تلویزیون در نمایش ساز تکان خورد؟
پیدا و پنهان ساز در قاب جادویی
داستان نامهربانی تلویزیون با موسیقی و ادوات آن، به قصه هزارویک شب مانند شده است وطی این سال‌ها اما و اگرهای مدیران و مسئولان رسانه ملی و نگاه‌های سلیقه‌ای، موجب شده سازهای اصیل موسیقی ایران، گوشه نشینی اختیار کنند و بر پرده نمایش ظاهر نشوند؛ اتفاقی که فاصله میان مردم و هنرمندان با رسانه ملی را دورتر و دورتر کرده است و ترجیح مخاطب این است موسیقی مورد علاقه خود را از رسانه دیگری تأمین کند. اما اخیراً گویا تغییراتی بعضاً در شبکه‌های تلویزیونی صورت گرفته و برخی مدیران این شبکه‌ها تصمیم دارند از نمایی کمی نزدیک‌تر نمایانگر سازهای اصیل ایرانی باشند؛ موضوعی که درسند ملی موسیقی هم به آن تأکید شده و از اهداف مهم این سند است.
به گزارش گروه فرهنگی ایران آنلاین، داستان نامهربانی تلویزیون با موسیقی و ادوات آن، به قصه هزارویک شب مانند شده است وطی این سال‌ها اما و اگرهای مدیران و مسئولان رسانه ملی و نگاه‌های سلیقه‌ای، موجب شده سازهای اصیل موسیقی ایران، گوشه نشینی اختیار کنند و بر پرده نمایش ظاهر نشوند؛ اتفاقی که فاصله میان مردم و هنرمندان با رسانه ملی را دورتر و دورتر کرده است و ترجیح مخاطب این است موسیقی مورد علاقه خود را از رسانه دیگری تأمین کند. اما اخیراً گویا تغییراتی بعضاً در شبکه‌های تلویزیونی صورت گرفته و برخی مدیران این شبکه‌ها تصمیم دارند از نمایی کمی نزدیک‌تر نمایانگر سازهای اصیل ایرانی باشند؛ موضوعی که درسند ملی موسیقی هم به آن تأکید شده و از اهداف مهم این سند است.
نگاه سلیقه‌ای مدیران شبکه‌های تلویزیونی
رضا مهدوی موسیقیدان و ازمجریان با سابقه برنامه‌های موسیقایی رادیو و تلویزیون، درباره نمایش ساز در رسانه ملی بیان کرد: «نمایش ساز در تلویزیون مسأله جدیدی نیست و در گذشته هم نمای دوری ازساز در این رسانه پخش شده است. بطورمثال برخی از شبکه‌های تلویزیون دراعیاد مذهبی وملی، ساز را ازنمای دور یا نزدیک نشان داده‌اند. همچنین دربرخی ازبرنامه‌های تخصصی موسیقی درتلویزیون بطور مثال شبکه چهار که خود من اجرای آن را برعهده داشتم، چند نوبتی، ساز از نمای نزدیک‌تر نشان داده شده است. در واقع باید بگویم نشان دادن یا ندادن ساز از رسانه ملی، یک رفتار سلیقه‌ای دربین مدیران شبکه‌های مختلف است. بطور مثال درحال حاضر با تغییر مدیر شبکه چهار، پخش یکی از برنامه‌های مهم موسیقی با عنوان «سُرنا و شب‌های موسیقی» که 8 سال روی آنتن بود، متوقف شد و درحال حاضر محور برنامه برمداحی و چاوش خوانی و نهایتاً آواز است چرا که موسیقی در رده آوازی مورد پسند مدیر شبکه است نه فرهنگ‌سازی و گویی خواست مردم و منطق لحاظ نیست! اما درمقابل شبکه آموزش بعد ازمدت‌ها تعطیلی، بطور جدی به موسیقی پرداخت و اتفاقاً ساز را هم در چند نوبت در برنامه «تار و ترنج» نشان داده است. براین اساس تأکید می‌کنم پخش ساز در تلویزیون یا برنامه‌های موسیقایی سیما، رویه‌ای کاملاً سلیقه‌ای از سوی مدیران شبکه‌های مختلف است، نه یک رویه ثابت.»
مهدوی درباره تدوین سند موسیقی و تأکید برهمکاری نهادها وارگان‌ها با اهداف این سند بیان کرد: «سند موسیقی روشن و شفاف نیست و درجلسات مختلف به این موضوع اشاره کرده‌ایم.البته ناگفته نماند تصویب سند ملی موسیقی اتفاق بسیار خوبی است و می‌تواند راهگشا باشد، اما به شرط آنکه اصلاحات آن انجام بگیرد. یعنی بطور واضح و شفاف مشخص شود، ارگانی چون صدا وسیما موظف است ساز را با توجه به این شرایط نشان بدهد یا اگرهم بنا به مقتضیاتی نمی‌تواند ساز را نشان دهد دلایل خود را تشریح کند. این موضوع درباره آموزش و پرورش هم صدق می‌کند. بنابراین بایدها و نبایدها در سند ملی موسیقی بسیارمهم است و اگر تنها به موضوعات تاریخی و تشریحی اشاره شود قطعاً جوابگوی هنرمندان و اهالی فن موسیقی نخواهد بود و به دنبال آن سازمان صدا و سیما هم با سبک و سیاق و قوانین خود همچنان حرکت می‌کند و این سند اجرا نشده، کنار گذاشته خواهد شد؛ اتفاقی که متأسفانه در حال حاضر رخ داده و برخی ارگان‌ها و نهادها با قوانین خود، خط و ربط می‌دهند و پیروی از سند موسیقی صورت نمی‌گیرد. کما اینکه درهمین مدت زمان تدوین و تصویب این سند، متأسفانه تعدادی از کنسرت‌ها در استان‌ها لغو شد واین موضوع بیانگر جدی نگرفتن این سند است.»
