«ایران» بررسی کرد؛
پیشنهادهایی برای غبار زدایی از آسمان پایتخت
آسمان تهران در هفته‌های اخیر چنان غبارآلود شد که نه‌تنها آبی‌اش را از چشم‌ها پنهان کرد، بلکه نفس‌های بسیاری را به شماره انداخت.
گروه زیست بوم: شاخص کیفیت هوا به مرز خطرناک رسید و گمانه‌زنی‌ها دوباره شروع شد: آیا این ریزگردها از عراق آمده‌اند؟ یا از بیابان‌های داخلی برخاسته‌اند؟ پاسخ، از دل همان تهران می‌آید.
تهران دیگر نه‌تنها قربانی گردوغبار فرامرزی است، بلکه خودش هم به یکی از تولیدکنندگان غبار بدل شده. زمین‌های خشک، تالاب‌های فراموش‌شده، برداشت‌های بی‌رویه از منابع آبی و پوشش گیاهی نابودشده، همه دست‌به‌دست هم داده‌اند تا خاک از زمین بلند شود و در هوا معلق بماند.
۷۰ هزار هکتار فرسایش بادی در پایتخت
آمارها نگران‌کننده‌اند. میرحامد اختری، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهر ان اعلام کرده است که از مجموع یک میلیون هکتار اراضی ملی استان، حدود ۱۰۵ هزار هکتار به بیابان تبدیل شده و از این مقدار، حدود ۷۰ هزار هکتار در محدوده بحران فرسایش بادی قرار دارد. این یعنی تهران دیگر فقط یک کلانشهر صنعتی نیست، بلکه یک منشأ تولید گردوغبار هم شده است.
شهرستان‌هایی مانند ملارد، ورامین، پاکدشت، شهریار و پیشوا بیش از دیگر مناطق، رنگ بیابان گرفته‌اند. در همین مناطق است که خاک، به دلیل خشکی و بی‌پناهی در برابر باد، تبدیل به غبار می‌شود و راهی آسمان تهران.
یکی دیگر از منشأهای مهم گردوغبار در تهران و البرز، خشک‌شدن تالاب‌هایی مانند صالحیه است. سیدکمال میرجعفریان، معاون عمرانی استانداری تهران در گفت‌وگو با ایسنا تأکید می‌کند: «حق‌آبه تالاب‌های استان باید احیا شود. ریزگردها از دل همین مناطق خشک‌شده بلند می‌شوند.» تالاب‌ها نقش حیاتی در تنظیم رطوبت خاک، کنترل فرسایش بادی و جذب گردوغبار دارند. اما اکنون که آب از این اکوسیستم‌ها گرفته شده، خودشان به کانون‌های بحران تبدیل شده‌اند.
برداشت‌های بی‌رویه و چرای بی‌ضابطه
میرجعفریان می‌گوید، علاوه بر خشکسالی، برداشت‌های نامتعارف از منابع آب زیرزمینی، چرای بی‌رویه دام، فعالیت‌های معدنی و تخریب پوشش گیاهی، در تشدید گردوغبار نقش مستقیم دارند. برداشت‌هایی که باعث خشک‌شدن خاک و از بین رفتن قدرت نگهداری ذرات ریز در سطح زمین شده‌اند.
او تأکید می‌کند: «مالچ‌پاشی یک راه‌حل موقت است. راه‌حل اساسی، افزایش پوشش گیاهی و مدیریت منابع طبیعی است.»
چه باید کرد؟
آسمان خاکی تهران، نتیجه سال‌ها بی‌توجهی به طبیعت است. راهکارهایی که مسئولان و کارشناسان پیشنهاد کرده‌اند، اکنون دیگر انتخاب نیستند؛ ضرورت‌اند:
احیای حقابه تالاب‌ها: بازگرداندن آب به تالاب‌هایی که اکنون خودشان منبع گردوغبار شده‌اند.
مدیریت برداشت آب‌های زیرسطحی: توقف برداشت بی‌ضابطه از منابعی که رطوبت خاک را حفظ می‌کردند.
افزایش پوشش گیاهی: اجرای طرح‌های بیابان‌زدایی و جلوگیری از چرای بی‌رویه.
حفاظت از اراضی طبیعی: جلوگیری از فعالیت‌های مخرب معدنی و توسعه‌های غیراصولی.
تقویت اقدامات آبخیزداری و آبخوان‌داری: برای حفظ رطوبت و بازسازی سفره‌های آب زیرزمینی.
انتهای پیام/