دست‌انداز ۶ ماهه صدور مجوز

سهیلا یادگاری، گروه اقتصادی_ کاهش زمان و فرآیندهای صدور پروانه، بویژه در برنامه‌های ساخت مسکن حمایتی و نوسازی بافت‌های فرسوده، تولید مسکن را تسریع کرده و مخاطرات افزایش زمان ساخت‌و‌ساز را کاهش می‌دهد. اما روند کند صدور پروانه از موانع اصلی طولانی شدن ساخت واحدهای مسکونی است.
این موضوع بخصوص در طرح‌های حمایتی و انبوه‌سازی مشکل را چند برابر می‌کند. در ایران به‌طور متوسط صدور پروانه ساخت ۶ ماه زمان می‌برد که نسبت به تمام کشورهای منطقه و حتی سایر کشورها هم بیشتر است. قانون برنامه پنجساله هفتم پیشرفت (ماده ۵۲، تبصره ت)، مصوب ۱۴۰۳، برای اولین بار شهرداری‌ها را موظف به صدور پروانه‌های نوسازی بافت‌های فرسوده خارج از نوبت و حداکثر ظرف سه ماه کرده است. همچنین، ماده ۱۶ قانون حمایت از احیا، بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده، تخفیف ۵۰ تا ۱۰۰ درصدی هزینه‌های پروانه را پیش‌بینی کرده و دولت را مکلف به تأمین آن در بودجه‌های سنواتی کرده است. با وجود این ظرفیت‌های قانونی، فرآیندهای پیچیده و زمانبر صدور پروانه در ایران مانع بزرگی در تسهیل و سرعت‌بخشی به تولید مسکن است.
یدالله آقایی، معاون برنامه‌ریزی و ساماندهی شرکت بازآفرینی شهری ایران با اشاره به اینکه زمان و فرآیندهای صدور پروانه بسیار طولانی است، گفت: «اصلاح رویه‌ها و هزینه‌ها در صدور پروانه بر کاهش زمان و هزینه نهایی مسکن اثر مستقیم دارد.»
وضعیت صدور پروانه ساختمانی
فرآیند صدور پروانه در ایران شامل بیش از ۲۰ مرحله (ارائه مدارک مالکیت، دستور نقشه، تأیید نقشه‌ها، پرداخت عوارض، انتخاب ناظر) است و به طور متوسط ۵ تا ۶ ماه طول می‌کشد که بسیار طولانی‌تر از استانداردهای جهانی است.
به گفته معاون برنامه‌ریزی و ساماندهی شرکت بازآفرینی شهری، قانون برنامه هفتم الزام صدور پروانه در بافت‌های فرسوده خارج از نوبت و حداکثر سه ماه را مطرح کرده، اما این قانون هنوز اجرایی نشده و هماهنگی بین دستگاه‌ها و تعدد مراحل چالش‌ساز است. ماده ۱۶ قانون حمایت از احیا نیز با تخفیف ۵۰ تا ۱۰۰ درصدی هزینه‌های صدور پروانه، تلاش کرده تا انگیزه مالکان و سازنده‌ها را افزایش دهد اما این تخفیف مشروط به تأمین بودجه است.
وی افزود: «دیجیتالی شدن برخی مراحل (مانند سامانه اصنو در اصفهان) و استفاده از اطلاعات پهنه‌بندی در تهران اقداماتی برای کاهش زمان صدور پروانه بوده، اما ناکافی است.»
بر اساس این گزارش در ۹ ماهه سال ۱۴۰۳، پروانه ساخت ۵۵ هزار واحد در بافت فرسوده صادر شده که ۱۷ درصد از مجموع ۳۱۱ هزار واحد مسکونی تولیدی کشور در ۹ ماهه سال گذشته را شامل می‌شود، این آمار هرچند رو به رشد و افزایشی است اما به گفته فعالان حوزه مسکن، برای نوسازی و تولید مسکن، نیاز به سرعت‌بخشی بیشتری در رویه‌های صدور مجوزها داریم.
