۲۶۰ هزار کودک تحت پوشش طرح سوءتغذیه قرار گرفته‌اند

محدثه جعفری - گروه اجتماعی: مبلغ طرح یسنا روی کدملی سرپرستان خانوار شارژ می‌شود. اما مسئولان وزارت رفاه از تغییر رویکرد در پرداخت حمایت‌های نقدی و غیرنقدی به مادران خبر می‎دهند و می‎گویند: «از سال آینده، اعتبارات طرح‌ «یسنا» مستقیماً روی کدملی مادر فعال و شارژ می‎شود و دیگر به حساب سرپرست خانوار واریز نمی‌شود.»

 سال ۱۴۰۲ طرح یسنا و طرح حمایت از کودکان مبتلا به سوءتغذیه زیر ۵ سال برای افرادی که در دهک‌های ۱ تا ۷ قرار داشتند و نیازمند حمایت بودند، شکل گرفت تا از خدمات حمایتی، غذایی و بهداشتی برخوردار شوند. حالا آن‌طور که بررسی‎ها نشان می‎دهد با اجرایی شدن این طرح‌ها حدود ۴۲ درصد مشکلات تغذیه‌ای و رشد کودکان این طرح بهبود پیدا کرده است.

سرپرستان خانوار می‌توانند از طریق نرم‌افزار «شما» میزان اعتبار شارژ شده برای طرح‌های حمایتی در بستر کالابرگ الکترونیکی از جمله یسنا و سوءتغذیه را استعلام کنند. زهرا قیومی مدیرکل دفتر امور حمایتی و توانمندسازی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه در بررسی‎های انجام شده طرح‎های «کاهش سوء تغذیه کودکان زیر پنج سال» و «یسنا» باعث بهبود تغذیه جامعه هدف شده است، به «ایران» می‎گوید: «طرح یسنا براساس ماده(۲۴) قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت اجرایی شد. در این قانون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف شد تا مادران باردار، دارای فرزند شیرخوار و زیر ۵ سال را حمایت غذایی و بهداشتی کند. یعنی به گروه‌هایی خاصی از جامعه که با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شناسایی می‌شوند، بسته‎های غذایی و بهداشتی رایگان ارائه می‌شود. البته در قانون آمده، ستاد اجرایی فرمان امام(ره)، بنیاد مستضعفان و کمیته امداد امام خمینی(ره) هم در این اقدام مشارکت کنند. در این بخش وزارت رفاه با همکاری ستاد ملی جمعیت طرح یسنا را از سال ۱۴۰۲ اجرا کرده است.»

او با بیان اینکه اعتبارات این طرح با هماهنگی سازمان برنامه و بودجه کشور و از طریق ستاد ملی جمعیت ابلاغ می‎شود و بعد به وزارت رفاه می‎رسد، توضیح می‎دهد: «در طرح یسنا، اطلاعات مادران باردار از وزارت بهداشت دریافت می‎شود. یعنی طی ۹ ماه بارداری، مادر تحت پوشش قرار خواهد گرفت. برای اینکه مادران باردار شناسایی شوند، باید به مراکز بهداشتی و خانه‌های بهداشت شهری و روستایی مراجعه کنند تا اطلاعات‌شان ثبت شود. اطلاعات آنها از طریق دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور به وزارت بهداشت و سپس به وزارت رفاه منتقل می‎شود. ما هم طبق آزمون وسع دهک‎بندی خانوار را انجام و مادران باردار مشمول را تحت پوشش طرح یسنا قرار می‎دهیم.»

شارژ اعتبار سرپرستان خانوار دارای مادر باردار و فرزند زیر ۲سال از امروز

مدیرکل دفتر امور حمایتی و توانمندسازی وزارت رفاه با اشاره به ویژگی‌های مادران دارای فرزند شیرخوار هم می‎گوید: «شیرخوارگی تا پایان دو سالگی کودک در نظر گرفته شده است. پس مادرانی که دارای فرزند زیر دو سال هستند هم تحت پوشش این طرح قرار می‌گیرند و اولویت‎بندی را برای سه دهک اول جامعه گذاشتیم و ان‌شاءالله از امروز حساب سرپرستان خانوار دارای مادر مشمول شارژ می‌شوند و مادران می‎توانند اقلام مورد نیازشان را از طریق فروشگاه‎های طرف قرارداد کالابرگ الکترونیکی تهیه کنند. اکنون این اعتبار خرید در حساب سرپرستان خانوار شارژ می‎شود، اما با برنامه‎ریزی که انجام شده است، از سال آینده اعتبارات در حساب مادران شارژ خواهد شد. یعنی تمام کارت‌های بانکی که به کدملی مادر متصل است، قابلیت خرید از فروشگاه‌های طرف قرارداد کالابرگ الکترونیکی را خواهد داشت.»

