خبرسازی‌های پرخطر روی قیمت بنزین

گروه سیاسی: اما به رغم ضرورت‌هایی که امر ملی و نیازهای امروز کشور برای همه کنشگران سیاسی و اجتماعی تعیین کرده است، برخی جریان‌ها تلاش می‌کنند هر موضوعی را از حوزه تخصصی خود خارج کرده و آن را به دستاویزی برای خبرسازی و متعاقب آن، به ابزار ایجاد التهاب اجتماعی و سیاسی تبدیل کنند.

فرآیند خارج کردن موضوعات از حوزه تخصصی و تبدیل آن به ابزار خبرسازی یا ایجاد التهاب اجتماعی، در روزها و هفته‌های اخیر درباره مسأله اصلاح قیمت بنزین دیده می‌شود.

این خبرسازی‌ها درحالی است که به باور همه کارشناسان، مسأله بنزین و احتمال اصلاح قیمت در این حامل انرژی، مسأله‌ای فراتر از دولت پزشکیان است و اکنون به امری ملی تبدیل شده است. بویژه اینکه بنا به تأکید رئیس ‌جمهوری که خود ناشی از یک واقعیت آماری و عینی محض است، در همین شرایط تحریم که تأمین نیازهای دارویی و کالاهای اساسی با مشکل مواجه است، دولت ناچار است دست کم ۵ تا ۶ میلیارد دلار را صرف واردات بنزین کند.

مسأله فقط این نیست. پیچیدگی تبدیل بنزین به یک زیان ملی در این است که دولت همین بنزینی را که ۵ تا ۶ میلیارد دلار وارد می‌کند باید به قیمت شاید کمتر از ۲ میلیارد دلار به مردم عرضه کند. سؤال همه کارشناسان ایران‌خواه و دلسوز کشور این است که این وضعیت ناترازی، تا چه زمانی باید ادامه یابد؟ و بالاتر از آن، دولت چهاردهم باشد یا سیزدهم، تغییر در این نامعادله یک امر ملی است، نه فقط سیاسی یا اقتصادی.

اما برخی جریان‌ها در مواجهه با این نامعادله ملی، تلاش می‌کنند یک نامعادله دیگری را هم به آن اضافه کنند و آن، ایجاد التهاب‌های مصنوعی و غیرواقعی درباره قیمت بنزین است. به دیگر سخن، برخی جریان‌ها تلاش می‌کنند با ایجاد هیجان و شایعه‌سازی، این موضوع فنی را به میدان جنجال یا التهاب سیاسی بکشانند.

این درحالی است که به باور بسیاری از کارشناسان، هم اصلاح‌طلب مانند عباس عبدی و هم اصولگرا مانند محمدباقر قالیباف رئیس مجلس، بنزین، موضوعی فنی و سیاست‌گذارانه است و نباید با خبرسازی و التهاب آفرینی روی آن آتش ریخت.

به نظر می‌رسد رئیس مجلس نگاه مثبتی به اصلاح قیمت بنزین ندارد و پیش نیازهایی را برای آن ضروری می‌داند، اما نکته این است که قالیباف هیچ گاه درباره بنزین از منظر یک مسأله سیاسی و تقابلی بحث نمی‌کند، بلکه اظهارات او در نشست سه‌شنبه گذشته مجلس که رئیس ‌جمهوری هم حضور داشت، نشان می‌دهد او مسأله‌های فنی را در مباحث خود دخیل کرده و نگاهی کارشناسی به مسأله بنزین دارد، نگاهی که شاید کاملاً با نگاه دولت مطابق نباشد، اما این اختلاف نظر به معنای تقابل هم نیست، اختلاف نظر کارشناسی است.

یکی از محورهای سخنان اخیر رئیس‌ جمهوری در صحن مجلس هم دقیقاً همین بود. مسعود پزشکیان برخلاف عادت مرسوم جهان سیاست ما، نه از شیوه فرار به جلو بهره گرفت و نه مسئولیت‌ها را به گذشته حواله داد. بازگشت او به یک اصل کلیدی «اگر هرکدام از ما عیب‌های خود را ببینیم، می‌توانیم مشکلات جامعه را حل کنیم» از قضا مهم‌ترین پیش‌نیاز اصلاح ساختار انرژی است. ساختاری که دهه‌ها با انباشت تصمیم‌های ناتمام، اجرای نیمه‌کاره قوانین و فشارهای مقطعی سیاسی دست‌به‌گریبان بوده است.

در چنین فضایی دولت تأکید دارد هرگونه تصمیم درباره قیمت و نظام سهمیه‌بندی باید در چهارچوب شفافیت، توضیح دقیق برای مردم و رعایت اصل تدریجی اتخاذ شود. سخنان چهارشنبه گذشته فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت پس از جلسه هیأت وزیران ناظر بر همین واقعیت بود. مهاجرانی طرح اولیه دولت را تشریح کرد، مانند اینکه درصورت آغاز تلاش برای اصلاح قیمت بنزین، «نرخ بنزین در سهمیه‌های ۶۰ و ۱۰۰ لیتری تغییر نمی‌کند.»

آنچه مهاجرانی گفت، منطق اصلاحات احتمالی در آینده را هم بیان می‌کرد؛ یعنی تلاش برای جلوگیری از هدررفت منابع ملی و قاچاق بنزین. وی گفت: «درست نیست بنزینی که برای دولت بیش از ۳۰ هزار تومان تمام می‌شود، به‌صورت رایگان قاچاق شود.» نکته مهم‌تر شاید این باشد که به گفته سخنگوی دولت، اصلاح احتمالی قیمت بنزین از خود دولت و سهمیه خودروهای دولت آغاز می‌شود، نه از مردم.»

درحالی که به باور همه کارشناسان تصمیم‌گیری برای اصلاح قیمت بنزین ناگزیر است و فرقی ندارد دولت پزشکیان باشد یا دولت دیگر، خبرسازی و وارونه نمایی از تصمیمات دولت، به این معناست که برخی جریان‌ها تلاش دارند حتی به قیمت نگرانی ملی و ایجاد التهاب‌های تصنعی، از بنزین به مثابه ابزار کنش سیاسی خود استفاده کنند.

این نوع خبرسازی‌ها نه با هدف آگاهی ملی و اطلاع‌یابی مردم از تصمیمات مربوط به زندگی آنان، بلکه با تبدیل خبر به ابزار سیاسی قصد دارد در این شرایط دشوار اجتماعی و سیاسی و کاهش سرمایه‌ها فشارهای خود را به دولت وارد کند.

به هر رو، همان‌طور که دولت بارها اعلام کرده است، هر تصمیمی درباره بنزین پس از بحث‌های عمومی و کارشناسی و اقناع عمومی دنبال خواهد شد؛ بحث‌هایی که چهارشنبه گذشته سخنگو و دبیر هیأت دولت گام‌های اولیه آن را برداشتند. التهاب‌آفرینی در موضوعاتی چون بنزین، تنها نتیجه‌ای که دارد افزایش اضطراب اجتماعی، ایجاد فاصله میان دولت و مردم و مخدوش شدن مسیر اصلاحات است. دولت چهاردهم، با تکیه بر رویکرد شفاف و مبتنی بر گفت‌وگو، توانسته مسیر توضیح و اقناع را جایگزین سیاست‌های پشت ‌پرده کند؛ و همین مسأله موجب شده انگیزه برخی جریان‌ها برای بهره‌گیری سیاسی از مسأله بنزین دوچندان شود.