تأملی بر کتاب «به توان شانه‌هایت»
زنانی وسط «میدان»
محسن باقری‌اصل
منتقد ادبی
کتاب «به توان شانه‌هایت» کتابی است که می‌توان خواندش، گرچه با تأخیری ۵۰ صفحه‌ای شروع می‌شود که پیشنهاد می‌کنم آن پنجاه صفحه را سریع‌تر بخوانید.
خلاف راوی کتاب «خانه‌دار مبارز» -از همین ناشر-، راوی این کتاب می‌تواند الگوی بُرش‌خورده و مناسبی برای دختران مذهبی ما باشد. قرار دادن خرده خاطرات به صورت تاریخی و خطی پشت‌سر هم، لزوماً موجب یکپارچگی اثر نمی‌شود، لکن راوی کتاب، مخاطب را از دیدن اتفاقات و جریانات زندگی، زن و زمانه بی‌بهره نمی‌گذارد. نکته این قبیل کتاب‌ها من‌جمله کتاب مذکور، خوش‌چانگی راوی‌هایشان است. تجربه زیستنی همین است دیگر. در کتاب «به توان شانه‌هایت»، با دختربچه‌ای سِرتق، آتش‌پاره و دوست‌داشتنی روبه‌رو هستیم که دو روز در مدرسه زندانی می‌شود. در ادامه درمی‌یابیم ذات زنان انقلابی ذاتی مداخله‌جویانه است و اصلاً به کار مردم کار دارند. صحنه تحسین‌برانگیز، انسانی و مؤنث‌وار مادر راوی در قبال خانم‌های محله را ببینید. مؤلفه پررنگ این کتاب در موضوع زن انقلابی، اهل اجتماع بودن، به‌جوش بودن و پیگیری او است. زن انقلابی اهل معاشرت است، حتی با جنس مخالف؛ البته با موازین پاک. زنانی اهل روابطی بشدت عمومی و این نقطه و نکته مهمی است. برای مثال اگر ماجرای نامه‌نگاری زن‌ها (خواهرها) با رزمنده‌ها را در کتاب رصد کنید، زنانی می‌یابید وسط «میدان.» یا قصه کوتاه خانم دکتر کتاب را (ص۸۶). یا صحنه جالب و انسانی جوی هندوانه‌ها، یا سرِکاری صیغه خواهری، یا صحنه جالب تولد نوزادی که خبرش به گوش دکتر افلاتونیان هم می‌رسد و البته صحنه بامزه پول دادن و آتش‌بس(ص۱۲۳).
این کتاب از دیدن کمبودها و برخی سوتی‌ها بی‌اذعان نیست. به هر حال خواهران کسانی‌اند که به زندگی اجتماعی مردم کار دارند و از انگشت‌های خیلی‌هایشان هنر می‌بارد. به نظرم خوابگاه برای دختران، برجسته‌ترین و تأثر‌برانگیزترین صحنه کتاب «به توان شانه‌هایت» است؛ «خودم هم با تاریک شدن هوا دست به کار می‌شدم. می‌رفتم دور خیابان و به پارک‌ها و فضاهای سبز سر می‌زدم تا دختری بی‌جا و مکان نمانده باشد.» البته کتاب با ماجرای خواب جالب‌توجهی هم تمام می‌شود که از بازگویی آن صرفنظر می‌کنم. کتاب 212 صفحه‌ای «به توان شانه‌هایت» که تحقیق آن برعهده مینا حاجی حبیب‌زاده و ستاره زارعی بوده و تدوین آن توسط مینا حاجی حبیب‌زاده صورت گرفته از سوی انتشارات «راه یار» منتشر شده و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته است.