دکتر قیومی با بیان اینکه حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار مادر باردار و دارای فرزند زیر ۵ سال را در پنج دهک اول شناسایی کرده‌ایم، می‎گوید: «افرادی که در دهک یک تا سه قرار دارند، با اولویت از امروز شارژ می‎شود و تا ۱۰ روز آینده دهک‌های ۵و۴ هم شارژ خواهند شد.»

او درباره برنامه ارتقای امنیت غذایی کودکان زیر ۵ سال مبتلا به سوءتغذیه کشور توضیح می‎دهد: «کودکان دارای سوءتغذیه از شش ماهگی که می‎توانند مواد غذایی با بافت نرم را میل کنند، تحت حمایت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قرار می‎گیرند. شناسایی این کودکان از طریق مراکز و خانه‌های بهداشت شهری و روستایی انجام می‎شود. زمانی که کودک متولد می‎شود و کارت بهداشت برایش صادر می‎شود، قد، وزن و BMI او اندازه‌گیری شده و مبتنی بر استانداردهای رشد سنجیده می‌شود. حالا اگر این اندازه‌ها یعنی قد و وزن کودک پایین‎تر از استانداردهای لازم باشد، در یک بازه شش ماهه مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت. اگر این کاهش وزن، قد و شاخص BMI کودک ناشی از نبود مواد غذایی کافی باشد، کارشناسان تغذیه او را به دانشگاه‌های علوم پزشکی و در نهایت به وزارت بهداشت معرفی می‎کنند. ما در وزارت رفاه دهک درآمدی سرپرست کودک را بررسی می‎کنیم، اگر دردهک۱ تا ۷ باشد، حساب سرپرست خانوار شارژ می‎شود. ناگفته نماند مبلغ واریزی برای هر کودک جداست، یعنی اگر در یک خانواده سه کودک در این بازه سنی دارای سوءتغذیه باشند برای هر سه مبلغ جدا واریز می‎شود.»

یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان به هر کودک پرداخت می‎شود

دکتر قیومی می‎گوید: «برای هر کودکی که دهک یک تا پنج باشد مبلغ یک میلیون و سیصد هزار تومان، برای دهک ۶و۷ هم مبلغ ۸۰۰ هزار تومان و برای هر کودک زیر ۵ سال دارای سوءتغذیه واریز می‎شود. ان شاءالله این مبلغ اعتباری هم طی چند روز آینده روی کدملی سرپرستان خانوار کودکان مشمول شارژ خواهد شد و می‌توانند تا پایان سال از این اعتبار تا ۷ مرحله استفاده کنند.»

برنامه ارتقای امنیت غذایی کودکان زیر ۵ سال مبتلا به سوءتغذیه از سال ۱۴۰۲ با ۷ مرحله پرداختی شروع شد و در سال ۱۴۰۳ تعداد پرداختی‌ها به ۱۱ مرحله رسید و در سال ۱۴۰۴ هم که از این ماه شروع می‎شود، حدود ۷ مرحله شارژ می‎شود.

مدیرکل دفتر امور حمایتی و توانمندسازی وزارت رفاه با بیان این موضوع که مبلغ شارژ شده در حساب مادران باردار و دارای کودک شیرخوار هم می‎گوید: «اعتباری که برای مادران باردار و دارای فرزند شیرخوار در نظر گرفته شده، متفاوت است. برای سه دهک اول جامعه حدود ۶۵۰ هزار تومان است و دهک‎های ۵و۴ مبلغ ۵۰۰ هزار تومان در حساب‎های‌شان شارژ می‎شود که می‎توانند ۱۶ قلم غذایی و پوشک بچه رایگان را که برای خانوار مشمول در نظر گرفتیم، براساس نیازشان تهیه کنند. محصولات شامل لبنیات، پروتئین، حبوبات، غلات، مغزها، سبزیجات و میوه‌هاست. ما اقلامی مثل قند و شکر را که مردم می‎توانند از مسیر کالابرگ الکترونیکی خرید کنند حذف، اما میوه، سبزی و مغزیجات را به اقلام اضافه کردیم البته در طرح یسنا علاوه بر سبدغذایی، مادران می‎توانند پوشک کودک هم خرید کنند.»
 
