افزایش ذخایر آب کشور با آبخیزداری
آبخیزداری از جمله موضوعاتی است که در برنامه هفتم توسعه نیز به آن توجه شده است و یکی از راه‌هایی محسوب می‌شود که با انجام درست آن می‌توان سالانه تا ۳۰ میلیارد مترمکعب آب قابل استفاده را ذخیره کرد.
ایران آنلاین: حوزه آبخیز عرصه‌ای است که روان‌آب ناشی از بارش روی آن توسط آبراهه‌ها جمع‌آوری و به یک خروجی نظیر رودخانه، آب انباشت، تالاب، در یاچه و دریا هدایت می‌شود. به عبارتی دیگر حوزه آبخیز تمامی سطحی را در بر می‌گیرد که آب‌های سطحی در آن منطقه به سمت نقطه یا محل مشخصی جریان می‌یابد.
به گزارش ایسنا، بنا به اعلام سازمان منابع طبیعی، آبخیزداری (Watershed Management)، علم و هنر برنامه‌ریزی مستمر و اجرای اقدامات لازم برای مدیریت منابع حوزه‌های آبخیز اعم از طبیعی، کشاورزی، اقتصادی و انسانی بدون ایجاد اثرات منفی در منابع آب و خاک است. به عبارت دیگر آبخیزداری طراحی و مدیریت حوزه به منظور حفاظت و استفاده صحیح و پایدار از منابع طبیعی با توجه ویژه به منابع آب و خاک است.
عرصه حوزه‌های آبخیز کشور شامل شش ابرحوزه (بر اساس تقسیمات تمآب، وزارت نیرو) برابر با مساحت کل کشور است که هر یک از این حوزه‌ها خود به حوزه‌های کوچک و تا چندین رده نیز کوچکتر تقسیم می‌شوند. این شش ابر حوزه عبارتند از: ۱- حوزه آبخیز دریای خزر با هفت حوزه کوچکتر، ۲- حوزه آبخیز خلیج فارس و دریای عمان با ۹ حوزه کوچکتر، ۳- حوزه آبخیز دریاچه ارومیه، ۴- حوزه آبخیز فلات مرکزی با ۹ حوزه کوچکتر، ۵- حوزه آبخیز مرزی شرق با سه حوزه کوچکتر، ۶- حوزه آبخیز قره‌قوم.
بر اساس تقسیمات آبخیزداری، عرصه حوزه‌های آبخیزداری حدود ۱۲۵ میلیون هکتار از مساحت کشور را در بر می‌گیرد. حدود ۳۹ میلیون هکتار باقیمانده از سطح کشور را مناطق بیابانی، کویری، باتلاق‌ها، دریاچه‌ها، شهرها و . . . تشکیل داده است.
به گفته روح الله فتاحی نافچی - رئیس هیئت مدیره انجمن هیدرولوژی ایران - طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری، از جمله تغذیه مصنوعی هستند که به صورت مطلق جایگزین سدها نیست و صرفاً به‌عنوان مکمل سدها عمل می‌کنند.
علی تیموری - رییس سازمان منابع طبیعی - با اشاره به تاثیر آبخیزداری بر افزایش ذخایر آبی می‌گوید: سالانه حدود ۴۰۰ میلیارد مترمکعب بارندگی در کشور داریم اما حدود دو سوم آن تبخیر می‌شود. با مدیریت ۱۰ تا ۱۵ درصد این بارش‌ها از طریق روش‌های نوین آبخیزداری و آبخوانداری می‌توان ۲۰ تا ۳۰ میلیارد مترمکعب آب قابل استفاده ذخیره کرد.
وی اضافه می‌کند: در حال حاضر ۱۵ استان کشور به‌طور فعال در اجرای طرح‌های آبخیزداری و منابع طبیعی مشارکت دارند اما حدود ۲۵ میلیون هکتار از اراضی، به‌ویژه در مناطق مرزی و محروم، به اقدامات فوری آبخیزداری نیاز دارند.
همکاری نهادهای مختلف در پروژه‌های ملی از اهمیت زیادی برخوردار است. به گفته تیموری عملکرد مشترک سازمان منابع طبیعی، جهاد کشاورزی و بسیج سازندگی در این زمینه رضایت‌بخش بوده است اما این همکاری‌ها باید به‌صورت متوازن در سراسر کشور ادامه یابد همچنین باید نگرانی‌های بخش خصوصی فعال در حوزه آبخیزداری برطرف شود.
آبخیزداری از جمله موضوعاتی است که در برنامه هفتم توسعه به آن توجه شده است. مجلس شورای اسلامی در قانون برنامه هفتم، موضوعاتی مانند قنات، پنل‌های خورشیدی و آبخیزداری را در ردیف‌های اعتباری کشور گنجانده است. رییس سازمان منابع طبیعی دراین زمینه می‌گوید: این قانون ما را موظف کرده تا طی پنج سال، ۲۰ میلیون هکتار از اراضی کشور را تحت پوشش عملیات آبخیزداری قرار دهیم که این امر نیازمند تأمین بودجه مناسب و همکاری همه‌جانبه است.
در این شرایط استان تهران به موضوع آبخیزداری توجه کرده است. حسن عباس‌نژاد - مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تهران - با بیان اینکه از ابتدای سال جاری، طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری به منظور تقویت پوشش گیاهی در مناطق تحت مدیریت محیط زیست استان تهران در حال اجراست، اظهارکرد: با حمایت سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان، مطالعات فاز نخست این طرح با تاکید بر گونه‌های بومی و اندمیک آغاز شده است و دانشگاه تهران همراه با اداره کل منابع طبیعی، مسئولیت اجرای آن را برعهده دارند و نتایج این پژوهش‌ها، مبنای علمی برای احیای مناطق تخریب شده خواهد بود. بازسازی پوشش گیاهی، مدیریت چرا و اجرای عملیات آبخیزداری از جمله محورهای اصلی این برنامه‌هاست که نقش مؤثری در احیای کارکردهای طبیعی این زیستگاه‌ها دارد.
انتهای پیام/