کارگردان و منتقد تئاتر در گفت‌وگو با «ایران آنلاین»:
هیچ سازمانی حامی مالی یا معنوی جشنواره تئاتر فجر نمی‌شود/ تئاتر نیازمند بازنگری در بودجه
عباس غفاری معتقد است که باید قوانینی در مجلس تصویب شود که شرکت‌های خصوصی و حتی کارخانه‌های دولتی موظف به حمایت از کارهای فرهنگی باشند.
گروه فرهنگی ایران آنلاین: سال‌های گذشته تئاتر چنان جایگاه بالا و ارزشمندی داشت که علاقه‌مندان به بازی و بازیگری معتقد بودند که باید در ابتدا خاک صحنه بخورند و از تئاتر وارد عرصه بازیگری شوند. هنوز هم تئاتر طرفداران پر و پا قرص خود را دارد. اما نمی‌توان منکر شد که در سال‌های اخیر تئاتر کشور با چالش‌هایی همچون کمبود سالن نمایش و بودجه ناکافی درگیر است. هر ساله هنرجویان بسیاری به عشق تئاتر وارد دانشگاه می‌شوند و اگر به همین منوال بگذرد ممکن است چالش‌های بیشتری سر راه تئاتری‌ها و علاقه‌مندان آن به وجود آید.
با توجه به اهمیت موضوع و پشت سر گذاشتن تعطیلات نوروز با عباس غفاری کارگردان و منتقد تئاتر به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه از نظر می‌گذرانید.
در روی همان پاشنه می‌چرخد
ایران آنلاین: در سال‌های اخیر شاهد چه اتفاقاتی در تئاتر کشور بوده‌ایم؟
واقعیت این است که اتفاق خاصی در این چند سال اخیر در حوزه تئاتر نیفتاده است. به منوال گذشته در روی همان پاشنه می‌چرخد. بودجه تئاتر هنوز هم کفاف اهالی تئاتر را نمی‌دهد. سالی نزدیک به هزار و خورده‌ای فارغ‌التحصیل تئاتر داریم که به این عرصه وارد می‌شوند اما برای آن‌ها زمینه کاری وجود ندارد. سالن کم است و تئاترهای خصوصی برای اینکه یک نمایش را به اجرا برسانند پول هنگفتی از گروه‌های تئاتری می‌خواهند. در این میان سالن‌های دولتی هم کم داریم. در سال‌های گذشته هم اقدامی برای ساخت سالن تئاتر نشده است.
برای تولید تئاتر بودجه و سالن لازم است. وقتی بودجه مناسب نیست و ظرفیت کافی برای نمایش نباشد، گروه‌های تئاتری مدام پشت درهای بسته می‌مانند و امیدی به اجرای تئاتر ندارند. اقدامی برای افزایش بودجه تئاتر نشده است، البته عنوان شده اما بودجه مناسب هنوز تزریق نشده است.
برای ساخت یک فیلم سینمایی و سریال میلیاردها تومان هزینه می‌شود اما بودجه سالیانه تئاتر نصف تولید یک فیلم سینمایی هم نیست. وقتی این اتفاق می‌افتد امیدی به تولید اثر خوب در تئاتر نیست. به هرحال تئاتری‌ها در تمام این سال‌ها نگذاشتند که چراغ تئاتر خاموش بماند. شبانه نزدیک به ۵۰ یا ۶۰ نمایش روی صحنه داریم اما این تماما به دلیل عشق و علاقه گروه‌های تئاتری است یا علاقه‌مندانی که از این نمایش‌ها استقبال می‌کنند و همین ها دلگرمی هستند.
نمایش‌های پرفروش در تئاتر گرایش اجتماعی دارند
ایران آنلاین: نقطه قوت تئاتر کشور را چه می‌دانید؟
نکته روشنی وجود دارد آن هم آمدن نیروهای جوان به بدنه تئاتر است، اما لازم است از آن‌ها حمایت شود. اگر این گونه شود، آثار درخشانی را روی صحنه تئاتر خواهیم داشت. سال گذشته کارگردان‌ها و نمایش‌نامه‌نویسان جوانی داشتیم که تئاترهای درخشانی را تولید و عرضه کردند و استقلال بسیار خوبی هم از آن‌ها شده است.
و نکته جالب دیگر این است که در سینما که فیلم‌های کمدی در گیشه حرف اول را می‌زند اما نمایش‌های پرفروش در تئاتر گرایش اجتماعی دارند و این نکته خوب و مهمی است که نشان می‌دهد تئاتر زنده است و می‌خواهد حرف اجتماع خود را بزند.
