ترامپ چگونه نتانیاهو را وادار به پذیرش آتش بس کرد؟
بی بی زیر فشار حداکثری
روایت‌های زیادی از روزهای منتهی به قبول آتش‌بس جنگ غزه توسط بنیامین نتانیاهو منتشر شده است که تا حد زیادی به فشارهای دونالد ترامپ از طریق فرستاده ویژه‌اش استیون ویتکاف بر نخست‌وزیر اسرائیل اعتبار می‌بخشد.
به گزارش گروه بین الملل ایران آنلاین، اگرچه دولت بایدن و تیم سیاست خارجی‌اش با تلاش‌های برت مک‌گورک که هماهنگی و طراحی سیاست‌های خاورمیانه‌ای دولت دموکرات را برعهده داشت، در چند مقطع به حصول آتش‌بس نزدیک شدند، اما نتانیاهو هربار در لحظات آخر از قبول آن طفره رفت و به جناح تندروی کابینه ائتلافی‌اش گوش سپرد، اما به روایت رسانه‌های عبری و گزارش منابع غربی، ترامپ به‌طور ویژه و کم‌سابقه‌ای نتانیاهو را تهدید کرده است. شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل در گزارشی به رفتار فرستاده ویژه دونالد ترامپ در خاورمیانه با بنیامین نتانیاهو پرداخت و گفت که استیو ویتکاف در دیدار با نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در تل‌آویو تهدیده کرده است که در صورت عدم توافق، عواقب سنگینی در انتظار شما خواهد بود.
فرستاده ترامپ به نتانیاهو چه گفت؟
شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل گزارش داده است: پس از طفره رفتن نتانیاهو از برگزاری جلسه روز شنبه با فرستاده ترامپ، ویتکاف به او گفته که «ساعت ۱۰ صبح منتظر شما خواهم بود.» این رسانه افزود: در طول ملاقات بین آنها، فرستاده ترامپ به نتانیاهو گفت که «دونالد ترامپ تنها یک توافق می‌خواهد در غیر این صورت عواقب سنگینی در انتظار شما خواهد بود.» پس از علنی شدن رفتار ویتکاف با نتانیاهو، «اسحاق کرویزر» عضو کنست از حزب «عوتسما یهودیت» تأکید کرد که مشخص شد منظور تهدید دونالد ترامپ درباره باز کردن درهای جهنم به روی خود ما بوده و نه دشمنان ما.
آکسیوس شنبه گذشته (22 دی - 11 ژانویه) گزارش داد که استیو ویتکاف فرستاده ویژه دونالد ترامپ در خاورمیانه وارد تل‌آویو شده است تا برای موافقت به برقراری آتش‌بس در غزه، بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل را تحت‌فشار بگذارد. گزارش آکسیوس می‌افزاید: دفتر نخست‌وزیر اسرائیل همچنین اعلام کرد که در پایان این جلسه، نتانیاهو به دیوید بارنیا رئیس موساد، رونین بار رئیس شاباک و نیتزان آلون نماینده ویژه ارتش اسرائیل دستور داد تا فوراً به دوحه سفر کنند تا دستیابی به توافق برای آتش‌بس در غزه و آزادی اسرا را پیش ببرند.
گاردین نیز گزارش داده است: تماس تلفنی نماینده ویژه دونالد ترامپ برای خاورمیانه، استیون ویتکاف، دستیاران نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو را غافلگیر کرد.
ویتکاف جمعه شب گذشته، پس از شروع شبات، (شنبه مقدس یهودی‌ها) از دوحه قطر تماس گرفت و اعلام کرد که به اسرائیل خواهد آمد و با نتانیاهو دیدار خواهد کرد. او پیشنهاد دستیاران نتانیاهو مبنی بر برگزاری دیدار پس از پایان روز استراحت یهودیان را رد کرد و با اصرار خواستار برگزاری دیدار در صبح شد. ویتکاف ۶۷ ساله که یک وکیل میلیاردر و توسعه‌دهنده املاک است، با لحنی قاطع بر این خواسته پافشاری کرد.