تأکید بر تصویب سند موسیقی
در مجلس در جهت اجرایی شدن آن
به گفته این نوازنده سنتور برای نشان دادن ساز در صدا و سیما سند موسیقی باید پرقدرت‌تر عمل کند وبه دنبال آن محدوده نمایش سازها در صدا و سیما مشخص شود تا این دستورالعمل لازم‌الاجرا باشد.»
مهدوی گفت: «اجرایی شدن سند ملی موسیقی ملزم به تصویب آن درمجلس شورای اسلامی است. سند موسیقی با امضای رئیس جمهوری شهید درشورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد اما مصوبات آن دراین شورا ضمانت اجرایی ندارد و بایستی درمجلس شورای اسلامی تصویب شود و به صورت یک دستورالعمل اجرایی عمل شود تا به دنبال آن مدیران ومسئولان استانی از آن تبعیت کرده و موظف به اجرای آن باشند. اگرچه تاکنون کارگروه مشخصی باحضور تمامی مدیران و چند نفر از استادان موسیقی در زمینه اصلاح سند موسیقی تشکیل نشده و بهتر است بگویم درحال حاضر قابلیت اجرایی شدن ندارد.»
این مدرس دانشگاه درباره حضور یک نماینده ازصدا وسیما درستاد اجرایی سند موسیقی پاسخ داد: «هیچ گاه نماینده‌ای از صدا و سیما چه در زمان ریاست آقای نراقیان و چه آقای قزوه حضور نداشته است. اگرهم به‌صورت موردی دربرخی ازجلسات نماینده‌ای حضور داشته، بنایشان براین بوده که سازمان صدا و سیما سند تعریف شده‌ای دارد و قوانین آن در حوزه موسیقی با دیگر نهادهای اجرایی و حاکمیتی متفاوت است.»
چرا بین صدا و سیما اختلاف است؟
این کارشناس موسیقی در ادامه صحبت‌هایش گفت: «آرزوی ما بازگشت به دهه شصت و پخش موسیقی‌های ارزشمند و ماندگار آن دوره در تلویزیون است؛ آثاری از بزرگان موسیقی در عرصه آوازی و سازی. در آن دوران اگرهم سازی نمایش داده نمی‌شد و به‌جای آن زیبایی‌های طبیعت نشان می‌دادند، حداقل اثرپخش شده قابل شنیدن بود. اما از نیمه دوم دهه هفتاد تاکنون این میان برنامه‌ها به آگهی‌هایی تبدیل شده است که موسیقی‌های آن مضر است و متأسفانه آرام آرام اوضاع از این هم بدترشد ونوعی از شبه موسیقی پاپ جایگزین شده که متناسب با فرهنگ خانواده ایرانی نیست. صدا و سیما با پخش این اصوات ناصواب گوش مردم را مسموم کرده و موسیقیدانان ایرانی را به کنج انزوا برده است، بنابراین بهتر است سند ملی موسیقی به صورت کاملاً حقوقی قطعیت پیدا کرده و از سلیقه محوری عبورکند. به‌طورمثال شبکه بین‌المللی جام جم ازسال 1375 تاکنون در سه قاره پخش می‌شود و به‌راحتی ساز را نمایش می‌دهد و برنامه‌های موسیقایی دارد.
بنابراین اگر دلایلی برعدم پخش ساز در شبکه‌های تلویزیونی وجود دارد باید به صورت شفاف مطرح شود. نکته قابل توجه اینکه برخی از شبکه‌های رادیویی مانند شبکه قرآن و شبکه معارف پخش موسیقی ندارند اما دیگر شبکه‌ها مانند آوا، فرهنگ، پیام، جوان، ایران، صبا و... متناسب با مأموریت خود پخش موسیقی دارند و این سؤال مطرح است چرا بین صدا و سیما اختلاف است؟ چرا برنامه‌های موسیقی رادیو غنی است اما تلویزیون دراین زمینه ضعیف ومستأصل عمل کرده؟ این موضوع باید ازسوی مدیران کلان وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی وسازمان صدا وسیما و دیگر نهادها درکمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی مطرح شود و درهمان مکان سند را مصوب کنند. تصویب سند پشت درهای بسته تنها موجب اختلاف بین موسیقیدانان است. به هر روی نیازهای موسیقی مردم از طریق فضاهای مجازی و دسترسی به مدیاهای مختلف قابل تأمین است و مانند گذشته‌ها نیست که ابتکار عمل دست صدا وسیما باشد. بنابراین این تناقض‌ها بین نهادهای مختلف موجب می‌شود مردم خود راه خود را پیدا کنند و دیگراعتنایی به نهادهای فرهنگی حاکمیتی نداشته باشند و این اتفاق خوبی نیست. مردم باید دولت را از بدنه خود بدانند و دولت هم مردم را از خود بداند وبراساس حکمت، معنویت و منطق حکم برممنوع بودن یا نبودن موضوعی صادر کند. موضوعاتی که عُرفیت اجتماعی دارد جایگاهش محفوظ است و باید سخت‌گیری‌ها را تعدیل کرد تا آشتی بین نسل نو با رسانه ملی برقرار شود و به دنبال آن وفاق و انسجام ملی به‌تدریج رُخ نمایان کند و توده مردم آن را ازخود بدانند. چرا که موسیقی هنری است که از گذشته‌های دور تا اکنون همیشه مورد اقبال بوده است. هنری تجریدی و خالص و مجرد و بی‌نیاز از هر هنر و رشته‌ای.»
ندا سیجانی
روزنامه‌نگار
انتهای پیام/