۹۰ درصد سالن‌های خصوصی استیجاری هستند
ایران آنلاین: عملکرد سالن‌های خصوصی تئاتر چگونه است و چه تسهیلاتی ارائه می‌دهند؟
سالن‌های خصوصی به هرحال قوانین خودشان را دارند و در تمام دنیا هم همین است. الان برخی از سالن‌های خصوصی برای اینکه بتوانند باقی بمانند مجبورند تن به اجرای نمایش‌هایی بدهند که شاید دوست نداشته باشند اما برای اینکه چرخ سالن‌هایشان بچرخد چاره‌ای جز این ندارند.
البته هستند برخی از سالن‌های خصوصی که نمایش‌هایی را بر روی صحنه می‌برند که ارزش دیدن دارند و بسیار خوب هستند. اما به خودی خود نمی‌توانند ادامه بدهند چون ۹۰ درصد سالن‌های خصوصی استیجاری هستند. گاهی پیش می‌آید که یک سالن چندسالی فعالیت خوب دارد اما مثلا در سال پنجم به‌علت بالا رفتن اجاره توان پرداخت ندارد و مجبور به تعطیلی می‌شود. سال گذشته سالن‌های تئاتر بسیار خوبی داشتیم که به همین دلیل به تعطیلی رسیدند.
شرکت‌های خصوصی و دولتی موظف به حمایت از کارهای فرهنگی شوند
ایران آنلاین: راهکار مقابله با این چالش‌ها چیست؟
به اعتقاد من باید قوانینی در مجلس تصویب شود که شرکت‌های خصوصی و حتی کارخانه‌های دولتی موظف به حمایت از کارهای فرهنگی باشند. اگر سالی ۳، ۴ یا ۵ درصد از سود خودشان را به بخش هنری کشور تزریق کنند اتفاق عجیب و خوبی در چرخه تولید کارهای فرهنگی و هنری کشور می‌افتد. برخی از کنسرت‌ها با حمایت یک شرکت یا برند روی صحنه میرود و تولید می‌شود. هنرمند بدون دغدغه کار خود را انجام می‌دهد و به خوبی هم کنسرت خود را اجرا می‌کند اما سالن خصوصی هیچ‌گونه حمایتی از بخش خصوصی و دولتی نداشته و به خاطر همین مدام دغدغه مالی دارد. برای همین است که در بسیاری از موارد نمایش‌هایی در سالن‌های خصوصی اجرا می‌شود که مدیر آن سالن و خود گروه نمی‌توانند از آن دفاع کنند.
اگر این اتفاق ادامه پیدا کند ما به بحران می‌رسیم چون شاهد تولید آثار بی ارزشی خواهیم بود که دیگر جمع کردنشان به این آسانی هم نخواهد بود. تماشاگر با دیدن تکرار نمایش‌های بی ارزش از سالن‌ها خسته می‌شود و دیگر از تئاتر حمایت نمی‌کند و سقوط فرهنگی را شاهد می‌شویم. تئاتری که می‌توانست حرفی برای گفتن داشته باشد، سقوط خواهد کرد. تا الان اهالی تئاتر مقاومت کردند اما تا چه زمان این مقاومت ادامه پیدا می‌کند، نمیدانم. فکر می‌کنم باید حمایت بیشتری از سالن‌های خصوصی صورت بگیرد تا شاهد اتفاقات خوبی باشیم.
هیچ سازمانی حامی مالی یا معنوی جشنواره تئاتر فجر نمی‌شود
ایران آنلاین: چه کسانی می‌توانند به تئاتر کشور و بهبود آن کمک کنند؟
شورای شهر، شهرداری‌ها، شرکت‌های خصوصی، دولتی و مجلس شورای اسلامی باید حمایت کنند. ما در تمام دنیا شاهد این هستیم که شهرداری‌ها از تئاتر حمایت می‌کنند.
کدام شرکت خودرو سازی در ایران است که از جشنواره تئاتر فجر حمایت کند؟ نزدیک ۲۰ یا ۲۵ سال است که هیچ سازمانی حامی مالی یا معنوی جشنواره تئاتر فجر نشده است. وقتی برای جشنواره مهمی چون فجر چنین اتفاقی می‌افتد چه امیدی می‌توانیم برای تئاترهای خصوصی یا نمایش‌های روی صحنه داشته باشیم؟
تعطیلات نوروز؛ فرصت خوبی برای تئاتر کشور
ایران آنلاین: چه خبر از اکران نوروزی تئاتر؟
برخی سالن‌های خصوصی در تعطیلات نوروز اجرا داشتند و به خاطر شب‌های قدر تعطیل شدند. خوشبختانه در چند سال گذشته چه سالن‌های دولتی و چه خصوصی در ایام نوروز باز هستند و استقبال خوبی هم از آن شده است. این فرصت حتی برای علاقه‌مندان تئاتر در شهرستان‌ها هم مهیا می‌شود که از تعطیلات نوروزی استفاده کنند و نمایشی که دوست دارند را در تهران ببینند. نوروز این فرصت خوب را ایجاد می‌کند. امسال تعطیلی تئاتر به دلیل همزمانی با شب‌های قدر بوده است. برخی سالن‌های خصوصی از ۴ فروردین‌ماه اجرا داشتند اما شب نوزدهم ماه رمضان تعطیل شدند. تئاترهای دولتی در طول ایام نوروز تعطیل بودند یا برخی تعمیرات داشتند.
