آزمون یک جهان متعهد به آینده ای سبز

ایران آنلاین: نشست کاپ ۳۰ در دو بخش سران و اصلی از ۱۵ آبان ۱۴۰۴ (۶ نوامبر) در بلم برزیل آغاز شد و تا ۳۰ آبان (۲۱ نوامبر) ادامه دارد، مباحث نشست سران، رویکرد برزیل و گفت‌و‌گوهای چند روز اول اجلاس نشان از چندین نکته دارد:

۱. کاپ ۳۰ بارها از قول رئیس‌جمهوری برزیل آقای لولا داسیلوا و دیگران به عنوان «کاپ اجرا» (Implementation COP) نامیده شد، لذا کاپ ۳۰ به دنبال ایجاد تعهدات جدیدی نیست بلکه متمرکز بر تقویت و پیگیری اجرای تعهدات قبلی است. در کنار این موضوع تقویت چند جانبه‌گرایی و ساختار و ترتیبات بین‌المللی اقلیمی در جهان که به دلیل سیاست‌های دولت ترامپ تضعیف شده است و اتصال مذاکرات کاپ به زندگی واقعی مردم با تأکید بر جوامع بومی و مردم از دیگر اهداف دولت برزیل به عنوان میزبان کاپ ۳۰ اعلام شده است.

۲. کاپ ۳۰ توسط رئیس‌جمهوری برزیل و دیگران به عنوان کاپ حقیقت (truth) نامیده شد. این نام، آگاهانه و برای بیهوده نشان دادن ادعای ترامپ مبنی بر دروغ بودن تغییرات آب و هوایی انتخاب شد، لذا از اهداف دیگر این کاپ، تمرکز بر معرفی بیشتر خطر تغییرات آب و هوایی است.

۳. مقامات اروپایی به دلیل عدم حضور آمریکا مجبور بودند آمادگی بیشتری برای پذیرش فشارهای وارده از سوی کشورهای در حال توسعه نشان دهند و بار آن بخش از فشار و تعهدی را که آمریکا بواسطه حضور مجبور بود تحمل کند، نیز خود بر دوش بکشند، بنابراین از همان ابتدا این کشورها، بواسطه رویکرد منفی آمریکا و فرار این کشور از بار مسئولیت‌ها و ایجاد تشکیک در خطرات تغییرات آب و هوایی؛ با حضور چشمگیر و پر تعداد سران خود؛ سعی کردند اهمیت تغییرات آب و هوایی را برجسته و با درخواست اتحاد برای اقدام، نرمش بیشتری را در برابر کشورهای در حال توسعه برای مقابله با تغییرات آب و هوایی به نمایش بگذارند.

۴. در نتیجه همین شرایط بود که برای اولین بار کشورهای اروپایی که با فشار فزاینده کشورهای در حال توسعه بویژه کشورهای همفکر (LMDC) روبه‌رو بودند، پذیرفتند تا موضوع ضرورت اجرای ماده ۹.۱ توافق پاریس در مورد تعهد الزام آور کشورهای توسعه‌یافته برای تأمین مالی اقلیمی و بحث ارتقای همکاری بین‌المللی و پاسخ به نگرانی‌های مرتبط با اقدامات یکجانبه در مورد تغییرات اقلیمی در دستور کار کاپ ۳۰ ذیل موضوع ارزیابی جهانی (GST) بحث شود، این انعطاف از سوی کشورهای اروپایی یک قدم به جلو برای کشورهای در حال توسعه قلمداد می‌شود.

