با توجه به وضعیت شکلگیری «ال‌نینو» و «لانینا» پیشبینی میشود
در انتظار پاییز گرم
شیما جهانبخش
خبرنگار
قدم زدن در خیابانهای مملو از برگ، زیر بارانهای رگباری تصویر ذهنی بسیاری از مردم از پاییز است که این روزها براساس پیشبینیهای هواشناسی بهنظر میرسد امسال کمتر فرصت تجربه کردن آن را داشته باشیم. در شرایطی که تابستان امسال سراسر جهان گرمای کمسابقه را تجربه کردهاند و بسیاری در انتظار بارانهای پاییزی هستند، کارشناسان سازمان هواشناسی اعلام کردهاند پاییز امسال نه تنها میزان بارشهای مؤثر چشمگیر نخواهد بود بلکه گرمای بالاتر از حد معمول را هم تجربه خواهیم کرد. موضوعی که رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی اعلام قطعی آن را زود میداند و در گفتوگو با «ایران» وضعیت آن را تشریح می‌کند.
پاییزی گرمتر و خشکتر در انتظار ایران
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی با اعلام اینکه امسال نه سال «ال‌نینو» است و نه سال «لانینا»، در گفتوگو با «ایران» از پیشبینی پاییزی گرم خبر داده و میگوید: اینکه اعلام شده امسال بارشهای پاییزی کمتر از نرمال خواهد بود تنها براساس تجربه سالهای گذشته بوده و هنوز قطعیتی برای این موضوع وجود ندارد.
وی با بیان اینکه در پیشبینیهای فصلی عدم قطعیت وجود دارد، میافزاید: این موضوع بدان معنی است که نمیتوان بهطور قطعی اعلام کرد در فصل پیشرو میزان بارشها کم یا بیشتر از حد نرمال سال گذشته خواهد بود. این عدم قطعیت به دلیل ناشناختههایی است که هنوز علم دسترسی و شناخت آن وجود ندارد به همین خاطر تنها میتوان با لحاظ کردن تغییرات ممکن، پیشبینی را صادر کرد.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی میافزاید: یکی از مهمترین تغییرات ممکن برای پیشبینی پاییز وضعیت ال‌نینو و لانینا است که هنوز در شرایط خنثی بهسر میبرد. یعنی بخشهایی از غرب اقیانوس آرام همچنان در وضعیت ال‌نینو (آب گرمتر از نرمال) و بخشهای شرقی لانینا (آب خنکتر از نرمال) به سر میبرد. بخشهای میانی اقیانوس هم در وضعیت معتدل بوده و هنوز جریانات خنک در آن شکل نگرفته است. بر همین اساس بیان قطعی کاهش بارشهای پاییزی از الان بسیار زود است. البته با توجه به شرایط موجود پیشبینیها اعلام میشود تا مسئولان بخشهای مختلف و کشاورزان ریسکهای موجود آب و هوایی را در نظر بگیرند.
پاییزی گرم در پیش است
وی با تأکید بر اینکه امسال هم مانند سال گذشته پاییز گرمی را در پیش داریم، میگوید: در حال حاضر در روزهای پایانی فصل زراعی (31 شهریور) بارشهای کشور به 230 میلیمتر رسیده و میتوان گفت شرایط بارشی نرمال است اما باید این نکته را هم درنظر داشته باشیم پیشبینیهای 7 ماهه آینده که غالب مدلهای عددی جهانی بر آن تأکید دارند نشان از بارشهای پاییزی کمتر از نرمال دارد. بر این اساس پیشبینی میشود حتی بارشهای زمستانه نیز در بیشتر مناطق خاورمیانه و به تبع آن ایران کمتر از نرمال خواهد بود.
