مروری بر مهمترین اقدامات وزارت خارجه در میانه جنگ

ایران آنلاین: بامداد جمعه ۲۳ خرداد ماه حریم هوایی ایران از سوی رژیم صهیونیستی نقض و جنگی تمام عیار میان تهران و تل‌آویو آغاز شد. جنگی که آغازگر آن ایران نبود لذا اقدام نظامی ایران علیه اسرائیل دفاع مشروع است. وزارت امور خارجه از لحظه آغاز تجاوز نظامی اسرائیل علیه ایران با روش‌های مختلف تلاش کرد جهان را از خطرات ماجراجویی رژیم صهیونیستی آگاه کند. دستگاه دیپلماسی به فاصله چند ساعت از آغاز تعرض به مرزهای ایران از سوی رژیم صهیونیستی بیاینه‌ای صادر و در آن بر چند موضوع مشخص تأکید کرد که در تمام گفت وگوهای بعدی وزیر امور خارجه هم مورد توجه بود:

الف) حملات رژیم صهیونیستی به ایران، نقض بند ۴ ماده ۲ منشور ملل متحد و تجاوز آشکار علیه جمهوری اسلامی ایران است.

ب) پاسخ به این تجاوز حق قانونی و مشروع ایران وفق ماده ۵۱ منشور ملل متحد است و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران با تمام قوا و به شیوه‌ای که خود تشخیص می‌دهند در دفاع از کیان ایران درنگ نخواهند کرد.

پ)شورای امنیت، سازمان‌ ملل متحد و همه دولت‌های عضو آن، به‌ویژه کشورهای منطقه و اسلامی، اعضای جنبش عدم تعهد و کلیه دولت‌هایی که دغدغه صلح و امنیت بین‌المللی دارند باید این تجاوز جنایتکارانه را محکوم کنند.

ت)اقدام عاجل و دسته‌جمعی برای مقابله با این ماجراجویی خطرناک که بی‌تردید صلح و امنیت جهانی را در معرض تهدیدی بی‌سابقه قرار داده است، ضرورت دارد.

ث) دولت آمریکا به عنوان حامی اصلی رژیم صهیونیستی مسئول آثار و تبعات خطرناک ماجراجویی اسرائیل است.

«سیدعباس عراقچی» وزیر امور خارجه در نخستین پیام خود به مناسبت شهادت جمعی از فرماندهان نظامی، رجال علمی کشور و زنان و کودکان بی‌گناه در جریان حمله تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی؛ تصریح کرد: با ملت بزرگ ایران و شهدای عالی‌مقام پیمان می‌بیندیم که همه توان و ظرفیت خود را جهت پشتیبانی از تدابیر عالیه نظام و اقدامات مقتدرانه نیروهای مسلح جهت دفاع مقتدرانه از میهن عزیز اسلامی به‌کار گیریم.

در کنار تکاپوی فشرده شخص وزیر امور خارجه که شرح آن در ادامه گزارش آمده، معاونان سیاسی، حقوقی و بین‌الملل و نیز سخنگوی وزارت امور خارجه در سه روز گذشته تلاش بسیاری در ارائه دیدگاه‌ها و مواضع تهران درباره اقدام تجاوزکارانه رژیم صهیونیستی داشتند.

یادآوری مسئولیت نهادهای بین‌المللی

یکی از مهترین اقدامات وزیر امور خارجه همزمان با آغاز حملات علیه ایران، ارسال نامه‌ به نهادها و سازمان‌های بین‌المللی بود تا ضمن ثبت حقوقی جنایت رفته بر مردم ایران، مسئولیت این نهادها را در قبال تجاوز رژیم صهیونیستی یادآور شد. یکی از مهمترین این مکتوبات نامه ارسالی به «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود. گروسی پیش از آغاز حمله اسرائیل، گزارشی تحت عنوان «جامع» تدوین کرده بود که مفاد سیاسی، غیر فنی و غیرحقوقی آن بهانه رژیم اسرائیل در حمله به جمهوری اسلامی ایران بود. از این رو عراقچی در نامه خود خواستار محکومیت صریح تجاوز رژیم صهیونیستی علیه تاسیسات هسته‌ای ایران از سوی مدیرکل آژانس شد و تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران پاسخ قاطعی به این تجاوز خواهد داد.

نامه دوم عراقچی خطاب به رئیس شورای امنیت و دبیر کل سازمان ملل متحد بود و در آن وزیر امور خارجه به آن‌ها یادآور شد که:

۱- رژیم اسرائیل دست به تشدید عمدی یک بحران زد و این اقدام نمونه‌ بارز تروریسم دولتی است.

۲- جمهوری اسلامی ایران با عزم کامل برای محافظت از حاکمیت، مردم و امنیت ملی خود اقدام خواهد کرد. این حق غیرقابل مذاکره است.

