رویارویی «تتریس» و «مکعب روبیک» در موزه بازی اسپانیا

محبوبه ستارزاده-گروه علم و فناوری: موزه بازی‌های ویدیویی OXO در مالاگا اسپانیا بالاخره موفق شد میزبان «الکسی پاژیتنوف» و «ارنو روبیک» شود که به ترتیب خالق «تتریس» و «مکعب روبیک»، پادشاهان دنیای دیجیتال و آنالوگ هستند. خالقان این دو بازی جذاب جهانی که مطمئناً برای دهه‌های آینده همچنان مردم را سرگرم کرده و به چالش می‌کشند، به ندرت مصاحبه می‌کنند اما این‌بار در موزه‌ای که همیشه پر از کودکان است و در مراسمی که مبدع بازی دیجیتال «تتریس»، جایزه افتخاری بازی این موزه را دریافت کرد، روزنامه EL PAÍS اسپانیا موفق شد با آنها صحبت کند.

برخورد ساختاری دو ذهن
این گفت‌و‌گو، برخوردی ساختاری بین دو ذهن است که می‌دانند چگونه اوقات فراغت، خلاقیت و چالش‌های ریاضی را با هم ترکیب کنند. برخی، «تتریس» و «مکعب روبیک» را بازی می‌دانند و بعضی، آنها را چالش‌های ریاضی می‌دانند، در حالی که برخی دیگر از طراحی، ظرافت و سادگی آنها شگفت‌زده می‌شوند. هر دو بازی «مکعب روبیک» و «تتریس»، مظهر ظرافت مکانیکی و نمایشی هستند که چگونه مصنوعات ساده می‌توانند پویایی فوق‌العاده پیچیده و سرگرم‌کننده‌ای را در خود جای دهند.
هر دو مخترع در گفت‌و‌گوی خود با EL PAÍS با اشتیاق از یک کلمه استفاده می‌کنند:«چالش»؛ چالش‌هایی که مردم را وادار می‌کند با دقت به حل آن فکر کنند. «الکسی پاژیتنوف» در حالی که یک مکعب روبیک به هم ریخته در دست دارد، می‌گوید:«این پازل مورد علاقه من است و به نظرم یکی از بهترین چیزهایی است که بشریت تا به حال اختراع کرده است. اگر فقط می‌توانستم 10 چیز را به فضا بفرستم، مطمئناً مکعب روبیک یکی از آنها بود.» «پاژیتنوف» با خنده اعتراف می‌کند که ماه‌ها برای حل «مکعب روبیک» تلاش کرده و حل آن بدون کمک و پس از صرف دو سال زمان را یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای زندگی خود می‌داند.
خالق تتریس، درباره بازی دیجیتال خود هم می‌گوید:«با نگاهی به گذشته، اگر یک چیز باشد که فکر می‌کنم می‌توانم به آن افتخار کنم، این است که این بازی به نزدیک‌تر شدن مردم به کامپیوترها کمک کرد. در آن زمان، کامپیوترها تا حدودی ناخوشایند بودند و ناگهان، یک بازی بسیار ساده و قابل دسترس باعث تعامل بیشتر مردم با کامپیوتر شد.» وقتی از «پاژیتنوف» درباره عجیب‌ترین موقعیتی که کسی را در حال بازی «تتریس» دیده‌، سؤال می‌شود، پاسخ می‌دهد: «بسیاری از رؤسای شرکت‌های فناوری اطلاعات به من اعتراف کرده‌اند که قبلاً ویروس‌هایی را روی رایانه‌های کارمندان خود نصب می‌کردند تا در صورت نصب تتریس، آن را حذف کند.» پاژیتنوف البته بزرگ‌ترین نگرانی امروز خود را هوش مصنوعی می‌داند چراکه به اعتقاد او، این فناوری باعث می‌شود مردم فکر نکنند و با چالش‌ها روبه‌رو نشوند.

