وقتی حرفی در فوتبال باشگاهی آسیا نداریم ؛ سقوط آزاد!

مهدی کلهر / با حذف آخرین نماینده ایران از لیگ نخبگان آسیا یعنی استقلال و صعود السد قطر به مرحله یک‌چهارم نهایی این مسابقات با پیروزی مقابل الوصل امارات، احتمال تدوام کاهش سهمیه ایران برای فصل 2027-2026 لیگ نخبگان آسیا افزایش پیدا کرده و حالا فوتبال باشگاهی ایران را باید یکی از کشورهای ضعیف قاره کهن، حداقل در بحث فوتبال باشگاهی بدانیم. حالا سهمیه فوتبال ایران در لیگ نخبگان آسیا برای دو فصل آینده کاهش یافته است.

بارها در رسانه‌ها به این موضوع اشاره شده که نتایج امسال لیگ نخبگان و سطح دوم لیگ قهرمانان آسیا، تعیین‌کننده سهمیه کشورها در دو فصل آینده خواهد بود. بر این اساس، امتیازات کسب‌شده توسط تیم‌های هر کشور در ۸ دوره اخیر لیگ قهرمانان آسیا محاسبه می‌شود و همین نتایج، سهمیه‌های کشورها را برای فصل ۲۰۲7/۲۰۲6 مشخص خواهد کرد. برای فصل بعد، یعنی ۲۰۲6/۲۰۲5، فوتبال ایران به‌صورت قطعی ۱+۱ سهمیه دارد؛ یعنی یک سهمیه مستقیم در مرحله گروهی لیگ نخبگان آسیا و یک سهمیه در پلی‌آف. همچنین، ایران یک سهمیه مستقیم در سطح دوم لیگ قهرمانان آسیا دارد. اما نتایج امسال برای دو فصل بعد تعیین‌کننده خواهد بود و به همین دلیل، حذف استقلال و پیروزی السد می‌تواند به‌طور جدی به فوتبال ایران ضربه بزند.

حتی پیروزی تراکتور مقابل التعاون نیز در صورت صعود السد به مرحله نیمه‌نهایی لیگ نخبگان آسیا، نمی‌تواند کمک چندانی به وضعیت سهمیه نمایندگان ایران در لیگ نخبگان آسیا فصل آینده بکند و فوتبال ایران به احتمال زیاد، برای دو فصل پیاپی تنها یک نماینده به طور مستقیم در مرحله نهایی لیگ نخبگان آسیا خواهد داشت. ایران حالا در رده‌بندی لیگ‌های AFC، در رده چهارم غرب آسیا و ششم تمام لیگ‌های آسیایی جا گرفته و این موضوع نشان‌دهنده تفاوت جایگاه تیم‌های باشگاهی ایران با تیم‌ ملی کشورمان در رقابت‌های آسیایی است.
تیم ملی ایران در یک دهه اخیر، هیچ‌گاه در رده‌بندی فیفا رتبه‌ای پایین‌تر از دومی آسیا را تجربه نکرده، آن هم در شرایطی که تیم‌های ایرانی تنها سه بار موفق به حضور در جمع چهار تیم برتر لیگ قهرمانان آسیا شده‌اند که هر سه حضور در این مرحله، سهم تیم پرسپولیس بوده است. با وجود تداوم روند بدون قهرمانی تیم ملی در جام ملت‌ها اما ایران برای نخستین بار از سال ۲۰۰۴ در دو دوره متوالی موفق به صعود به مرحله نیمه‌نهایی جام ملت‌های آسیا شده و در آستانه سومین صعود بدون باخت متوالی به جام جهانی قرار دارد. شاید حضور بازیکنان اصلی تیم ملی در لیگ‌های خارجی و نزدیک شدن شرایط تیم ملی ایران به تیم‌های شرق آسیا در زمینه استفاده از بازیکنان لژیونر را باید دلیل اصلی این شکاف بین کیفیت تیم ملی ایران و باشگاه‌های ایرانی در آسیا دانست.اگر بخواهیم شرایط ایران در فوتبال ملی و باشگاهی آسیا را با تیم دوم رده‌بندی فیفا در اروپا مقایسه کنیم به نکته جالبی برمی‌خوریم.

مثلاً اسپانیا که جایگاه مشابهی با ایران در رده‌بندی قاره‌ای فوتبال ملی دارد، در لیگ قهرمانان این فصل اروپا با ۴نماینده در مرحله اصلی شرکت کرده است و تیم دوم رده‌بندی کیفی لیگ‌ها در یوفا نیز محسوب می‌شود و ما به‌هیچ عنوان، نمی‌توانیم این شکاف بین کیفیت فوتبال ملی و باشگاهی در فوتبال سطح اول جهان را مشاهده کنیم. در اروپا، کشورهایی مانند اوکراین، اسکاتلند و اتریش، شرایطی مشابه با ایران در لیگ نخبگان آسیا دارند که یک تیم از آنها در مرحله اصلی و یک تیم از آنها در مرحله پلی‌آف به میدان می‌رود. این کشورها در رده‌بندی ملی یوفا، در جایگاه‌های سیزدهم، دوازدهم و بیست‌وششم قرار گرفته‌اند و به‌هیچ عنوان جزو کشورهای مدعی در فوتبال اروپا محسوب نمی‌شوند. یعنی ایران با بودن تیم ملی‌اش‌ در سطح برترین‌های قاره، در فوتبال باشگاهی کیفیتی در حدواندازه تیم‌های متوسط حاضر در رقابت‌های باشگاهی قاره‌های مختلف دارد که در اینجا، ما شکاف بین کیفیت تیم ملی و تیم‌های باشگاهی را با قاره اروپا مقایسه کرده‌ایم.

 لیگ ایران در سطح لیگ تایلند!
با توجه به شرایط فعلی سهمیه ایران در رقابت‌های لیگ نخبگان و لیگ قهرمانان آسیا۲ برای فصول ۲۰۲6/۲۰۲5 و ۲۰۲7/۲۰۲6، ایران شرایطی مشابه با تایلند در شرق آسیا خواهد داشت. یعنی یک سهمیه مستقیم و یک سهمیه پلی‌آف در لیگ نخبگان و یک سهمیه مستقیم برای حضور در رقابت‌های لیگ قهرمانان آسیا۲. هم‌تراز بودن فوتبال ایران با تایلند با توجه به تفاوت سابقه فوتبال دو کشور و جایگاه آنها در فوتبال آسیا، زنگ خطری بزرگ برای باشگاه‌های ایران محسوب می‌شود که خود گویای شرایط اسفناک نمایندگان کشورمان در رقابت‌های بین‌المللی آسیاست. در حال حاضر کشورهای ازبکستان، عراق، مالزی و استرالیا با یک نماینده مستقیم در لیگ نخبگان و لیگ قهرمانان آسیا ۲، شرایط بدتری نسبت به ایران دارند که اگر در فصول آینده روند نتیجه‌گیری تیم‌های ما در فوتبال آسیا تغییری نکند، باید منتظر سبقت کشورهایی مانند ازبکستان و مالزی از فوتبال باشگاهی ایران نیز باشیم.