میدان بی دفاع

مهسا قوی قلب - روزنامه‌نگار: هنوز خاک اره تنه درخت‌ها روی زمین پخش است. رد اره برقی، تنه خشک و شکسته را داغ کرده و هنوز بی‌جان و بی‌سر گوشه میدان ایستاده‌اند، درست کنار بقیه تنه‌ها که سال گذشته یا دو سال پیش خشکیدند و قطع شدند. حالا این تنه‌های خشک و بریده، به بقیه درخت‌ها که به تدریج در بازه‌های زمانی مختلف از بین رفته‌اند، اضافه شده‌اند تا تعدادشان زیاد شود. سر ظهر است، رهگذری نیست تا از شکوه آزادی عکس یادگاری بگیرد، فقط چند مسافر ساک به دوش رو به برج آزادی ایستاده‌اند تا ورود یا خروجشان را با تصویر نماد تهران به خاطر بسپارند. کسی اصلاً خبر ندارد چند متر آن طرف‌تر، چند درخت از تعداد درخت‌های فضای سبز میدان کم شده‌ است و هیچ ‌کس رد اره برقی را نگرفته تا به تن آنها برسد. پیرمرد پاکبانی که سال‌هاست کارگر فضای سبز میدان است، آخرین ترکه‌های درخت‌های قطع شده را جمع می‌کند. آفتاب آنقدر مستقیم  است که ابروهایش را درهم ببرد، برای همین معلوم نیست از غم قطع شدن درخت‌ها غمگین است یا گرما امانش را بریده. اما وقتی سرش را بالا می‌گیرد و آه می‌کشد، تا ته داستان را می‌خوانی:«خیلی وقت است که می‌گویم به داد این زبان بسته‌ها برسید، دارند خشک می‌شوند. اما حرف‌های من پیرمرد راه به جایی نبرد و گوش شنوایی نداشت، تا اینکه اره به دست آمدند و به جان درختان افتادند. می‌بینی که خیلی‌ها را تا حالا بریده‌اند و تنه‌ها را با خودشان برده‌اند. من ۲۰ سال است اینجا کار می‌کنم، هر روز می‌دیدم که درختان چقدر تشنه هستند. حیف که مسئولان به داد‌شان نرسیدند.» او آنقدر عصبی است که به سابقه ۲۰ ساله‌اش فکر نمی‌کند و عواقب حرف‌هایش را گردن می‌گیرد و به بقیه درخت‌های سالم و سبز اشاره می‌کند و در حالی که جای خالی بقیه را می‌شمرد، می‌گوید:«اشکال ندارد، جان درخت‌ها مهم‌تر است. بیایند و به داد این باقی‌مانده‌ها برسند. اینها هنوز جان دارند، باید نجاتشان داد.»

کمی آن طرف‌تر، یک پیک موتوری زیر سایه یکی از درخت‌ها ایستاده است. او هم که شاهد قطع درخت‌ها بوده، می‌گوید: «درخت چرا باید خشک شود؟ من پاتوقم اینجاست و هر روز از همین‌جا بسته جابه‌جا می‌کنم. این اتفاقی که می‌بینید، فقط مال امروز نیست، چند روز است که یک پراید سفید می‌آید و تکه‌های قطع شده را جمع می‌کند و می‌برد. مشخص هم نیست که راننده این ماشین کی هست و از طرف کجاست.»

میدان آزادی آنقدر بزرگ هست که تنه‌های قطع شده به چشم نیاید، اما اگر دور میدان و نزدیک حاشیه خیابان قدم بزنید، چند تنه خشک و قدیمی می‌بینید که در چند سال گذشته قطع شده‌اند. حسابش دست کسی نیست، برای همین شاید از دور سرسبز و پر از درخت و گل باشد، اما نزدیک که می‌شوی، اوضاع کمی متفاوت است. اول خیابان جناح، ۳ تنه با فاصله‌های نزدیک به هم قطع شده، روز چهارشنبه گذشته هم که دو درخت را بریدند، حتی بخشی از چمن‌ها هم زرد و بی‌جان شده و بعضی از گل‌ها هم رنگ به رخ ندارند. تعداد تنه‌های بریده و جای خالی‌شان آنقدر زیاد است که نمی‌توان وجودشان را تکذیب کرد، اما با این اوصاف، حدیث زمانی، رئیس فضای سبز منطقه ۹ می‌گوید فقط دو درخت قطع شده است:«فقط دو درخت قطع شده. این دو درخت، خشک شده بودند و برای اینکه روی سر مردم نیفتند و خطرساز نشوند، قطعشان کردیم. درخت یک‌ روزه خشک نشده است، باید قطع شود و جای آن درخت کاشته شود. روال کار ما این است که درختان خشک شده را قطع کنیم، چون خطرناک هستند.» نکته مهم این است که رئیس فضای سبز منطقه ۹ به هیچ وجه کم شدن درختان میدان آزادی را قبول ندارد:«کل درختان تهران در سامانه نهال با مشخصات ثبت هستند. عکس آنها هم موجود است و هر زمان تشخیص داده شود که درختی خشک شده، باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن قطع شود.»