یک مکعب پرکار
در کنار «پاژیتنوف» که با خلق «تتریس»، پرفروش‌ترین بازی ویدیویی تمام دوران، دنیای دیجیتال را متحول کرد، «ارنو روبیک»، خالق این مکعب، ایستاده است و لبخند به لب دارد. خالق «مکعب روبیک» به روزنامه EL PAÍS می‌گوید:«وقتی مکعب را سال ۱۹۷۴ در مجارستان ارائه دادم، موفقیت بزرگی بود و با وجود محدودیت‌ها در کشور من در آن زمان، این امکان را به من داد که سفر کنم، کامپیوتر بخرم و به بسیاری از چیزهایی که در غرب فروخته می‌شد، دسترسی پیدا کنم.

من چندان اهل دنیای دیجیتال نیستم، اما عاشق هندسه هستم؛ به محض اینکه در سفری به نیویورک چشمم به بازی «تتریس» افتاد، متوجه پتانسیل آن شدم.» روبیک درباره هوش مصنوعی هم می‌گوید:«باید ببینیم آیا هوش مصنوعی هرگز به اندازه ما هوشمند می‌شود یا خیر. به هر حال پیشرفت همیشه تناقضاتی هم دارد. به عنوان مثال افزایش سرعت یک وسیله نقلیه به ما کمک می‌کند سریع‌تر به مکان‌ها برسیم، اما تصادفات را نیز جدی‌تر می‌کند. هر نوآوری اثرات مثبت و منفی دارد. چیزی که باید مطمئن شویم این نیست که هوش مصنوعی از ما بهتر است، بلکه این است که این انقلاب فناوری، راه‌حل‌هایی برای مشکلات ما ارائه دهد، به همین سادگی.»
هر دو نفر به جوانان خلاق که باید در قرن بیست‌و‌یکم نامطمئن حرکت کنند، توصیه‌هایی دارند. «پاژیتنوف» می‌گوید:«تنها توصیه‌ای که می‌توانم بدهم این است که به خودتان گوش دهید. هرگز به آنچه بازاریابی یا روندها به شما می‌گویند توجه نکنید. به دنبال چیزی باشید که شما را خوشحال می‌کند.» «روبیک» هم با تأکید بر لزوم کنجکاو بودن جوانان می‌گوید:«هرگز وقتی با یک مشکل جدی روبه‌رو هستید، تسلیم نشوید. اگر فکر کنید که نمی‌توانید آن را حل کنید، شاید هیچ راه‌حلی نداشته باشد، اما اگر با آن مقابله کنید، ممکن است متوجه شوید که می‌توانید با پیشرفت به اندازه کافی، آن را حل کنید.»

بــــرش

«روبیک»، معمار ۸۱ ساله متولد بوداپست در سال ۱۹۷۴مکعب ۹x۹ شش‌رنگ روبیک را ابتدا به‌عنوان ابزاری آموزشی برای توضیح مفاهیم سه‌بعدی به دانش‌آموزان خود طراحی کرد اما از سال ۱۹۸۰، به‌عنوان یک اسباب‌بازی فکری ایده‌آل با نام «مکعب روبیک» به بازار جهان عرضه شد. از آن زمان، به دلیل سادگی دسترسی و چالش ذهنی که ارائه می‌دهد، به یک پدیده جهانی تبدیل شده و هر چند محاسبه تعداد مکعب‌های فروخته شده در جهان غیرممکن است، اما تعداد مکعب‌های ثبت شده به تنهایی نزدیک به ۵۰۰ میلیون عدد تخمین زده می‌شود.

بــــرش

بازی «تتریس» در سال ۱۹۸۴ توسط پاژیتنوف که حالا ۷۰ ساله و متولد مسکو است، ساخته شد. او این بازی را روی یک کامپیوتر Elektronika 60 ساخت و آن را به‌عنوان یک پازل بر اساس قطعات هندسی در حال سقوط طراحی کرد که باید خطوط کاملی را تشکیل دهند. گسترش بین‌المللی آن در سال ۱۹۸۸ آغاز شد و محبوبیت آن پس از قرار گرفتن در کنسول دستی Game Boy در سال ۱۹۸۹، همراه با انتشار سایر دستگاه‌های دستی که به طور خاص برای بازی آن طراحی شده بودند، به شدت افزایش یافت. از آن زمان، این بازی با ده‌ها پلتفرم سازگار شده و حتی به واقعیت مجازی نیز راه یافته است.