این کارشناس هواشناسی شرایط بارشها در استانهای کشور را متفاوت میداند و میافزاید: بهطور مثال بارشهای تأثیرگذار در استانی مانند خوزستان مربوط به فصل پاییز نیست، پس نمیتوانیم این موضوع را با همه استانها تطابق دهیم. ما بارشها را براساس مساحت استانها در نظر میگیریم بر این اساس در سالجاری در غرب کشور بارشها بیشتر از نرمال بوده اما در بخشهایی از شمال شرق تا دامنههای جنوبی البرز بارندگیها زیر نرم قرار دارد. در حال حاضر استانهای قزوین با کسری 5/78، گیلان 7/77، تهران 66 و استان لرستان با 9/50 میلیمتری بارش جزو استانهای با بیشترین کمبارشی در سال آبی قرار دارند. در مقابل استان کرمانشاه با رشد 84 میلیمتر بارش نسبت به نرمال، بهترین دریافتکننده بارش کشور تا این موقع از سال زراعی است.
از خشکسالی عبور کرده و وارد خشکی شدهایم
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی خاطرنشان می‌کند: باید به این نکته دقت داشته باشید که این کمبارشیها در استانهایی مانند تهران و سمنان تا خراسان رضوی چهارمین سال پیدرپی خود را میگذراند. بر این اساس خشکی بیش از حد محیط اقلیم این استانها را دچار تغییر می‌کند. در همین تابستان مقدار گرد و غبار در این استانها بیش از حد معمول سالهای گذشته بوده است. به عبارتی میتوان گفت این طولانی شدن زمان خشکسالی باعث شده در این استانها از خشکسالی عبور کرده و وارد خشکی شویم.
وظیفه، میزان بارش و دما را دچار نوسان همیشگی میداند و میافزاید: اگر 4 دهه قبل را مورد بررسی قرار دهیم، متوجه میشویم که بعد از یک دوره کوتاهمدت کمبارشی و به اصطلاح خشکسالی وارد ترسالی شدهایم، اما روند در 3 دهه اخیر به گونهای بوده که خشکسالی متناوب بوده و ما با توسعه خشکسالی در کشورمان مواجه بودهایم. بنابراین میتوان اینطور گفت که ریسک برخورد با سالهای خشک به دلیل تغییرات اقلیمی و دستکاری انسانها در طبیعت بسیار بیشتر شده است.
پاییز گذشته گرمترین و کمبارشترین پاییز 3 دهه اخیر
وظیفه همچنین درباره پیشبینی بارشها در پاییز اعلام می‌کند: مطابق نقشههای موجود، در بازه زمانی نیمه شهریور تا نیمه مهرماه میانگین بارش در سواحل غربی دریای خزر، شمال غرب کشور و سایر مناطق نرمال خواهد بود. از نیمه مهر تا نیمه آبانماه بارشها در دو سوی رشتهکوههای البرز، شمال غرب و شمال شرق کشور، نرمال تا کمتر از نرمال، در امتداد کوههای البرز کمتر از نرمال و در سایر مناطق کشور نیز کمتر از نرمال پیشبینی شده است و بارشهای مؤثری در این مناطق دریافت نمیشود، بهطوری که احتمال بارشهای فراتر از نرمال در اغلب مناطق کشور 35 درصد پیشبینی میشود. وی درباره دمای هوای پاییز پیشرو نیز میگوید: قاعدتاً کاهش بارندگیها بهدلیل دریافت بیش از حد انرژی خورشیدی است، بنابراین برای پاییز دمایی بیش از حد نرمال و بارشهایی کمتر از حد نرمال پیشبینی میشود. این افزایش دما میتواند بین یک تا 1.5 درجه سلسیوس و در برخی استانها نیز تا 2 درجه سلسیوس بیش از حد نرمال باشد البته میزان افزایش دما در همه مناطق یکسان نیست؛ برخی از مناطق کوهستانی و برخی مناطق نیز در پاییندست هستند بنابراین افزایش دمای متفاوتی را تجربه میکنند.
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی با اعلام اینکه براساس برآوردهای انجام شده در فاصله زمانی آبان ماه تا پایان زمستان نمیتوان به بارشهای مؤثر امیدوار بود، میگوید: پاییز گذشته در چند دهه اخیر گرمترین و کمبارشترین دوره خود را داشته و در پایان فصل میزان بارندگیها 42 درصد کمتر از نرمال بوده است. این میزان کمبود بارشها بسیار چشمگیر بوده و تنها میتوان امیدوار بود در سالجاری دیگر این تجربه تکرار نشود.