«ایران» از ریشه‌های هم‌افزایی کشورهای تحت تحریم بواسطه ابتکارات جمهوری اسلامی گزارش می‌دهد
تبدیل «پدافند تحریم» به آفند «پیشرفت مستقل»
گروه سیاسی/ رهبر معظم انقلاب روز گذشته به مدت سه ساعت از نمایشگاه توانمندی‌های داخلی که در حوزه‌های مختلف، در حسینیه امام خمینی(ره) برپا شده بود، بازدید کردند. این نمایشگاه به مناسبت شعار سال که سال «تولید؛ دانش‌بنیـــــــان، اشتــــــــــغال‌آفرین» نامگذاری شده بود، برگزار شد. اما در یک نگاه کلان‌تر، می‌توان این بازدید و اهتمام رهبر انقلاب به توسعه توان اقتصادی و گسترش ظرفیت‌های تولیدی کشور را ناشی از راهبرد کلان معظم‌له و جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر دانست؛ راهبردی که بویژه در جنگ اقتصادی، بر آن است تا مدل حکمرانی اقتصادی تازه‌ای را بنیان نهد، مدلی که هم‌راستا با دیگر دستاوردهای امنیتی و نظامی، پایه‌های قدرت جمهوری اسلامی ایران در جهان جدید رو به وقوع را تشکیل خواهد داد. هرچند نمی‌توان این واقعیت را از نظر دور داشت که تحکیم پایه‌های اقتصادی قدری دیرتر از سایر پایه‌های قدرت شکل گرفت که به نوبه خود، بخش زیادی از آن ناشی از فشاری بود که دشمن سعی داشت از ناحیه اقتصاد به کشور وارد کند.
در ضرورت اهمیت اقتصاد
از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی که جمهوری اسلامی به عنوان مدل جدید حکمرانی و روابط وارد مناسبات بین‌المللی شد، غرب به سرکردگی امریکا، ابزارها و طراحی‌های مختلفی را برای مهار این مدل بکار گرفت. پس از ناکامی در جنگ تحمیلی، فشار سیاسی به بهانه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای اعمال شد و در نهایت در دهه 90، جنگ اقتصادی جایگزین تلاش‌های شکست‌خورده قبلی شد. از این رو، می‌توان گفت جنگ اقتصادی که در دوره ریاست جمهوری اوباما به صورت «تحریم‌های فلج‌کننده» و در دوره ترامپ به صورت «فشار حداکثری» بر ایران اعمال شد، به‌واقع آخرین تیر ترکشی است که غرب و امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران در چنته دارند. برای خارج کردن این حربه از دست دشمنان و تبدیل آن به فرصتی جدید برای توسعه و بالندگی بود که توجه به اقتصاد، چه به صورت برطرف کردن نقاط آسیب‌پذیر و چه تقویت تولید ملی، در دستور کار قرار گرفت. در این راستا، رهبرانقلاب در یکی از بیانات در سال 96، با بیان اینکه «امروز تقویت اقتصادی، نقطه کلیدی و دارای اولویت کشور است» تأکید کردند: بنده شعارهای اقتصادی را در این دو سه سال اخیر برجسته کردم برای اینکه احساس کردم دشمن از این ناحیه می‌خواهد ضربه بزند.»
پیشرفت باوجود تحریم
امروز با گذشت نزدیک به یک دهه از اعمال جنگ و فشار اقتصادی و استفاده از اقتصاد، به مثابه سلاحی برای به انقیاد درآوردن ملت‌های مستقل، واقعیت امروز جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که این سلاح دیگر نسبت به ایران کارایی خود را از دست داده است. کما اینکه امروز غرب، چه امریکا و چه اروپا، کمتر حوزه‌ای از اقتصاد ایران را بدون تحریم باقی گذاشته‌اند. با وجود این، نه‌تنها ایران به زانو درنیامده است، بلکه از شرایط تکانه‌های اقتصادی در سال‌های نخست این جنگ اقتصادی نیز خارج شده و حالت پدافندی، جای خود را به وضعیت آفندی داده است.