بهبود۴۲ درصدی رشد و تغذیه در کودکان مورد حمایت

او با بیان اینکه اجرای این طرح در کشور از سال ۱۴۰۲ آغاز شده است و نتایج مطلوبی در برداشته است، توضیح می‎دهد: «هر سالی که حساب سرپرستان شارژ می‎شود، افراد مورد ارزیابی قرار می‎گیرند. چون ممکن است، برخی خرید کنند اما از روی غفلت یا سهواً والدین اقلام غذایی را به اندازه کافی در اختیار کودک قرار ندهند. به همین دلیل سنجش ماهانه تا پایان یک سالگی و بعد ۱۸ ماهگی ادامه خواهد داشت و کودکان ارزیابی می‎شوند این روند ادامه دارد تا پایان پنج سالگی. اگر بچه رشد کافی نداشته باشد یا بهبود پیدا نکرده باشد، حتماً ارزیابی مجدد خواهد شد که دلیل آن مشخص شود. شاید عدم رشد مناسب کودک اصلاً برای تغذیه نباشد و بیماری خاصی این مشکل را ایجاد کرده باشد. اما براساس آمار همکاران‌مان در وزارت بهداشت در سال ۱۴۰۲ حدود ۳۹ درصد و سال ۱۴۰۳ حدود ۴۲ درصد بهبود در وضعیت رشد و تغذیه کودکان داشتیم. مثلاً در خصوص لاغری شدید که همان سوء‌تغذیه حاد است این بهبود محقّق شده است.»

مدیرکل دفتر امور حمایتی و توانمندسازی وزارت رفاه با اشاره به تعداد کودکانی که مشمول این طرح شده‎اند، می‎گوید: «سال ۱۴۰۲ با آغاز اجرای طرح حدود ۱۳۶ هزار کودک را در ۱۳۱ هزار خانواده شناسایی کردیم و سال ۱۴۰۳ حدود ۱۳۴ هزار کودک در ۱۳۰ هزار خانواده و امسال ۲۶۰ هزار کودک در ۲۵۲ هزار خانواده را تحت پوشش قرار می‎دهیم. یک سبد مطلوب غذایی و مقرون به صرفه براساس آنچه انستیتو تغذیه در نظر گرفته است، برای یک فرد بالغ ۲۳۸۶ کیلو کالری در روز است که کودکان حدود ۶۰ درصد آن اقلام را مصرف می‎کنند. عددی که برای رفع سوءتغذیه پیش‌بینی شده، تقریباً می‎تواند پوشش مناسبی از آن اقلام را از لحاظ هزینه داشته باشد. اما برای طرح یسنا پوشش این مقدار کمتر است که در تلاش هستیم سبد هزینه‌ای بزرگ‌تری را با استمرار بیشتر داشته باشیم. امسال به علت شرایط خاص اقتصادی، سیاسی و جغرافیایی کشور که جنگی را هم پشت سرگذاشتیم کمی کارها به تعویق افتاد که تلاش می‎کنیم از این ماه که حساب‎ها شارژ شده و به صورت مستمر پرداخت‌ها انجام شود.»

امسال پرداختی در ۷ مرحله انجام می‎شود

دکتر قیومی با اشاره به اینکه سال ۱۴۰۲ برای این طرح، ۱.۴ همت بودجه در نظر گرفته شده بود، توضیح می‎دهد: «سال ۱۴۰۳، ۱.۶ همت و سال‌جاری نزدیک به ۳ همت که تاکنون ۲.۵ همت آن محقّق شده است که در ۷ مرحله پرداخت می‎شود و جمعیت هدف هم تقریباً صددرصد افزایش پیدا کرده است. یعنی از ۱۳۴ هزار نفر به ۲۶۰ هزار نفر رسیدیم. همچنین تعداد مراحل هم افزایش پیدا کرده است و حدود ۲۰ درصد مبلغ سبد رشد داشته است. با اعتباراتی که پیش‎بینی کردیم و افزایشی که داشتیم به نظر می‎رسد برای سال آینده هم بتوانیم همین روند را پوشش دهیم.»

 شاید برای بعضی افراد سؤالی ایجاد شود که چرا تحت پوشش این طرح نیستند. دکتر قیومی دراین‎باره می‎گوید: «شناسایی افراد برای این طرح توسط وزارت بهداشت و از طریق خانه‌های بهداشت انجام می‌شود. اگر مادری باردار شده اما به خانه بهداشت برای تشکیل پرونده مراجعه نکرده است، چطور می‎توانیم او را شناسایی کنیم. ولی اگر مراجعه کرده و پرونده تشکیل داده به ما معرفی می‎شود. ما هم مبتنی‌بر دهک خانوار یعنی یک تا پنج با اولویت دهک یک تا سه هدفگذاری می‎کنیم. یعنی در ابتدا اعتبار برای سه دهک اول شارژ می‌شود و بعد دو دهک دیگر. این موضوع برای کودکان دارای سوء تغذیه هم صدق می‎کند. وقتی والدین کودک بعد از زدن واکسن‌های ضروری دیگر به خانه‌های بهداشت برای ارزیابی شرایط کودک مراجعه نکرده‌اند چطور می‌توانیم شرایط کودک را بررسی کنیم. پس اگر افراد فکر می‎کنند مشمول دریافت این بسته هستند باید کودک‌شان را برای سنجش‌های دوره‎ای به مراکز و خانه‌های بهداشت ببرند و از لحاظ تغذیه بررسی شوند تا اگر نیاز به حمایت دارند، در مراحل بعدی بتوانیم آنها را تحت پوشش قرار بدهیم.»