کولر آبی واقعا چقدر آب مصرف می کند؟

فاطمه اسکندری _ ایران آنلاین: در روزهای اخیر، مصرف آب کولرهای آبی  حسابی خبر ساز شده و در رسانه ها و  شبکه‌های اجتماعی بحث های زیادی پیرامون این موضوع شکل گرفته است. کمبود آب و افزایش حساسیت‌ها نسبت به مصرف این مایع حیاتی، باعث شده  مردم نسبت به اطلاعات ضد و نقیض درباره میزان مصرف آب کولرهای آبی، حساس شوند.

 کاربران فضای مجازی با انتشار تصویرمقایسه آمار مصرف آب این کولرها در طی ده سال اخیر ، از افزایش چشمگیر آن ابراز تعجب کرده‌اند.
حتی برخی به طنز نوشتند سال آینده کولرها 1000 لیتر در روز می بلعند!

در این میان اظهارات متناقض افراد مسئول و متخصص به  سردرگمی مردم نسبت به مصرف آب این کولرها  دامن زده است. برای مثال، مدیر روابط عمومی شرکت آب و فاضلاب در فروردین 1404 اعلام کرد که هر کولر آبی روزانه بین 180 تا 250 لیتر آب مصرف می کند.
اما پیشتر در سال 1402، منابع رسمی گزارش داده بودند که کولرهای آبی به طور متوسط ساعتی 15 تا 40 لیتر آب مصرف می‌کنند، یعنی متوسط در حدود  30 لیتر در ساعت که اگر یک کولر در ساعات شبانه روز 20 ساعت به طور مداوم روشن باشد مصرفی در حدود 600 لیتر خواهد داشت.

در سال 1394، دکتر حمیدرضا تشیعی، معاون وقت شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، نیز در گفت‌وگو با پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون) اظهار داشت که هر کولر آبی به طور متوسط روزانه 400 لیتر آب مصرف می‌کند و با نصب سایبان می‌توان تا 30 درصد (حدود 100 لیتر در روز) در مصرف آب صرفه‌جویی کرد.

برخی دیگر همچون شرکت خدماتی  آچاره که در زمینه نصب و سرویس کولرها  نیز فعال‌ است،  در مجله  اینترنتی خود   نوشت:در صورتی که کولر آبی در شرایط عادی باشد، به موقع سرویس شده باشد، پوشال‌های کافی و جدید داشته باشد و در کل، تمام اجزا و قطعات سالم باشند و درست کار کنند مصرف عادی خواهد داشت.این مصرف عادی در گزارش‌های مختلفی که از میزان مصرف آب کولر آبی انجام‌شده تقریبا برابر با 30 لیتر در هر ساعت است؛ یعنی در 24 ساعت،  چیزی حدود 800 لیتر( ایران آنلاین :در 24 ساعت 720 لیتر دقیق است ) آب توسط کولرهای آبی به مصرف می‌رسد.

از جمله جنجالی ترین  اظهارات می توان به گزارش تحلیلی تحقیقی حجت میان‌آبادی، پژوهشگر دیپلماسی آب اشاره کرد. این کارشناس حوزه آب، کولرهای آبی را متهم ردیف اولِ مصرف آب کشور توصیف کرده و مدعی شده که این فناوری قدیمی متلعق به دهه چهل و پنجاه،است. او می گوید: طبق مطالعات پژوهشکده مطالعات فناوری، در حال حاضر در حدود 20 میلیون کولر آبی در کشور وجود دارد که به گفته سازمان ملی استاندارد ایران، بیش از 70% آن‌ها دارای رتبه انرژی E، F و G هستند. بر اساس برخی آمار‌های رسمی، هر کولر آبی در هر ساعت بین ۳۰ تا ۴۵ لیتر آب مصرف می‌کند یعنی در هر شبانه روز در حدود ۷۰۰ لیتر. مطالعات متخصصان و پژوهشگران پژوهشکده مطالعات فناوری، کارکرد کولر‌های آبی در تابستان سال 1402 را حدود 19 میلیارد ساعت تخمین‌زده است. با در نظر گرفتن نرخ مصرف آب کولر آبی بین ۳۰ تا ۴۵ لیتر در ساعت، حدود 570 تا 850 میلیون مترمکعب آب در تابستان (متوسط 700 میلیون مترمکعب) توسط کولر‌های آبی مصرف می‌شود که این میزان بیش از 3 تا 4.5 برابر ظرفیت اسمی سد امیرکبیر (سد کرج) است. این میزان مصرف آب، معادل 1.5 برابر ظرفیت کل سد‌های طالقان و کرج در زمان پرشدگی صد در صد خود است. تفاوت مصارف آب در کولر‌های آبی با سایر مصارف شرب نظیر شست‌وشو و استحمام آن است که کل این میزان آب، تبخیر شده و امکان بازگشت به چرخه بهره‌برداری مجدد را ندارد. 