گسترش مناسبات اقتصادی با کشورهای منطقه، افزایش فروش نفت و فرآورده‌های نفتی، افزایش تجارت خارجی و رونق تولید داخلی، حکایت از آن دارد که جمهوری اسلامی ایران توانسته است با تکیه بر ظرفیت‌های درونی خود، تیغ تحریم را کند و این سلاح را از دست غرب خارج کند. این واقعیتی است که رهبر انقلاب در سخنرانی نوروزی به آن اشاره کرده و فرمودند: «خوشبختانه سیاست‌های جدید در کشور نشان داد می‌توان با وجود پا برجا بودن تحریم‌های امریکا پیشرفت کرد، تجارت خارجی را رونق داد، وارد قراردادهای منطقه‌ای شد و در زمینه نفت و مسائل دیگر به دستاوردهایی رسید.»
در مسیر استقلال اقتصادی
راهبرد قریب به 10 ساله جمهوری اسلامی ایران در تقویت اقتصاد داخلی که بخشی ناشی از استفاده غیرانسانی و غیرحقوقی غرب از اقتصاد به مثابه سلاح بود، زمینه را برای تحقق یکی از رویکردهای کلان انقلاب، یعنی استقلال اقتصادی فراهم کرد. به عبارت دیگر، اگر در سال‌های ابتدایی این جنگ جدید، اقتصاد مقاومتی، به مثابه ابزاری برای تاب‌آوری اقتصادی معرفی می‌شد، اما امروز جمهوری اسلامی ایران توانسته است با تکیه بر مدل‌های بومی و ظرفیت‌های گسترده اقتصادی اعم از صنعت، معدن، تجارت و کشاورزی، گامی پیش‌تر نهاده و استقلال اقتصادی را جایگزین تاب‌آوری اقتصادی کند. از این رو است که می‌توان گفت امروز اقتصاد ملی و گفتمان مسلط بر آن که ناظر بر بهره‌برداری بهینه و عقلایی از ظرفیت‌های ملی است، به بازدارندگی نوین ایران نسبت به غرب تبدیل شده است.
مدل توسعه برای کشورهای مستقل
غرب با ابزار تحریم در پی اضمحلال اقتصاد ملی و انقطاع مراودات اقتصادی ایران با جهان بود. اما ایران در مقابل، براساس راهبردهای کلان طراحی‌شده نه‌تنها این اهداف را ناکام گذاشت، بلکه توانست الگوی جدیدی از مقاومت اقتصادی، به همراه توسعه ملی را به کشورهای مستقل جهان نیز ارائه کند. تأکید مقام‌های ارشد سیاسی کشور مبنی بر الگو و تجربه گرفتن کشورهای مستقل از شیوه‌های خنثی‌سازی تحریم‌ها و مقابله با فشارهای اقتصادی حداکثری غرب، از جمله شواهد موجود در این زمینه است، شواهدی که از روسیه تا چین و برخی دیگر از کشورهای مستقل آسیایی را دربر می‌گیرد.
دهه پختگی با مدل حکمرانی ملی
حتی خوشبین‌ترین ناظران به غرب نیز بر این مسأله اذعان داشته و دارند که هدف غرب از تحریم‌ها، به زانو درآوردن ایران بوده است اما جمهوری اسلامی ایران، همچون تجربه دهه‌های گذشته خود، توانست از این تهدید فرصتی تازه برای رشد و بالندگی بسازد، همچون تجربه دفاع مقدس که کمبودهای نظامی، منجر به ابتکارات و در نهایت، بازدارندگی امنیتی در سال‌های اخیر شد. با وجود همه اینها، یکی از مشکلات موجود در این مسیر، عدم باور برخی دولت‌ها به الزامات این مدل و بی‌توجهی به ضرورت‌های بازدارندگی اقتصادی در کشور است، بی‌توجهی‌هایی که مسیر را طولانی و هزینه‌ها را فزون‌تر کرده است.
به‌رغم همه اینها، آنچه امروز با آن مواجه هستیم، امری فراتر از مقاومت اقتصادی است؛ واقعیتی که دیر یا زود، سلاح تحریم و استفاده ابزاری از اقتصاد حتی در سطح بین‌الملل را برای همیشه از دست غرب خارج خواهد کرد.