۳- شورا باید به مسئولیت‌های خود طبق منشور عمل کرده، این عمل تجاوز را به شدت محکوم و اقدامات فوری و مشخصی را برای پاسخگو کردن کامل رژیم اسرائیل در قبال جنایاتش انجام دهد.

این تاکیدات را عراقچی در گفت‌وگوی تلفنی با «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد هم تکرار کرد.

منطقه نگران آتش‌افروزی جدید رژیم اسرائیل

از هفت اکتبر۲۰۲۳ تا به امروز، غرب آسیا و خاورمیانه هر لحظه منتظر جنگ گسترده‌ای بود که رژیم صهیونیستی با تمام توان درپی افروختن آن به هر بهانه‌ای چنگ می‌زد. اکنون و در ابتدای گستردن آتش زیاده‌خواهی‌های خود به منطقه و درگیری گسترده با جمهوری اسلامی ایران، نگرانی ناتمام کشورهای منطقه به ویژه عربستان چندان غیرطبیعی به نظر نمی‌رسد. از این روست که فیصل بن‌فرحان وزیر خارجه عربستان سعودی نخستین مقام بلندپایه منطقه‌ای بود که ظهر ۲۳ خرداد و به فاصله چند ساعت از آغاز حمله با عراقچی تماس و درباره تجاوز رژیم صهیونیستی گفت‌وگو کرد. بن‌فرحان ضمن تسلیت به مناسبت شهادت فرماندهان نظامی و دیگر شهروندان بی‌گناه ایرانی، این حمله را تجاوزکارانه خواند و این حملات وحشیانه را قویا محکوم کرد.

در پی حمله رژیم صهیونیستی، پادشاهی اردن به عنوان سرزمین اصلی هم‌مرز با سرزمین‌های اشغالی در گفت‌وگو با عراقچی اقدام اسرائیل را قویا محکوم کرد. «بدر عبدالعاطی» وزیر امور خارجه مصر، «عبدالله علی الیحیا» وزیر امور خارجه کویت، «جاسم محمد البدیوی» دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس، «فواد حسین» وزیر امور خارجه عراق، «عبدالله بن زاید آل نهیان» وزیر امور خارجه امارات متحده عربی، «شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی» نخست وزیر و وزیر خارجه قطر و همچنین «حسین ابراهیم طه» دبیرکل سازمان همکاری اسلامی دیگر مقامات منطقه بودند که در تماس‌های خود با عراقچی بر ماجراجویی و زیاده‌طلبی رژیم اسرائیل تاکید کردند.

کشورهای همسایه ایران هم در تماس‌های جداگانه با وزیر امور خارجه مواضع مشترک خود را با همه تفاوت‌ها در منافع و سیاست به عراقچی منتقل کردند. دلگرم‌کننده‌ترین آن‌ها تماس «محمد اسحاق‌دار» معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه پاکستان که ضمن محکومیت شدید تجاوز نظامی رژیم اسرائیل به خاک ایران، آمادگی کشورش را برای کمک به تهران در دفاع از خود اعلام کرد. «آرارات میرزویان» وزیر امور خارجه ارمنستان، «جیحون بایراموف» وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان هم از همسایگان ایران در شمال و شمال غرب بودند که از اقدام اسرائیل برائت جستند. وزیر خارجه جمهوری آذربایجان هم با توجه به نزدیکی کشورش با رژیم اسرائیل به ایران اطمینان داد که جمهوری آذربایجان به هیچ عنوان اجازه نخواهد داد از حریم هوایی یا خاک این کشور برای حمله به ایران یا سایر کشورها استفاده شود.

اروپا و تلاشی دیرهنگام برای دیپلماسی

همزمان با افزایش درگیری نظامی میان ایران و رژیم اسرائیل اتحادیه اروپا و به ویژه سران سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس به صورت علنی و با کنار گذاشتن تمام ظاهرسازی‌های پیشین از رژیم متجاوز حمایت کردند. حمایتی که عراقچی در گفت‌وگوهای خود با برخی همتایان خود از این کشورها آن را اشتباه و تهدیدکننده صلح جهانی دانست.

وزیر امور خارجه در گفت‌وگو با «آنتونیو تایانی» وزیر امور خارجه ایتالیا، «ژان نوئل بارو» وزیر امور خارجه فرانسه، «دیوید لمی» وزیر امور خارجه انگلیس و « خوسه مانوئل آلبارز» وزیر امور خارجه اسپانیا با انتقاد از رویکرد ناموجه و تحریک‌آمیز برخی کشورهای اروپایی در تصویب قطعنامه شورای حکام آژانس‌ بین‌المللی انرژی اتمی علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران که بهانه‌ای برای فضاسازی رژیم صهیونیستی و تعرض به تاسیسات هسته‌ای ایران فراهم کرد، تصریح کرد: حمله به تاسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز یک کشور طبق حقوق بین‌الملل مطلقا ممنوع است و همگان باید رژیم صهیونیستی را به‌خاطر این یاغی‌گری محکوم و بازخواست کنند.