درختان مناطق جنوبی شهر حال خوبی ندارند

ناصر امانی، عضو شورای اسلامی شهر تهران اما نظر دیگری دارد و معتقد است بیشتر درختان فضای سبز مناطق جنوبی شهر در حال خشک شدن هستند. او به «ایران» می‌گوید:«متأسفانه ما شاهد آفت‌زدگی و خشک شدن درختان زیادی در بوستان‌های سطح شهر تهران هستیم، از جمله در دو بوستان بزرگ‌ جنگلی چیتگر و سرخه حصار که شهروندان را ناراحت کرده است. تعداد این درختان بیش از هزاران اصله است.»

به گفته او، مدیران شهرداری تهران علت خشک شدن این سرمایه‌های ارزشمند را کم‌آبی ناشی از کاهش نزولات آسمانی و خشک و پلمب شدن چاه‌های آب و آفت‌زدگی می‌دانند که باید توسط کارشناسان اداره کل منابع طبیعی و اساتید دانشگاه بررسی و اعلام نظر شود. امانی می‌گوید:«دربازدیدهایی از مناطق جنوبی شهرداری، تقریباً در همه این مناطق، درختان زیادی را دیدم که در حال خشک شدن هستند. من مدام در گزارش‌هایم درشورا، در این زمینه به شهرداری تهران تذکر می‌دهم. اما درباره درختان آزادی هم از حدود ۲۰۰ درخت فضای سبز، ۹ درخت آفت‌زده و خشک شدند که ۳ درخت از این ۹ اصله قطع شدند. اگر آفت‌زده‌ها قطع نشوند، به سایر درختان سرایت می‌کند و بقیه هم گرفتار می‌شوند، البته این درختان به تدریج و در طول زمان دچار آفت می‌شوند و باید کارشناسان مربوطه اظهارنظر کنند که امکان جلو‌گیری از آفت و انتشار آن به همه ریشه و شاخه‌های درخت وجود دارد یا نه؟»

شهرداری باید پاسخگو باشد

سوده نجفی، عضو هیأت رئیسه شورای اسلامی شهر تهران هم در گفت‌و‌گو با روزنامه «ایران» درباره قطع درختان میدان آزادی می‌گوید:«حفظ و گسترش فضای سبز در شهر تهران با توجه به آلودگی هوا یک ضرورت است و همه شهروندان نسبت به این موضوع حساسیت دارند و ما در شورای اسلامی شهر نیز بر این موضوع تأکید داریم. کمیسیون ماده ۷ هم به همین منظور فعال است و این کمیسیون باید در این زمینه تصمیمات لازم را اتخاذ کند.»
رئیس کمیته سلامت شورای اسلامی شهر تهران با انتقاد از قطع درختان یا آبیاری نکردن آنها می‌گوید:«شهرداری نمی‌تواند بدون دلیل درختی را قطع کند و اگر بدون اخذ مجوز از کمیسیون ماده ۷ اقدام به این کار کند، قطعاً خلاف قانون است. در خصوص درختان اطراف میدان آزادی آن‌گونه که از تصاویر مشخص است، گویا آبیاری نکردن بموقع نه تنها باعث خشک شدن درختان شده بلکه فضای سبز هم خشک کرده است، باید شهرداری در این زمینه پاسخگو باشد که چرا آبیاری بموقع نداشته است. شهرداری در برخی از موارد محدودیت تردد را برای آبیاری مطرح می‌کند اما در خصوص میدان آزادی این مسأله موضوعیت ندارد.»
او همچنین معتقد است در برخی از موارد، درختان دچار بیماری‌هایی می‌شوند که همین موضوع باعث خشک شدن آنها شده و به ناچار کمیسیون مربوطه برای رفع خطر تصمیم به قطع می‌گیرد که در این زمینه باید نسبت به پیشگیری از ابتلای درختان به هر گونه بیماری و کنترل آفات اقدامات لازم انجام شود.

شهرداری منطقه ۹: درخت‌ها خطر ساز بودند

روز جمعه، دو روز بعد از قطع چند اصله درخت در میدان آزادی،شهرداری منطقه ۹ تهران به این موضوع واکنش نشان داد. شهرداری منطقه ۹ تهران با صدور اطلاعیه‌ای درباره قطعی درختان میدان آزادی اعلام کرد: «با توجه به انتشار خبری مبنی بر قطع سه اصله درخت در میدان آزادی، بدین‌وسیله به اطلاع می‌رساند که اداره فضای سبز شهرداری منطقه۹، به جهت خطر ساز بودن درختان خشک در راستای حفظ جان و مال شهروندان، همچنین به دلیل آلودگی و آفت این درختان و احتمال تسری آن به سایر درختان سالم با رعایت کامل شفافیت و ثبت در سامانه مربوطه، با حضورکارشناس متخصص دکترای گیاه پزشکی اقدام به رفع خطر و جابه‌جایی تنه درختان آلوده مذکور کرده است. همچنین، به منظور حفظ و ارتقای فضای سبز منطقه، ۲۲ اصله نهال درخت چنار توسط کارشناسان اداره فضای سبز، پس از پاکسازی و آفت‌زدایی کامل، به صورت جایگزین کاشته خواهد شد.»