ستاد مبارزه با موادمخدر برای حمایت از بیماران مقاوم به درمان، رویکرد متفاوتی دارد؛
شمارش معکوس برای اجرای طرح «مدیریت مصرف»
آمار معتادان سالخورده، بیماران مقاوم به درمان و افراد ناتوان از ترک موادمخدر رو به افزایش است. به همین دلیل ستاد مبارزه با موادمخدر اعلام کرده که کشور در آستانه اجرای یکی از متفاوت‌ترین طرح‌های کاهش آسیب قرار دارد.
مهسا قوی قلب - گروه اجتماعی: طرحی با عنوان «مدیریت مصرف» که قرار است مصرف کنترل‌شده و استریل را برای گروهی محدود از معتادانی فراهم کند که بنا بر تشخیص تیم‌های تخصصی، هیچ‌گونه پاسخ درمانی نمی‌گیرند و ادامه مصرف آنها در کف خیابان می‌تواند موجی از آسیب‌های اجتماعی، بهداشتی و امنیتی ایجاد کند.
دکتر سلیمان عباسی، مدیرکل درمان ستاد مبارزه با موادمخدر، با اشاره به اینکه این طرح نه‌تنها از گسترش بیماری‌هایی مثل ایدز، هپاتیت و سل پیشگیری می‌کند، بلکه می‌تواند نرخ مرگ‌ومیر ناشی از اوردوز، آسیب‌های خیابانی، جرایم خرد و حتی قاچاق مواد را به شکل قابل‌توجهی کاهش دهد، به «ایران» می‌گوید: «متن نهایی طرح در مراحل پایانی است و احتمال می‌رود از سال آینده با تأکید رئیس‌جمهوری در مناطق پرخطر اجرایی شود؛ اقدامی که تجربه‌های موفق کشورهایی مانند سوئیس و پرتغال نیز مؤید تأثیرگذاری آن بوده است.»
به گفته او، طرح مدیریت مصرف یکی از جدی‌ترین برنامه‌هایی است که ستاد مبارزه با موادمخدر برای برخورد علمی و کاهش‌محور با اعتیاد در دستور کار قرار داده است. این طرح با هدف مدیریت مصرف در گروهی خاص از معتادان طراحی شده است؛ گروهی که در بالاترین سن مصرف قرار دارند، سال‌هاست درگیر اعتیاد سنگین هستند و به دلیل مشکلات جسمی یا بیماری‌های مزمن، توان ترک ندارند.
مدیرکل درمان ستاد مبارزه با موادمخدر توضیح می‌دهد که بسیاری از این افراد به دلیل بیماری‌هایی مثل ضعف شدید جسمانی حتی شانس طی‌کردن دوره‌های درمانی مانند ترک پرهیزمدار یا درمان نگه‌دارنده را نیز ندارند. در چنین شرایطی، رهاشدگی این گروه در خیابان، نه‌تنها آسیب‌های انسانی ایجاد می‌کند، بلکه زمینه‌ساز افزایش جرم، شیوع بیماری‌های عفونی از قبیل ایدز ، هپاتیت ، سل و همچنین بی‌نظمی شهری می‌شود.
عباسی تأکید می‌کند: «این طرح شامل تمام معتادان متجاهر نمی‌شود، بلکه تنها کسانی را دربرمی‌گیرد که توسط تیم پزشکی متخصص به‌صورت قطعی مقاوم به درمان تشخیص داده می‌شوند؛ افرادی که هیچ پاسخی به درمان‌های استاندارد نمی‌دهند و امکان بازگشت آنها به زندگی بدون مصرف، از نظر پزشکی وجود ندارد.»
