ضرورت بازپسگیری روایت اول
محمدعلی وکیلی، مدیر مسئول روزنامه ابتکار در یادداشتی نوشت: امروز جنگ اصلی علیه ایران، جنگ در حوزههای غیرسخت و غیرنظامی است که اصطلاحاً جنگ نرم خوانده میشود؛ جنگی که محور آن، ایجاد ادراک، تصویرسازی و تأثیرگذاشتن روی نوع و شیوه شناخت مخاطب از موضوعات و مسألههاست.
در چنین شرایطی، پرسش اساسی این است که برای مقابله با این وضعیت چه ابزارهایی در اختیار داریم و چگونه میتوانیم در این میدان فعال و اثرگذار عمل کنیم؟
نخستین اقدام حیاتی، ارتقای سواد رسانهای جامعه بویژه کنشگران سیاسی است. زیرا امروز برخی از سوژههای رسانهای و اولویت دادن به مسألهها که کدام مسأله باید برجسته شود و به چه شیوهای به آن نگاه شود، از جایی بیرون از ایران و بیرون از افکارعمومی یا افکار نخبگان این کشور شکل میگیرد. دلیل اصلی بروز این وضعیت، ضعف سواد رسانهای در داخل است که باعث میشود اخبار و تحلیلهای آمادهشده در بیرون مرزهای فکری و رسانهای کشور، بدون بررسی و تحلیل، در داخل بازنشر یابند و موجبات قضاوت و تحلیلهای نادرست در جامعه را فراهم کنند.
این بازتاب دادنهای ناآگاهانه، به معنای نادیده گرفتن بخشی از دست دشمن در شکلدهی به افکار عمومی است. بنابراین، آموزش رسانهای و افزایش توان تشخیص واقعیت از شایعه، اخبار صحیح از نادرست، مسألهشناسی و شناخت و تبیین مسأله براساس واقعیتهای درونی، یک ضرورت حیاتی است.
دومین نکته، جهتگیری اثباتی فعالیتهای رسانههای داخلی است. امروز بخش عمده فعالیتهای رسانههای داخلی، مواضع انتقادی، انفعالی یا تکذیبی دارد و به جای معرفی ظرفیتها و داشتههای تمدنی و فرهنگی ایران، به تحلیلهای امنیتی یا قضاوتهای انتظامی محدود میشود. حتی معرفی ضعفها و نوع شناسایی ضعفها نیز ناشی از نگرشهای درونی و داخلی نیست.
در حالی که اگر قرار است اقدامی متقابل این جنگ شناختی صورت گیرد، باید بر معرفی ظرفیتهای ایران و بازنمایی نقاط قوت فرهنگی و تمدنی متمرکز باشد تا از خودتحقیری و فاصله گرفتن از ارزشها جلوگیری شود. به دیگر سخن، باید با عینک ایرانی به مسألههای ایرانی نگاه کرد، نه عینک بیگانه و ناآشنا و نامأنوس با فرهنگ و اجتماع ما.
یکی دیگر از چالشها، تابع بودن بخشهایی از جامعه رسانهای ما از «روایت دوم» است. تجربه جنگ ۱۲روزه نشان داد که در بسیاری از موارد، روایت اول از سوی دشمن ساخته میشود و رسانههای داخلی منتظر میمانند تا دولت روایت رسمی را ارائه دهد. این در حالی است که دولت همیشه محدودیتهای ابزاری و فنی خود را دارد و نمیتواند تمام ظرفیت روایتسازی را پوشش دهد. اگر جامعه رسانهای خود را در یک اقلیم واحد و با عدالت در نگاه ببیند، میتواند خالق روایت اول باشد و از اثرگذاری دشمن بکاهد.
بنابراین فضای امروز رسانهای و مجازی، پر از مطالب پرداختهشده از سوی کمپهای خارجی و افراد مغرض است.
تشخیص واقعیت از شایعه، تحلیل دقیق و پاسخگویی مؤثر در برابر هجمههای رسانهای، نیازمند سواد رسانهای و حس مسئولیت جمعی است. اگر این ظرفیت ایجاد شود، میتوان از خودتحقیری و منفعل بودن جامعه رسانهای جلوگیری کرد و نقش فعال و اثرگذار در جنگ نرم ایفا کرد.
انتهای پیام/