نشست رسانهای نوزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» برگزار شد؛
جسارت غایب، اشتیاق حاضر
اگر بخواهیم از میان همه گفتههای محمد حمیدیمقدم در نشست رسانهای نوزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» سه گزاره را بر پیشانی این گزارش بگذاریم، نخست آن است که بهرغم اشتیاق هیأت انتخاب برای دیدن جسارت، «سینمای مستند بیش از هر زمان محافظهکار بود» و بسیاری از فیلمها از کنار مسائل گذشتند.
نرگس عاشوری - گروه فرهنگی: دوم آنکه برخلاف فضاسازیهای منفی، نشانههای بازگشت اشتیاق میهمانان خارجی و توفیق دیپلماسی فرهنگی» به چشم میآید و سوم، انتقاد صریح به «برخی رویکردها در ثبت جنگ ۱۲روزه» و وعده نمایش فیلمی درباره همین معضل، فیلمی که بعد از آن قرار است نشست تخصصی آن برگزار شود تا حداقل مسیر ثبت رویدادها برای مستندسازان، شفافتر و قابل اتکاتر پیش برود.
رشد تولید و پایداری مستند
نشست رسانهای نوزدهمین جشنواره بینالمللی «سینماحقیقت» روز یکشنبه ۱۶ آذر ۱۴۰۴ در مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی با حضور محمد حمیدیمقدم، مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند، تجربی و پویانمایی و دبیر جشنواره نوزدهم برگزار شد. حمیدیمقدم در آغاز نشست، اعلام زودهنگام اسامی فیلمها را «نماد شفافیت» دانست و مهمترین داده آماری این دوره را «رشد ۳۰ تا ۳۵ درصدی تولید مستند نسبت به سال گذشته» عنوان کرد؛ رشدی که به گفته او «در فیلمهای کوتاه پررنگتر است و نشانه پویایی سینمای مستند ایران.»
حمیدیمقدم در پاسخ به پرسشی درباره احتمال کنار گذاشته شدن برخی آثار به دلیل سانسور، ابتدا تأکید کرد که «فیلمی به خاطر ملاحظات بیرونی یا فشار حذف نشده» اما بلافاصله جملهای کلیدی را طرح کرد که جهت نقد او به وضعیت مستند امروز را نشان میدهد: «من به عنوان مدیر جشنواره حقیقت میگویم که امسال اساساً آثار پرچالش و جسوری که فکر کنیم با آن باید چه کنیم، نداشتیم.» به گفته او، مسأله اصلی نه در مداخله نظارتی، بلکه در کاهش شجاعت روایی و فاصله گرفتن مستندسازان از «پرسشگری» است؛ روندی که به تعبیرش موجب شده بدنه مستند «از کنار مسائل عبور کند و محافظهکارانه روایت کند.» دبیر جشنواره تصریح کرد امسال با فیلمی مواجه نبودهاند که به دلیل حساسیتهای سیاسی نیاز به حذف داشته باشد: «ما فیلم سیاسی و نگاه سیاسی نداشتیم و اتفاقاً این مسأله را نقد میکنم.»
مرز اصلاحات حداقلی
او در بخش دیگری از توضیحاتش درباره مواجهه با فیلمهایی که ممکن است به دلیل تغییرات اجتماعی، پوشش یا مسائل زیستجهانی حساسیتبرانگیز تلقی شوند، گفت که تنها در مواردی «اصلاحات کوچک و غیرتغییردهنده جهان فیلم» انجام شده و هیچ اثری صرفاً به دلیل بازنمایی واقعیت روز جامعه حذف نشده است. با این حال یک مورد خاص را استثنا دانست: «یک فیلم کوتاه داشتیم که رأی هم آورده بود، ولی به دلیل حراست از حقوق فردی شخصیت حاضر در فیلم، در جشنواره حضور ندارد.»
حمیدیمقدم رویکرد جشنواره را «انعکاس صدای متفاوت» توصیف کرد و همزمان به مسئولیت فیلمساز در انتخاب موضوع نیز اشاره کرد: «ضروری است فیلمساز بلوغی در انتخاب سوژه داشته باشد؛ سوژهای که هم به درد مردم بخورد و هم قابلیت نمایش پیدا کند.» او بر گستردگی میدان واقعی مستندسازی در کشور و تنوع جهان اجتماعی تأکید کرد و یادآور شد که «هزاران موضوع ناشناخته در ایران وجود دارد» و نباید صرفاً روی نقاط ملتهب یا موضوعات حساسیتبرانگیز تمرکز کرد.