پیام سختگیرانه ترامپ
این روزنامه انگلیسی می‌نویسد: در دیداری که برخی رسانه‌های اسرائیلی آن را «تنش‌آمیز» توصیف کردند، ویتکاف پیام خود را منتقل کرد. رئیس‌جمهوری منتخب تأکید داشت که خواهان توافق آتش‌بس در ازای آزادی گروگان‌هاست. ترامپ می‌خواست جنگ در غزه پایان یابد. یکی از مقامات ارشد دولت اسرائیل به کانال ۱۴ اسرائیل که نزدیک به نتانیاهو است، گفت: «آنچه اتفاق افتاد این بود که ویتکاف پیام سختگیرانه‌ای از سوی رئیس‌جمهوری آینده ایالات متحده منتقل کرد که بدون شک خواهان نهایی شدن توافق بود.» نداو ایال، در روزنامه یدیعوت آحارونوت، وضعیت پیش‌روی نخست‌وزیر اسرائیل و دستیاران نزدیکش را چنین توصیف کرد: «نتانیاهو ناگهان به‌وضوح متوجه شد که جایگاه آنها با رئیس‌جمهوری جدید امریکا کجاست. به نوشته گاردین، ویتکاف تنها کسی نبود که برای رسیدن به توافق تلاش می‌کرد. در طول هفته، جو بایدن رئیس‌جمهوری کنونی امریکا، آنتونی بلینکن وزیر خارجه‌اش و چهره‌های ارشد از مصر، ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس - که همه از میانجی‌های مذاکرات طولانی‌مدت بودند - برای تحت‌فشار قرار دادن اسرائیل و حماس جهت دستیابی به توافق تلاش می‌کردند. موضوعاتی که برای ماه‌ها، بویژه برای نتانیاهو به‌عنوان موانع مطرح بودند، ناگهان در دستور مذاکرات قرار گرفتند. خود ترامپ روز چهارشنبه تلاش کرد در شبکه اجتماعی Truth Social اعتبار این توافق را به‌نام خود کند. او نوشت: «این توافق تاریخی آتش‌بس تنها به‌دلیل پیروزی حماسی ما در ماه نوامبر ممکن شد، زیرا به جهان نشان داد که دولت من به دنبال صلح خواهد بود و برای تأمین امنیت همه امریکایی‌ها و متحدان ما توافقنامه ای منعقد خواهد کرد.» گفته می‌شود این توافقنامه شامل یک توافق سه‌مرحله‌ای است که بر‌اساس چهارچوبی که در ابتدا بایدن مطرح کرده و توسط شورای امنیت سازمان ملل تأیید شده و با موافقت اولیه نتانیاهو (که به‌سرعت آن را رد کرد) در سال ۲۰۲۴ طراحی شده است.