۵. هزینه‌های اسکان و سفر به بلم برزیل موجب مشکلات متعدد برای همه هیأت‌ها شد، با وجود این حضور سران کشورهای فرانسه، بریتانیا، هلند، آلمان، سوئد، شیلی، کلمبیا و دیگر کشورهای اروپایی و آمریکای لاتین قابل توجه و با برگزاری اجلاس مشترک سران اتحادیه اروپا و آمریکای لاتین (CELAC-EU) بلافاصله بعد از نشست سران کاپ ۳۰ در سانتا مارتای کلمبیا مرتبط بود، حضور قابل توجه سران اروپایی و آمریکای لاتین در کاپ ۳۰ نتیجه رویکرد منفی ترامپ به تغییرات آب و هوایی و عدم شرکت آمریکا در کاپ ۳۰ و تلاش لولا داسیلوا برای جلب مشارکت فعال‌تر اروپایی‌ها و کشورهای آمریکای لاتین برای تضمین موفقیت کاپ ۳۰ و اهمیت موضوع جنگل‌های گرمسیری و منطقه آمازون برای این کشورها ارزیابی می‌شود.

برگزاری کاپ ۳۰ در شهر بلم واقع در منطقه آمازون که پوشیده از جنگل‌های استوایی بارانی و مشهور به ریه کره زمین است و انتخاب این منطقه از سوی لولا رئیس‌جمهوری و دولت برزیل به عنوان یکی از مهم‌ترین زیست بوم‌های اقلیمی، تنوع زیستی و جذب کربن در جهان با هدف جلب توجهات و حمایت‌های بین‌المللی در مورد چالش‌های مالی و فنی حفظ و توسعه این منطقه و ضرورت تقویت سرمایه‌گذاری بین‌المللی در آن صورت گرفت. بر همین اساس بود که تمرکز اصلی برزیل در این نشست بر صندوق TFFF برای حمایت از جنگل‌های مناطق گرمسیری و جذب بودجه میلیاردی بود که طبق برآوردها بی‌نتیجه نیز نبود و در جریان تلاش‌های این کشور تا کنون بیش از ۵ میلیارد دلار بودجه داوطلبانه برای این صندوق طی دو روز نشست سران، جمع‌آوری شد.

۶. حضور کم تعدادتر کشورهای در حال توسعه در این نشست با توجه به هزینه بالای بلیت سفر به دلیل دوری مسیر و هزینه بالای اسکان به دلیل برگزاری نشست در شهری عدم برخوردار از امکانات کافی برای میزبانی هیأت‌ها، (بلم) موجب کاهش نقش آفرینی کشورهای در حال توسعه در نشست کاپ ۳۰ شده است، اصرار بر تمرکز کاپ ۳۰ بر تقویت اجرا و اقدامات دیپلماسی عمومی در راستای اقناع افکار عمومی به اهمیت موضوع تغییرات آب و هوایی نیز می‌تواند ناشی از عدم جاه‌طلبی میزبان و کشورهای در حال توسعه نسبت به خروجی این اجلاس باشد.

۷. گزارش‌های حاصله از ارزیابی اولیه ۶۴ گزارش ملی (NDC) ارسالی از سوی کشورهای عضو توافق پاریس، نشان می‌دهد هر چند روند کاهش گازهای گلخانه‌ای کاهش نیافته اما افزایش آن نیز دچار روند کاهشی قابل توجه شده و بر همین اساس کارشناسان اقدامات انجام شده در قالب کاپ‌ها و توافق پاریس را مثبت قلمداد می‌کنند.

۸.هر چند کشورمان عضو توافق پاریس نیست ولی آن را امضا کرده است، از سویی جمهوری اسلامی ایران به دلیل اقدامات قهرآمیز یکجانبه دولت‌های غربی، با چالش‌های جدی در زمینه اجرای تعهدات خود و حفاظت از محیط زیست و پذیرش تعهدات جدیدتر روبه‌رو است، با وجود این کشورمان در جهت کاهش گازهای گلخانه‌ای و کربن زدایی، افزایش روی‌آوری به انرژی‌های تجدید پذیر و مدیریت منابع آب و کاهش آثار تغییرات آب و هوایی و تقویت سازگاری و تاب‌آوری گام‌های مهمی را برداشته است.