همتای ایتالیایی عراقچی در گفت‌وگو با وی اعلام کرد که در تماس با مقام‌های اسرائیلی به آنان گفته است که اقدام به حمله غیرقابل پذیرش است و باید متوقف شود. وی ضمن دعوت به خویشتن‌داری، از آمادگی ایتالیا برای احیای مسیر گفتگو برای بازگردادن صلح و ثبات به منطقه خبر داد. وزیر امور خارجه فرانسه هم که رئیس‌جمهورش به صورت علنی از اسرائیل حمایت کرده بود در گفت‌وگو با عراقچی ضمن ابراز تاسف از تشدید منازعات در منطقه، ابراز امیدواری کرد که مباحث شورای امنیت سازمان ملل به کاهش تنش کمک کند. این امیدواری را لمی وزیر خارجه انگلیس هم داشت تا شاهد خویشتنداری از سوی همه طرف‌ها و حل و فصل مسائل از طریق دیپلماسی باشد. وزیر خارجه فرانسه هم ضمن ابراز تاسف از این حملات و کشته شدن مردم، از تشدید تنش در منطقه ابراز نگرانی کرد و آمادگی اسپانیا را برای هرگونه مساعی جمیله در این زمینه اعلام کرد.

یکی از مهمترین مکالمات اما میان عراقچی و «کایا کالاس» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بود. جایی که وزیر امور خارجه ایران به صراحت یادآور شد که جنگ‌افروزی امروز رژیم اسرائیل نتیجه قطعنامه سیاسی مصوب کشورهای اروپایی و آمریکا در هفته گذشته است. عراقچی به مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا یادآور شد که در میانه مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا، اسرائیل با حمایت واشنگتن به بهانه مقابله با برنامه هسته‌ای ایران به ایران حمله کرده است و در میانه این تناقض آمریکا، مذاکره با این کشور توجیهی نخواهد داشت.

چین و روسیه و مسیر همراهی با ایران

وزرای امور خارجه چین و روسیه از زمان آغاز تهاجم رژیم اسرائیل علیه ایران کوشش خود را معطوف به پایان دادن به این درگیری کرده‌اند. «وانگ یی» وزیر امور خارجه چین در تماس با عراقچی با تأکید بر موضع اصولی پکن در محکومیت نقض حاکمیت و تمامیت ارضی ایران توسط اسرائیل، حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران را اقدامی خطرناک خواند که ناقض همه موازین بین‌المللی است. «سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه هم در گفت‌وگو با وزیر امور خارجه ایران با تأکید بر موضع قاطع مسکو در محکوم کردن نقض حاکمیت و تمامیت ارضی ایران توسط اسرائیل، حمایت برخی کشورهای غربی از حمله مسلحانه این رژبم را فاقد مشروعیت توصیف کرد.

در سه روز گذشته عراقچی همچنین با «پنی وانگ» همتای استرالیایی، «سوبرامانیام جایشنکار» همتای هندی، «کنستانوس کمبوس» وزیر امور خارجه قبرس، گفت‌وگو کرد و به نظر می‌رسد در روزهای آینده هم این رایزنی‌ها ادامه یابد تا جهان درباره خطر گسترش جنگ در منطقه هشدارهای لازم را دریافت کند.

هشدارهایی که عراقچی در نشست روز گذشته خود با سفرا، کارداران و نمایندگی‌های خارجی حاضر در ایران هم آن‌ها را مطرح کرد. وزیر امور خارجه حمله رژیم اسرائیل به افراد بی‌دفاع و غیرنظامیان را ناقض قواعد بین‌المللی دانست. به نمایندگان کشورهای دیگر در ایران یادآور شد که کشاندن معرکه جنگ به خلیج فارس که با حمله اسرائیل به عسلویه انجام شد، اشتباهی راهبردی و خطرناک‌تر از تصور تل‌آویو است.

عبور از خط قرمزهایی چون حمله به تاسیسات هسته‌ای و مناطق غیرنظامی از دیدگاه ایران فقط با چراغ سبز واشنگتن قابل اجراست و این مهم را وزیر امور خارجه در نشست خود مورد اشاره قرار داد و یادآور شد برای روشن بودن این چراغ سبز تهران مدارک متقنی دارد و آمریکا اگر درپی خاموشی شعله جنگ است نه در پیام‌های خصوصی که به صورت علنی، اسرائیل را کنترل کند.

در نهایت وزیر امور خارجه بار دیگر بر صلح‌طلبی ایران تاکید و تصریح کرد: ایران به‌هیچ‌وجه خواهان گسترش این جنگ به سایر کشورها یا منطقه نیست و اقدام نظامی علیه رژیم اسرائیل دفاع مشروع در برابر تجاوزات است و بنابراین اگر تجاوز متوقف شود، واکنش‌های ما نیز به‌طور طبیعی متوقف خواهد شد.