موانع بی بی چه شد؟
گاردین می‌نویسد: با توجه به شکل این توافق، یکی از مهم‌ترین سؤالات برای نتانیاهو این است که چرا او توافق مشابهی را که از ماه مه ۲۰۲۴ در دسترس بود، قبول نکرد. تمایل نتانیاهو به پذیرش توافق در لحظه آخر تحت‌فشار ترامپ – با نادیده گرفتن اعضای راست افراطی ائتلافش از جمله ایتامار بن‌گویر و بتسلئل اسموتریچ - از دید تحلیلگران اسرائیلی پنهان نمانده است. بن کسپیت در روزنامه عبری معاریو نوشت: «از خودم می‌پرسم تمام موانع چه شدند؟ همه شرایط؟ همه دستکاری‌های مضحکی که نتانیاهو مطرح کرد و توسط سخنگویانش تکرار شد؟ و درباره گذرگاه فیلادلفیا [در مرز با مصر] چه؟ همه موانعی که در لحظات حساس مذاکرات پدیدار شدند، همه ادعاهایی که مطرح شد، حتی مبنی بر اینکه اسرائیل هرگز عقب‌نشینی نخواهد کرد، هرگز متوقف نخواهد شد، هرگز تسلیم نخواهد شد و هرگز کوتاه نخواهد آمد؟» جاکوب بردوگو، مفسر راستگرای اسرائیلی، روز دوشنبه در کانال ۱۴ با ابراز تأسف گفت: فشاری که ترامپ در حال حاضر وارد می‌کند، چیزی نیست که اسرائیل از او انتظار داشت. همچنین پولیتیکو نیز در گزارشی به نقش ترامپ در فشار به نتانیاهو پرداخت. در این گزارش آمده است: جو بایدن، در پاسخ به این سؤال که آیا او یا رئیس‌جمهوری منتخب دونالد ترامپ باید برای توافق آتش‌بس در برابر آزادی گروگان‌ها میان اسرائیل و حماس اعتبار بگیرند، گفت: آیا این یک جوک است؟ اصرار ترامپ بر اینکه این موفقیت به او تعلق دارد، برای بایدن و دستیارانش ناخوشایند است. از نظر بایدن، این توافق دقیقاً در چهارچوب برنامه‌ای است که او در ماه مه ارائه داده و توسط بلینکن، برت مک‌گورک و میانجی‌های قطری و مصری بشدت دنبال شده است. اما واقعیت چیست؟ آیا این یک موفقیت برای بایدن بود یا ترامپ؟ این رسانه امریکایی نوشت: دستیاران بایدن در دوره‌های مختلف طی ۱۵ ماه گذشته، واقعاً باور داشتند که نزدیک به توافق هستند اما هربار همه‌چیز فرو می‌ریخت. تقریباً یک‌سال پیش، در فوریه، بایدن به خبرنگاران گفت امیدوار است بزودی توافق حاصل شود و بار دیگر، در آستانه کنوانسیون دموکرات‌ها، مقامات امریکایی گفتند که توافق نزدیک است، اما هر بار ناامید شدند.
تهدید جهنم علیه حماس بود یا اسرائیل؟
با این حال، حداقل از دیدگاه نخست‌وزیر پیشین اسرائیل، ایهود اولمرت و چند ناظر باتجربه منطقه، به نظر می‌رسد چیزی که واقعاً پویایی را تغییر داده است، اظهارنظر ترامپ در ۷ ژانویه و تلاش شدید نماینده ویژه آینده او در خاورمیانه، استیون ویتکاف، بوده است. ترامپ گفته بود: نمی‌خواهم مذاکرات شما را مختل کنم، اما اگر تا زمان ورود من به دفتر گروگان‌ها بازنگردند، در خاورمیانه جهنم برپا خواهد شد.
در آن زمان، اکثر مفسران این هشدار را خطاب به حماس دانستند و تهدید را مسخره کردند، اما این هشدار واقعاً خطاب به حماس نبود. استیو بنن، استراتژیست ارشد سابق ترامپ، به پولیتیکو گفت: این هشدار خطاب به حماس نبود. خطاب به نتانیاهو بود، به بی‌بی. یک مقام ارشد اسرائیلی نیز که نخواست نامش فاش شود، تأیید کرد که نتانیاهو نیز این‌گونه آن را برداشت کرده است.
وقتی از ایهود اولمرت پرسیده شد که چرا نخست‌وزیر اسرائیل اکنون ظاهراً آماده پذیرش توافقی است که قبلاً رد کرده بود، او به سادگی گفت: «چون از ترامپ می‌ترسد.» اولمرت و بنن تنها کسانی نیستند که چنین نظری دارند. آنچه به نظر می‌رسد قاطع‌ترین عامل باشد، فشار دولت آینده ترامپ بر نتانیاهو برای پذیرش این توافق است.
علیرضا حجتی
روزنامه نگار
انتهای پیام/