در مقایسه با سایر کشورها، طبق آمار، ایران رتبه ۱۲۸ را در میان ۱۹۰ کشور از نظر روند صدور پروانه ساختمانی دارد. برای مثال، زمان صدور پروانه ساخت در سنگاپور ۳۵ روز، دانمارک ۶۴ روز، ترکیه ۸۰ روز، عراق ۱۶۷ روز، عربستان ۸۴ روز، امارات ۵۳ روز و ایران ۱۸۰ روز است. طبق این آمار، ایران نسبت به کشورهای برتر و حتی همسایگان عملکرد ضعیفی در زمان و تعداد فرآیندها دارد، که به اعتقاد معاون برنامه‌ریزی و ساماندهی شرکت بازآفرینی شهری، این آمار ضرورت اصلاح رویه‌ها را برجسته می‌کند.
بر اساس این گزارش، بیش از ۲۰ مرحله برای صدور پروانه، این روند را طولانی کرده است. از سوی دیگر قانون برنامه هفتم هنوز به‌صورت کامل اجرایی نشده است.
معاون شرکت بازآفرینی شهری معتقد است، برای کاهش زمان صدور پروانه ساخت و اجرای احکام برنامه هفتم، هماهنگی بین دستگاه‌ها نیاز به تعریف مجدد دارد.
موضوع دیگر در افزایش هزینه صدور مجوزهای ساخت و زمان طولانی آن، غالب بودن فرآیندهای دستی در این روند است. همچنین عوارض و مالیات انگیزه سرمایه‌گذاری در حوزه ساخت بخصوص در موضوع نوسازی و مسکن حمایتی را کاهش می‌دهد.
عملیاتی و اجرایی شدن قانون برنامه هفتم، تسریع در صدور پروانه بافت‌های فرسوده خارج از نوبت و در سه ماه را ممکن می‌کند. همچنین تأمین بودجه برای تخفیف ۵۰ تا ۱۰۰درصدی هزینه صدور پروانه و تخفیف شهرداری‌ها به متقاضیان راهکار دیگری برای کاهش زمان صدور پروانه و تسهیل صدور آن است. کاهش مراحل غیرضروری و ادغام یا حذف استعلام‌های زائد، تقویت زیرساخت‌های دیجیتال، ایجاد پلتفرم یکپارچه برای ثبت و پیگیری درخواست‌ها، هماهنگی بین‌سازمانی و تشکیل کارگروه برای کاهش زمان انتظار صدور پروانه ساخت از جمله مواردی است که کشورهای دیگر برای تسریع صدور مجوزهای ساخت در نظر گرفته‌اند و در کشور ما نیز این اصلاحات باید در دستورکار قرار گیرد.
در خصوص دستورالعمل‌های اجرایی کاهش زمان صدور پروانه ساخت، معاون شرکت بازآفرینی شهری به برخی از آنها اشاره کرد و گفت: ‌با توجه به نیاز کشور به تولید مسکن و رکود تورمی حاکم بر این بخش، کاهش زمان و تعداد فرآیندهای صدور پروانه ساختمانی به عنوان مشوقی مهم و ضروری می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر رشد تولید مسکن، بویژه در بافت‌های فرسوده، داشته باشد. فرآیند کنونی صدور پروانه ساخت در ایران که بیش از ۵ تا ۶ ماه، زمان می‌برد در مقایسه با کشورهای دیگر بسیار کند است. از طرفی اجرای احکام قانونی برای کاهش زمان صدور پروانه فعلاً متوقف مانده و اجرا نشده است.
آقایی گفت: «اصلاح فرآیندها، کاهش مراحل، دیجیتالی شدن رویه‌ها و کاهش هزینه‌ها برای تسریع نوسازی بافت‌های فرسوده و رونق تولید مسکن حیاتی است.»