زنگ خطر کاهش تولید و تجارت

گروه اقتصادی روزنامه ایران: البته وزن کالاهای صادراتی کمی افزایش داشته ولی کالاهای وارداتی در این مؤلفه نیز روند کاهشی طی کرده ‌است. همان طور که در چندین گزارش عنوان شد، کاهش واردات نمی‌تواند صرفاً مثبت ارزیابی شود و با توجه به اینکه واردات ایران بیشتر مربوط به کالاهای واسطه‌ای است، می‌توان گفت آژیر کاهش تولید به صدا درآمده است. کارشناسان و تجار در گفت‌وگو با روزنامه «ایران» به جز دلایلی همچون تحریم و تأمین ارز که پیش از این هم تجارت را تحت تأثیر قرار داده بود، یکی از مهم‌ترین دلایل کاهشی شدن واردات در این بازه زمانی را سامانه جامع تجارت می‌دانند.
 
اهداف سامانه جامع تجارت چه بود؟
این سامانه قرار بود فرآیندهای تجاری را تسهیل، شفاف و کنترل کند. همچنین راه‌اندازی آن به منظور کاهش بوروکراسی اداری، مبارزه با قاچاق کالا، افزایش شفافیت در مبادلات تجاری و ارتقای کارایی فرآیندهای واردات و صادرات بود. اما اخیراً فعالان اقتصادی می‌گویند این سامانه به دلیل محدودیت‌هایی که بعضاً بدون مشورت و اطلاع قبلی اعمال می‌کند، مانع از آن شده که ثبت سفارش به موقع انجام شود. از سوی دیگر گفته می‌شود که اخیراً برای هر ردیف تعرفه، به واسطه سهمیه‌بندی، محدودیت‌هایی اعمال شده و ورود کالا باید در قسمت «بهینه‌سازی ارز» تأیید شود و پس از آن ثبت سفارش صورت می‌گیرد. اما مسأله دیگر که این روزها تجار را درگیر کرده، ویرایش ثبت سفارش است که مدتی است در سامانه جامع تجارت امکان‌پذیر نیست. پیش از این، واردکنندگان پیش فرم پر می‌کردند و پس از بارگیری، مجدداً ثبت سفارش را ویرایش می‌کردند و کم و زیاد بودن وزن و ارزش کالاهای وارداتی را بر اساس آنچه بارگیری شده بود ثبت می‌کردند. اما از زمانی که سامانه اجازه ویرایش نمی‌دهد، به دلیل ناهمخوان بودن اطلاعات واقعی بار و آنچه ثبت سفارش شده، سامانه‌ها اجازه ترخیص نمی‌دهند. به همین دلیل، محموله‌های زیادی در گمرک مانده ‌است. بسیاری از این محموله‌ها نیز ارز دریافت کرده‌اند. بنابراین کارشناسان گمرکی اعتقاد دارند در این باره بهتر است وزارت صمت و علی‌الخصوص سازمان توسعه تجارت برای رفع مشکلات سامانه جامع تجارت سریع‌تر دست به کار شود. چرا که در این صورت تولید در صنعت و معدن دچار آشفتگی می‌شود. کالاهای وارداتی اغلب مواد اولیه خطوط تولید هستند و زمانی که واردات آنها مختل شود، چرخ کارخانه‌ها از کار می‌افتد و از جایی که برخی از تولیدکنندگان، صادرکننده نیز هستند، صادرات نیز تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
علاوه براین، بر اساس قانون بهبود محیط کسب و کار، هرگونه تصمیمی که در حوزه اقتصادی اخذ می‌شود باید با مشورت بخش خصوصی باشد اما تجار عنوان می‌کنند که در سامانه جامع تجارت، شبانه ثبت سفارش یک کالا ممنوع می‌شود و آنها را غافلگیر می‌کند. انتظار فعالان اقتصادی از دولت آن است که بر اجرای این قانون پایبند باشد و پیش از هرگونه تصمیم تأثیرگذار بر بخش خصوصی، اطلاع‌رسانی‌های لازم را صورت داده و نکته‌ها و چالش‌های هر تصمیم را از زبان آنها هم بشنود.
 
آمارهای گمرکی چه می‌گویند؟
جدیدترین آمار گمرکی نیز از کاهش واردات خبر می‌دهد. واردات در چهارماه منتهی به تیر امسال ۳.۲۳ درصد به لحاظ وزن و ۱۴.۲۰ درصد به لحاظ ارزش نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش داشته است. به عبارتی ۱۲ میلیون و ۲۰۹ هزار تن کالا به ارزش ۱۷ میلیارد و ۶۲۷ میلیون دلار در این بازه زمانی کالا به کشور وارد شده است. آمار صادرات در چهارماهه امسال هم حکایت از صدور ۴۸ میلیون و ۸۱۱ هزار تن کالا به ارزش ۱۶ میلیارد و ۵۴۹ میلیون دلار به بازارهای هدف دارد که نسبت به بازه مشابه سال  قبل، به لحاظ وزن ۱.۴۶ درصد افزایش و به لحاظ ارزش ۵.۵۱ درصد کاهش داشته است.
 
واردات در تیرماه
ارزیابی واردات تیرماه حاکی از آن است که ارزش کالاهای وارداتی در یک ماه اول تابستان ۴ میلیارد و ۵۹۸ میلیون دلار بوده و وزن آن نیز معادل ۳ میلیون و ۱۹۴ هزار تن محاسبه شده است که البته نسبت به ماه گذشته، اندکی رشد را هم در وزن و هم در ارزش نشان می‌دهد. به نظر می‌رسد آثار جنگ ۱۲ روزه در این آمار کاهش یافته ولی افزایش قابل توجهی را هم شاهد نبوده‌ایم.
 
صادرات در تیرماه
برآورد صادرات در تیرماه هم بیانگر آن است که ۱۴ میلیون و ۳۳۵ هزار تن کالا به ارزش ۴ میلیارد و ۸۹۴ میلیون دلار به مقاصد صادراتی ارسال شده که نسبت به ماه گذشته هم در وزن و هم در ارزش کالاهای صادراتی شاهد رشد بوده‌ایم.