ثبت و شناسنامه‌دار شدن مصرف‌کنندگان
افراد واجد شرایط پس از تأیید پزشکی، «شناسنامه‌دار» می‌شوند. عباسی با اعلام این خبر توضیح می‌دهد: «اطلاعات هویتی این افراد در سامانه اطلاعاتی ثبت خواهد شد. این شناسنامه نقش کلیدی دارد، چون مصرف و دریافت ماده تحت نظارت پزشک و پرستار در مکان مشخص انجام می‌شود و فرد فقط می‌تواند از همان مرکز خدمات بگیرد. در واقع به محض اینکه فرد داروی خود را از کلینیک تعیین‌شده دریافت می‌کند، اطلاعاتش در سامانه ثبت می‌شود و اجازه ندارد از مرکز دیگری دارو بگیرد. این شیوه مانع سوءاستفاده و فروش این ماده می‌شود که کاملاً قابل پایش است.»
مدیرکل درمان ستاد مبارزه با موادمخدر به نکته مهم دیگری هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «تزریق باید در محیط استریل و توسط تیم آموزش‌دیده انجام شود. بسیاری از مصرف‌کنندگان سالخورده یا بی‌خانمان، مهارت تزریق صحیح ندارند و تزریق غیراصولی منجر به اوردوز، عفونت شدید، انتقال بیماری یا حتی مرگ می‌شود.
به همین دلیل در طرح مدیریت مصرف، تزریق در اتاق‌های مخصوص بستری انجام می‌شود. بدین ترتیب پس از پایدار شدن وضعیت جسمانی، فرد مرخص می‌شود و می‌تواند به زندگی روزمره خود بازگردد. در این شیوه افراد فقط در زمان‌های تعیین‌شده، مثلاً یک بار در روز، مراجعه می‌کنند. مصرف در محیط کاملاً کنترل‌شده انجام می‌شود و سپس فرد به مسیر زندگی خود برمی‌گردد، بدون اینکه آسیب اجتماعی یا بهداشتی ایجاد کند.»
مزایای اجتماعی و بهداشتی طرح
مدیرکل درمان ستاد مبارزه با موادمخدر تأکید می‌کند که اجرای مدیریت مصرف چند پیامد مهم دارد، از جمله مهم‌ترین آنها کاهش انتقال بیماری‌های خطرناک است، چون بسیاری از معتادان مقاوم به درمان، مبتلا به بیماری‌های شدید زمینه‌ای هستند.
بنابراین تجمع آنها در محلات، پاتوق‌ها و فضاهای عمومی معمولاً با استفاده مشترک از سرنگ و مصرف غیربهداشتی آن همراه است و موجب افزایش ایدز، هپاتیت، سل و سایر بیماری‌ها می‌شود. با اجرای این طرح، مصرف در محیط استریل انجام می‌شود و احتمال انتقال بیماری نیز کاهش می‌یابد. مورد دیگر اما کاهش جرم و بی‌نظمی شهری است. این افراد اگر مدیریت نشوند، برای تهیه مواد ناچار به رفتارهای پرخطر و گاهی خلافکارانه می‌شوند. اما با دریافت منظم دارو در محیط رسمی، آمار جرایم خرد کاهش پیدا می‌کند و چهره شهر نیز آرام‌تر می‌شود.
مورد مهم دیگر نیز کاهش مرگ ناشی از اوردوز است چون تزریق کنترل‌شده و داروی استاندارد در اختیار افراد قرار می‌گیرد و خطر استفاده از مواد آلوده یا دوز نامشخص به‌شدت کم می‌شود.
او با بیان اینکه اجرای طرح، کاهش فشار بر سیستم امنیتی و قضایی را به دنبال دارد، توضیح می‌دهد: «با مدیریت مصرف، دستگیری مکرر این گروه از معتادان کاهشی می‌شود. همچنین بار زندان‌ها کمتر می‌شود و نیروهای انتظامی می‌توانند بر پرونده‌های مهم‌تر تمرکز کنند.
افزون بر این مقوله قاچاق موادمخدر هم با کاهش روبه‌رو می‌شود. همان‌طور که تجربه برخی کشورها نشان داده، وقتی مصرف گروهی از معتادان تحت مدیریت قرار می‌گیرد، حجم تقاضا در بازار آزاد مواد کاهش می‌یابد و به‌تبع آن خطرات امنیتی مرتبط با قاچاق نیز افت می‌کند.»
