بیش از ۷۰ درصد بودجه و توان آژانس در ۲۰۲۴ صرف ایران شده است
در حالی‌که حدود ۷۰ درصد از توان و بودجه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر ایران متمرکز است، چگونه آژانس در گزارش اخیر خود مدعی است که قادر به راستی‌آزمایی از فعالیت‌های هسته‌ای ایران نیست؟
ایران آنلاین: در حالی که آژانس بین‌آلمللی انرژی اتمی در گزارش جامع خود درباره ایران ادعا کرده که ایران در سال‌های اخیر به گونه‌ای اقدام به لغو انتصاب بازرسان باتجربه کرده است که توانایی آژانس در اجرای موثر و کارآمد پادمان را تضعیف می‌کند، ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۴، در مجموع ۲۷۴ بازرس در بخش‌های عملیاتی ایران و دفتر راستی‌آزمایی استخدام شده‌اند که ۱۲۵ نفر از این بازرسان به طور خاص در دفتر راستی آزمایی ایران مستقر بودند.
به گزارش ایسنا، اقدام ایران در لغو انتصاب تعدادی از بازرسان آژانس در سال گذشته در واکنش به قطعنامه سه کشور اروپایی و آمریکا در شورای حکام که حق حاکمیتی ایران تحت موافقتنامه پادمان جامع است، نمی‌تواند به معنای تضعیف ظرفیت یا توانایی آژانس برای راستی‌آزمایی از فعالیت‌ها و تاسیسات هسته‌ای ایران تفسیر شود. آژانس آنقدر بازرس به لحاظ کیفی و کمی در ایران دارد که چنین ادعایی درباره کاهش توانایی راستی‌آزمایی از ایران کاملا بی‌اساس و صرفا بهانه تراشی است.
بر اساس یادداشت توضیحی که سازمان انرژی اتمی درباره گزارش پادمانی و به روز شده اخیر آژانس منتشر کرده است، ایران یکی از ۳۵ کشوری است که بدون اجرای پروتکل الحاقی، صرفا موافقتنامه پادمان جامع را اجرا می‌کند و تنها ۲۱ مورد از ۱۰۰ موسسه هسته‌ای در جهان در ایران واقع شده است اما از ۶۸۲ بازرسی انجام شده در میان این گروه از کشورها، ۴۹۳ مورد فقط در ایران انجام شده است. هم‌چنین از ۲۲۴ راستی‌آزمایی اطلاعات طراحی، ۱۴۴ مورد مشخصا در ایران انجام شده است؛ یعنی از نصف هم بیشتر. علاوه بر این، از مجموع ۱۸۹۵ روز بازرسی از کل ۳۵ کشوری که در حال اجرای موافقتنامه پادمان هستند، ۱۲۶۰ روز فقط در ایران بازرسی انجام شده است که نشان می‌دهد حدود ۷۰ درصد از توان، نیروی انسانی و بودجه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر ایران متمرکز است.
بیش از ۲۲ میلیون یورو از بودجه عادی ۳۹ میلیون یورویی آژانس در سال ۲۰۲۴ منحصرا در ایران هزینه شده است. هم‌چنین بیش از ۴ میلیون یورو از بودجه ۲۸ میلیون یورویی در بخش «کمک‌های فرابودجه‌ای یا داوطلبانه» آژانس نیز به فعالیت‌های این نهاد بین‌المللی در ایران اختصاص داده شده است.
انگیزه‌های سیاسی آژانس و فشار برخی کشورها
بنا بر این گزارش، اگر چنین حجم گسترده‌ای از فعالیت‌های آژانس در ایران، نشان دهنده همکاری سازنده و جامع ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیست، پس چیست؟
اینکه آژانس هیچ انحراف و هیچ بی‌نظمی در رابطه با نظارت‌های پادمانی جاری مربوط به مواد و فعالیت‌های هسته‌ای ایران طی ۲ دهه گذشته نیافته است نشان می‌دهد که ایران در اجرای تعهدات پادمانی‌اش همواره بیشتری همکاری را با آژانس داشته است اما برخلاف این رویه از سوی ایران، آژانس تحت فشارهای سیاسی طی چند سال اخیر تمرکز خود را بر روی موضوعات قبلا مختومه شده در ارتباط با ایران در جریان مذاکرات برجامی در سال ۲۰۱۵، معطوف کرده است، اگر این رویکرد اقدامی با انگیزه سیاسی و تحت فشار برخی کشورها نباشد، پس چیست؟
برخورد آژانس با این میزان همکاری ایران که در گزارش اخیر خود بیش از پیش مقامات ایران را ناامید کرده است، سیاسی کاری این نهاد تخصصی و فنی هسته‌ای را بیش از پیش برای افکار عمومی را روشن ساخته است. وسعت همکاری‌ها و تعامل ایران با آژانس انقدر زیاد است که حتی کشورهای عضو نیز به آن اذعان دارند. با این حال آژانس در گزارش خود در نهایت قدرنشناسی برای این همکاری‌ها عنوان «کمتر از رضایتبخش» را به کار برده است. این نگرش حاکی از آن است که آژانس بیشتر از آنکه به وظایف ذاتی و اساسی خود در قبال کشورها عمل کند ابزاری در دست برخی کشورهاست و بیشتر به طرح خواسته‌ها و منافع این کشورها می‌پردازد.
یکی از دلایل اصلی این امر انتظار اقداماتی فراتر از تعهدات بین المللی از ایران است؛ موضعی که از سوی برخی کشورهای غربی همواره بعد از خروج یک جانبه آمریکا از برجام و عدم اجرای تعهدات‌شان در قبال ایران شنیده شده است و تمایزی بین تعهدات پادمانی و تعهدات برجام را نادیده می‌گیرد. چنین رویکردی نه تنها غیر واقع‌بینانه است بلکه تصویری ناقص از واقعیت ارائه می‌دهد و غیرقابل قبول است. بدتر از آن، اینکه آژانس با این طرح این خواسته‌های برجامی و فراپادمانی در قالب گزارش پادمانی عملا این خواسته‌ها را به عنوان یک مطالبه پادمانی مطرح می‌کند که خطرات این کار در آینده برای ایران قابل توجه است.
انتهای پیام/