یکی دیگر از جدیدترین اظهارات متعلق به علی سیدزاده، مدیرکل دفتر مدیریت مصرف آبفای کشور است، سیدزاده مصرف روزانه این کولرها در تابستان را بین 400 تا 600 لیتر اعلام  و بر استفاده از تجهیزات کم‌مصرف تأکید کرده است.

تجربه نصابان کولر نیز به این بحث ابعاد دیگری می دهد. آقای حمزه‌پور، نصاب کولر، در گفت‌وگو با ایران آنلاین تعریف کرد که در یک ساختمان با چهار کولر 5000، یک منبع 300 لیتری آب از ساعت 8 شب تا 1 بامداد خالی شده است، یعنی به ازای هر کولر  75 لیتر،  آن هم در شب که تبخیر آب به دلیل نبود آفتاب کمتر است. به عبارت دیگر، هر یک ساعت هر کولر سرویس شده و بدون نشتی در حدود 15 لیتر آب مصرف کرده است.

موضوع مصرف آب کولرهای آبی در میان محافل علمی نیز جای خود را باز کرده است.

  علی شکرگزارعباسی و روح‌اله صادقی‌کهنی در تحقیقی با عنوان «بررسی اثربخشی نصب سایبان و تعویض پوشال بر کاهش میزان مصرف آب و برق کولر آبی» ، به این نتیجه رسیدند که هر کولر آبی به طور متوسط ساعتی بین 20 تا 40 لیتر آب مصرف می‌کند.

سعدالله ولایتی و همکارانش  نیز در یادداشتی فنی با عنوان «تعیین اختلاف تلفات آب مصرفی کولرهای آبی در معرض آفتاب و زیر سایبان»، میزان مصرف آب کولرهای آبی بدون سایبان را به طور متوسط 17.81 لیتر در ساعت برآورد کردند.  این مطالعه بر تأثیر استفاده از سایبان در کاهش مصرف آب این دستگاه‌ها تأکید دارد.

در کنار این پژوهش‌ها، مشخصات فنی شرکت‌های سازنده کولر نیز اطلاعات جالبی ارائه می‌دهد. شرکت آبسال برای کولرهای آبی با توان های  مختلف،  در دمای 35 درجه، مصرف آبی بین 24 تا 45  لیتر در ساعت را اعلام کرده است.

کاتالوگ کولرهای آبی آبسال
 

 شرکت سپهر الکتریک نیز برای کولرها با ظرفیت 3500 تا 7000 و در شرایط مشابه (دمای 35 درجه و رطوبت 20 درصد) مصرف 22 تا 42 لیتر در ساعت را گزارش می‌دهد.

آنچه مسلم است این است که این تناقض‌ها و اطلاعات پراکنده، لزوم بررسی دقیق‌تر و ارائه راهکارهای عملی برای کاهش مصرف آب کولرهای آبی را بیش از پیش آشکار می‌کند.

همچنین  با توجه به اطلاعات ارائه شده توسط شرکت های سازنده کولرآبی ، می‌توان نتیجه گرفت که مصرف آب کولرهای آبی  در شرایط استاندارد (دمای ۳۵ درجه و رطوبت حدود ۲۰ درصد) بین ۲۲ تا ۴۵ لیتر در ساعت متغیر است. این تفاوت مصرف ها بر آمده از میزان مصرف آب کولرهای آبی، بسته به ظرفیت دستگاه و شرایط محیطی است. بنابراین، انتخاب کولر متناسب با متراژ فضا و مدیریت صحیح استفاده از آن، نقش مهمی در کاهش مصرف آب و بهینه‌سازی عملکرد این وسایل دارد.

و در آخر  می توان به تاثیر نصب سایبان، استفاده از مدل‌های کم‌مصرف و افزایش آگاهی عمومی در مدیریت بهتر این چالش اشاره کرد.