استفاده از تجارب کشورهای دیگر
در زمینه مبارزه با موادمخدر و روش‌های مختلف درمان باید از تجارب سایر کشورها در این حوزه بهره‌مند شد. به اعتقاد مدیرکل درمان ستاد مبارزه با موادمخدر، در سوئیس، طرح مدیریت مصرف به دو شکل انجام می‌شود، در یک روش فرد با هزینه شخصی مواد را می‌خرد و در کلینیک تزریق می‌کند و در روش دیگر افرادی که توان مالی ندارند، مواد تحت نظر پزشک در اختیارشان قرار می‌گیرد. بر اساس نتایج این طرح در سوئیس، نرخ مرگ ناشی از مصرف، جرم‌های مرتبط با اعتیاد و شیوع بیماری‌های عفونی به‌طور چشمگیری کم شده است.
او می‌گوید: «در کشور پرتغال نیز، پس از اجرای سیاست‌های کاهش آسیب و مدیریت مصرف، آمار جرایم مرتبط با مواد و مرگ‌های ناشی از اوردوز به‌طور محسوسی کاهش یافته و این کشور به یکی از نمونه‌های موفق جهان تبدیل شده است.»
عباسی تأکید می‌کند که ما باید از تجربه‌های مفید جهان استفاده کرده و متناسب با ساختار فرهنگی کشور، الگوی مناسب خود را طراحی کنیم.
عباسی درباره زمان شروع طرح می‌گوید: «متن طرح در مراحل پایانی نگارش است که برای تصویب، باید در ستاد مبارزه با موادمخدر با ریاست دکتر پزشکیان مطرح شود. پس از آن دستورالعمل‌ها و پروتکل‌های اجرای آن نوشته می‌شود و بودجه لازم نیز باید اختصاص یابد که به احتمال زیاد از سال آینده اجرای آن را آغاز می‌کنیم. اجرای این طرح ابتدا در مناطق پرخطر آغاز خواهد شد و سپس به‌تدریج گسترش پیدا می‌کند.»
عباسی با اشاره به اینکه افرادی که برای درمان اعتیاد مراجعه می‌کنند سه دسته‌اند، توضیح می‌دهد: «یک گروه افراد داوطلب هستند، یعنی کسانی که با اراده خود برای ترک مراجعه می‌کنند و همکاری و انگیزه بالایی دارند. گروه دوم افرادی که اجباری می‌آیند و در واقع کسانی هستند که از سوی نهادهای مرتبط و به دلیل شرایط بحرانی به مراکز درمانی منتقل می‌شوند و دسته دیگر ارجاعی‌ها هستند، افرادی که از مسیر نهادهای حمایتی، بیمارستان‌ها یا دستگاه‌های قضایی به مراکز ترک معرفی می‌شوند.»
طرح مدیریت مصرف فقط شامل دسته‌ای بسیار کوچک از این گروه‌ها می‌شود؛ کسانی که هیچ پاسخی به درمان نمی‌دهند و ادامه زندگی برای آنها بدون مدیریت، هم برای خودشان و هم جامعه زیان‌بار است.
بــــرش
چرا باید به بیماران مقاوم به درمان کمک کرد؟
عباسی در این باره می‌گوید: «اعتیاد لذت کاذبی ایجاد می‌کند، اما در واقع زندگی را از فرد می‌گیرد؛ خانواده، شغل، آبرو، عشق و همه چیز را نابود می‌کند. ما وظیفه داریم به هر کسی که گرفتار شده، کمک کنیم. چه کسی که انگیزه ترک دارد و چه بیماری که دیگر امکان ترک ندارد. نادیده‌گرفتن این افراد، نه تنها مشکل را حل نمی‌کند، بلکه آسیب را برای کل جامعه بزرگ‌تر می‌کند.»
انتهای پیام/