دانشجویان جلوتر از آموزه‌های دانشگاهی هستند
ایران آنلاین: وضعیت آموزش دانشگاهی تئاتر چگونه است؟
خیلی وضعیت بحرانی دارد و برای الان هم نیست. واحدهای درسی دیگر قدیمی هستند. در این سال‌ها سعی شده و برخی اساتید هم با آموزش عالی صحبت کردند که واحدهای جدید وارد رشته‌های هنری شود اما تاکنون این اتفاق نیفتاده است. بسیاری از کتاب‌ها قدیمی هستند و شاید برای ۲۰ یا ۳۰ سال گذشته هستند. ما هرروز در حال تغییر تعاریف مختلف هنری هستیم به خصوص تئاتر که دیگر خیلی از تعاریف ۳۰ سال گذشته برای الان کارایی ندارد. تئاتر عرصه تجربه است. الان تجربه‌های جدیدی وارد هنر تئاتر شده اما واحدهای درسی ما عقب است. اساتید تلاش خود را می‌کنند اما چون کتاب‌ها و واحدهای درسی قدیمی هستند آن‌طور که باید شاهد تحول در عرصه دانشگاهی نیستیم.
سال‌هاست که جشنواره تئاتر دانشجویی نیز تعطیل شده و همین تعطیلی یک معضل است. این جشنواره باعث می‌شد که دانشجویان تجربه‌های جدیدی را کسب کنند. دانشجویان چندسالی است که نمی‌توانند کار کنند و اجرایشان محدود شده است. باید نگاه جدیدتری به آموزش تئاتر دانشگاهی شود و بایستی واحدهای جدیدی به آن وارد شود. ما بیان بدن را همانند ۳۰ سال گذشته نمی‌توانیم تدریس کنیم چون تعاریف جدیدی ارائه شده است. جوانان امروزی در فضای مجازی یا سفرهایی که می‌روند یا تعاملات خود با گروه‌ها به روز می‌شوند و نمی‌توان دیگر آموزه‌های ۳۰ سال گذشته را به آن‌ها تدریس کرد چرا که جلوتر از دانشگاه هستند.
۸۵ درصد نمایش‌ها با ضرر روبه‌رو می‌شوند
ایران آنلاین: برخی از علاقه‌مندان تئاتر از قیمت بلیط گلایه دارند.
تولید تئاتر خیلی گران شده است. نمایشی که روی صحنه می‌آید به دکور، لباس، دستمزد بازیگر، پول اجاره سالن و پلاتو برای تمرین و... نیاز دارد. گروه تئاتر ناگریز به افزایش قیمت بلیت تئاتر هستند و راه دیگری ندارند چون بودجه کافی هم در اختیار ندارند. سالن‌های دولتی نهایت بودجه‌ای که می‌توانند از اداره کل هنرهای نمایشی بگیرند، ۲۵ میلیون تومان است. نمایش‌هایی که در سالن خصوصی به روی صحنه می‌روند همین بودجه هم ندارند. با افزایش قیمت بلیط هست که می‌توانند تا حدودی از پس هزینه‌های خود بربیاید. اگر این کار را نکنند که باید تعطیل کنند. ۸۵ درصد اجراهایی که روی صحنه میرود با ضرر روبه‌رو می‌شوند و همان اول متوجه ضرر هستند اما به خاطر عشق و علاقه است که روی صحنه میرود، وگرنه واقعیت این است که ۱۰ درصد تئاترها می‌توانند از پس هزینه‌های خود بربیایند. شاید گروه‌ها مایل به افزایش قیمت بلیط نباشند اما مجبور به افزایش هستند.
البته به دلیل شرایط اقتصادی که با آن روبرو هستیم، مخاطب تئاتر هم برای خرید بلیط با مشکل مواجه است. خیلی از اقشار جامعه ما علاقه به دیدن اثر نمایشی دارند اما از پس خرید هزینه بلیط برنمی‌آیند. برای همین است که قشر علاقه‌مند اگر در سال ۱۰ تئاتر می‌دیدند الان مجبور به تماشای ۵ اثر هستند.
ایران آنلاین: برای این موضوع باید چه کرد؟
باید فکر اساسی شود. با فعالان تئاتر صحبت شود و از آن‌ها مشورت گرفته شود. تنها کسانی که می‌توانند راهکاری برای تئاتر ارائه بدهند، خود اهالی تئاتر هستند. برای نوشتن سند تئاتر یا برای ایجاد تحول در این عرصه باید از اهالی تئاتر مشورت گرفته شود.
انتهای پیام/