مثلاً از سال ۱۴۰۵ تا ۱۴۱۰، آفات خرما را در فهرست آفات دائمی نباتات قرار دهد و پس از آن اثرات آن را برای تمدید یا تمدید نکردنش ارزیابی کند. در مسأله تنش آبی هم باید روش‌های جدید آبیاری از جمله آبیاری زیر سطحی را به کشاورزان آموزش دهد.»
وی افزود: « فرق اینکه آفات خرما در فهرست قانون حفظ نباتات ثبت شده باشند یا نه همین‌جاست. اگر ملخ وارد کشور شود در هر موقعی وزارت جهاد خود بدون اطلاع و اجازه کشاورزان و بهره‌برداران دست به کار می‌شود و با سمپاشی هوایی و زمینی با ملخ مبارزه می‌کند. اما متأسفانه از همان روز اول در مبارزه با آفات خرما مسامحه شد. با وجود اینکه ما مرتب می‌گفتیم این موضوع توجه ملی را می‌خواهد، اما جدی گرفته نشد و کانون آلودگی از استانی به استانی دیگر افزایش پیدا کرد و گسترده شد تا الان که می‌بینیم ۷۰ درصد نخیلات ما آلوده است.»
رئیس انجمن خرمای بوشهر تأکید کرد: « نخلستان‌های خرما یک ظرفیت تاریخی چند هزار ساله در ایران است. صدها هزار نفر از ایرانیان با خرما و صنایع و مشاغل وابسته به آن ارتزاق می‌کنند. در ۱۴ استان خرما تولید می‌شود و تولید خرما در ۶ استان بوشهر، فارس، هرمزگان، کرمان، سیستان و بلوچستان و خوزستان به‌صورت انبوه است و معیشت جمعیت عظیمی از مردم این استان‌ها وابسته به خرماست. در کل دنیا، هر کشوری که محصولی با این اهمیت، گستردگی کشت، سابقه تاریخی و قابلیت ارز‌آوری داشته باشد، دولتش سیاست‌های حمایتی را برای حفظ نخلستان‌ها، توسعه آنها، افزایش بهره‌وری تولید و... اتخاذ می‌کند.»
برش
شوری آب نخلستان‌ها را نابود می‌کند
ندیر جم با اشاره به اثر کم آبی و خشکسالی بر نخلستان‌ها گفت: «الان زمین همه نخلستان‌ها شور شده است. به‌خاطر آلودگی و مخلوط شدن آبی که با آن نخیلات را آبیاری می‌کردیم با آب‌های شور. به‌عنوان مثال سد گتوند روی سازند نمکی گچساران ساخته شد و آب سد گتوند شور شد و شوری آب گتوند به آبی منتقل شد که با آن نخیلات آبیاری می‌شد. از سوی دیگر دبی کارون کاهش پیدا کرده و آب خلیج فارس وارد کارون می‌شود که آن هم باعث شوری آب شده است. الان متوسط شوری آب نخیلات ۷ دسی زیمنس است در حالی که متوسط جهانی شوری آب حداکثر ۳ دسی زیمنس است. در واقع شوری آب برای آبیاری نخلستان‌ها بیش از دو برابر استاندارد جهانی است. بدین ترتیب شوری آب نخلستان‌ها باعث می‌شود نخیلات درست رشد نکرده و بارور نشوند و امکان لقاح آنها هم کم شود که در نتیجه بازدهی محصول کاهش پیدا می‌کند.»
انتهای پیام/