نارضایتی از مداخلات در فرآیند تولید
از بخشهای مهم مباحث مطرح شده در این نشست، اشاره صریح به مشکلات فیلمسازی در بحران جنگ ۱۲ روزه بود: «تقریباً همه فیلمسازان از شیوه برخورد برخی نهادها ناراضی بودند و هرکس با روابط شخصی مسأله را حل میکرد.» حمیدیمقدم در پاسخ به پرسشی درباره کیفیت ثبت و روایت «جنگ ۱۲ روزه» در آثار مستند امسال، ضمن اشاره به حضور ۳۱ فیلم با محور «تمدن ایران و پوشش رویداد»، تأکید کرد که مستندسازان با امکانات محدود و در شرایط اضطراری، موفق شدند بخش مهمی از واقعیت میدانی را تثبیت کنند. به گفته او، جشنواره بستری فراهم میکند تا حتی آثاری که در این حوزه به بخش مسابقه راه نیافتهاند نیز به نمایش درآیند.»
بخش مهم و کمتر پرداخته شده، اظهارات او در باره انتقاد مستقیم مستندسازان از نحوه مواجهه برخی نهادها در روزهای جنگ بود. حمیدیمقدم تأکید کرد که «تقریباً تمام فیلمسازان، فارغ از گرایشهای سیاسیشان»، نسبت به برخی محدودیتها در فرآیند فیلمبرداری ناراضی بودهاند و هر فرد ناچار بوده از «ارتباطات شخصی» برای برطرف کردن موانع استفاده کند. به گفته دبیر جشنواره، به جز یکی دو فیلم مهمترین دستاورد مستندسازان در این دوره، بیات نشدن نگاه فیلمسازان به جنگ ۱۲ روزه بود.
یادبودها و نکوداشتها
طبق اطلاعات ارائه شده در این نشست در این دوره جشنواره بخشهایی برای نکوداشت زندهیاد مهدی مسعودشاهی، بزرگداشت فرهاد ورهرام و ناصر تقوایی و یادبود آرش کوردسالاری و شهرام میرآباقدم تدارک دیده شده است. نوزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» با دبیری محمد حمیدیمقدم از ۱۹ تا ۲۵ آذر در پردیس ملت برگزار میشود.
بــــرش
دیپلماسی فرهنگی کارکردمحور
حمیدیمقدم با اشاره به موفقیتهای اخیر دیپلماسی فرهنگی ایران مانند میزبانی ۲۰۰ میهمان بینالمللی در جشنواره جهانی فیلم فجر، از اشتیاق میهمانان خارجی برای حضور در ایران با وجود سمپاشی رسانهای گفت و تأکید کرد که معیار او برای «دعوتپذیری» واجد کارکردِ فرهنگی و فنی است، نه صرف افزایش آمار: «میهمان برای ما باید کارکرد داشته باشد؛ یا در کارگاهها شرکت کند، چیزی به فیلمسازان ما بیاموزد، یا تبادل فرهنگی انجام دهد که منجر به تولید آثاری درباره ایران امروز شود.» دبیر جشنواره موفقیتهای اخیر در «دیپلماسی فرهنگی» را با اشاره به میزبانی «۲۰۰ میهمان بینالمللی در جشنواره جهانی فیلم فجر» مثال زد و افزود که حتی در شدیدترین بحرانها، «سینماحقیقت» توانسته واقعی بماند. او از «اشتیاق» میهمانان خارجی برای سفر به ایران سخن گفت و این امر را در مقابل «فضاسازیهای منفی» قرار داد: «با وجود تصاویر مسمومی که علیه ایران ساخته شده است، امسال میهمانان اشتیاق دارند که به ایران سفر کنند.»
او به صورت ضمنی تأکید کرد که مدیریت جشنواره به دنبال ترکیب نفوذ دیپلماتیک و کیفیت تعامل است. از هند و برزیل تا ترکیه، روسیه و چین- کشورهایی که به گفته حمیدیمقدم فیلم و میهمان خواهند داشت- نشان از تنوع جغرافیایی دارد تا جشنواره فراتر از حوزهای محدود عمل کند. با وجود این، حمیدیمقدم اذعان کرد که بخش بینالملل با «چالش»هایی روبهروست و وعده داد پس از جشنواره درباره «فضای ناجوانمردانهای که برای ما در حوزه بینالملل توسط برخی هموطنان در حوزه فرهنگ شکل گرفته است» توضیحات تفصیلی بدهد. او از نمایش آخرین اثر مستند دیوید اتنبرو و پرتره انیو موریکونه ساخته جوزپه تورناتوره خبر داد و از تلاش برای آوردن چهرهها یا نسلهای مؤثر از جمله نوه رابرت فلاهرتی بهعنوان میهمان گفت. حمیدی مقدم درباره حضور تورناتوره در ایران تردید داشت و گفت «احتمالاً تورناتوره موفق به حضور در جشنواره نشود.»
انتهای پیام/